Karayaka ırkı koyunlarda laktasyon sayısının süt verimine ve süt özelliklerine etkileri

Bu çalışmada Karayaka ırkı koyunlarda laktasyon sayısının süt verimine, laktasyon süresine ve sütün kompozisyonuna (protein oranı, somatik hücre sayısı, yağ oranı, yağsız kuru madde oranı ve mineral madde oranı) olan etkilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada Ordu ilinde ekstansif koşullarda yetiştirilen 84 baş Karayaka ırkı koyun kullanılmıştır. Araştırmada kullanılan koyunlar laktasyon sayılarına göre birinci laktasyonda, ikinci laktasyonda, üçüncü laktasyonda ve dördüncü laktasyonda olmak üzere 4 farklı laktasyon grubuna ayrılmıştır. Araştırmada süt verimi (P<0.01) ve laktasyon süresi (P<0.05) bakımından dördüncü laktasyon grubu ile diğer laktasyon grupları arasında önemli farklılık olduğu belirlenmiş olup en yüksek süt verimi ve en uzun laktasyon süresi dördüncü laktasyon grubunda elde edilmiştir. Aynı zamanda somatik hücre sayısı bakımından birinci ve ikinci laktasyon grupları ile üçüncü ve dördüncü laktasyon grupları arasında da önemli (P<0.05) farklılık olduğu tespit edilmiş olup en yüksek somatik hücre sayısı üçüncü lakyasyon grubunda belirlenmiştir. Diğer özellikler olan yağ oranı, yağsız kuru madde oranı, protein oranı ve mineral madde oranı bakımından laktasyon grupları arasında önemli bir farklılık bulunmamıştır.

Anahtar Kelimeler:

Karayaka koyunu, Süt verimi, Laktasyon süresi, Somatik hücre sayısı, Kuru madde oranı

Effects of lactation number on milk yield and composition in Karayaka sheep

This research was made to determine the effects of lactation number on milk yield, lactation length and milk composition (protein ratio, somatic cell number, fat ratio, free dry matter ratio, and mineral matter ratio) in Karayaka ewes. In this study total 84 Karayaka ewes were used which grown in extensive conditions in Ordu province. The ewes were divided into four different lactation groups such as first, second, third and fourth lactation. There were found significant differences between the fourth lactation group and other groups in terms of milk yield (P<0.01) and lactation length (P<0.05). The highest milk yield and lactation length were determined in fourth lactation group. At the same time, the differences between the first and second lactation groups with third and fourth lactation groups were found significant with respect to somatic cell number. The highest somatic cell number was obtained in third lactation group. There were no significant differences among the lactation groups in terms of protein ratio, somatic cell number, fat ratio, free dry matter ratio and mineral matter ratio.

Keywords:

Karayaka ewes, Milk yield, Lactation length, Somatic cell number, Dry matter ratio,

PDF

___

Acu M, Özer E, Yerlikaya O, Kesentaş H, Kınık Ö (2012) Koyun ve keçi sütlerindeki somatik hücre sayısının süt verimi ve bileşimine etkisi. http://www.sutdunyasi.com/haber/577-koyun-ve-keci-sutulerindeki-somatik-hucre-sayisini.html (erişim tarihi: 23.02.2015)
Akbulut Ö (1989) İvesi x Morkaraman melezlerinin önemli verim özellikleri üzerinde araştırmalar. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü, Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.
Akçapınar H (2000) Koyun Yetiştiriciliği Ders Kitabı. İsmat Matbaacılık, Ankara.
Akçapınar H, Özbeyaz C (1999) Hayvan Yetiştiriciliği Temel Bilgileri. Kariyer Matbaacılık, Ankara.
Akpınar A, Uysal HR (2011) Küçükbaş Hayvan Sütleri ve Türkiye’de Değerlendirilmesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Süt Teknolojisi Bölümü, İzmir
Anonim 2014. Türkiye İstatistik Kurumu Hayvancılık İstatistikleri. Irklara göre sağılan hayvan sayıları ve süt üretim miktarları. http://www.tuik.gov.tr/PreTabloArama.do (erişim tarihi: 29.06.2015)
Aydoğan M, Gül İ (1992) Sakız ve Karayaka ırkları arasındaki melezlemeler ile yeni bir koyun tipinin geliştirilmesi imkânları. Türk Veterinerlik ve Hayvancılık Dergisi 16: 393-402.
Barłowska J, Szwajkowska M, Litwinczuk Z, Król J (2011) Nutritional value and technological suitability of milk from various animal species used for dairy production. Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety 10: 291-302.
Boztepe S, Öztürk A, Dağ B, Tozluca A, Parlat SS (1998) Akkaraman, İvesi ve İvesi x Akkaraman melezi (F1xG1) koyunların süt verim özellikleri. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 12: 140-147.
Cardellino RA, Benson ME (2002) Lactation curves of commercial ewes rearing lambs. Journal of Animal Science 80: 23-27.
Çetinkaya A (2010) Kafkas Üniversitesi öğrencilerinin içme sütü ve süt ürünlerini tüketim alışkanlıklarının belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Veteriner Bilimleri Dergisi 5 (2): 27-84.
Çimen M, Elmastaş M (2006) Koyunlarda farklı laktasyon başı canlı ağırlıklarının süt verimleri ve kompozisyonları ile kuzu canlı ağırlıklarına etkisi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 23: 69-72.
Dağ B (1996) TİGEM Gözlü Tarım İşletmesi’nde yetiştirilen Akkaraman ve İvesi sürülerinden süt ve yapağı verimi özelliklerini etkileyen bazı faktörlerin parametrelerinin tahmini. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Zootekni ABD Doktora Tezi, Konya.
Demir H, Başpınar H (1991) Kıvırcık koyun ırkının yarı entansif koşullardaki verim performansı: 2.Koyunlarda döl verimi, süt verimi, canlı ağırlık ve yapağı özellikleri. İstanbul Veteriner Fakültesi Dergisi 17: 13-24.
Demirci M, Şimşek O (1997) Süt İşleme Teknolojisi. Hasad Yayıncılık. İstanbul.
Ertuğrul M, Akman N, Aşkın Y, Cengiz F, Fıratlı Ç, Türkoğlu, M, Yener SM (1997) Hayvan Yetiştirme Ders Kitabı (Yetiştiricilik), Ankara.
Kalantzopoulos G, Dubeuf JP, Vallerand F, Pirisi A, Casalta E, Lauret A, Trujillo T (2004) Characteristics of sheep and goat milks: quality and hygienic factors for the sheep and goat dairy sectors. Bulletin IDF 390: 17-28.
Karagözlü C (2013) Devam sütleri ve inek sütü. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Süt Teknolojisi Bölümü, İzmir. http://annebenobezolmakistemiyorum.blogspot.com.tr/2013/10/devam-sutleri-ve-inek-sutu.html (erişim tarihi:24.06.2015)
Kaymakçı M, Sönmez R (1992) Koyun Yetiştiriciliği. Hasad Yayıncılık, İstanbul.
Kırıkçı K, Çam MA (2012) Koyunlarda emzirmenin süt verimi, süt kompozisyonu ve sütteki somatik hücre sayısına etkileri. Uluslararası Türk ve Akraba Topluluklar Zootekni Kongresi Bildiri Kitabı, 1: 373-383.
Macit M, Aksoy AR (1996) Atatürk Üniversitesinde tarım işletmesinde yetiştirilen İvesi ve Morkaraman koyunlarının yarı entansif şartlarda bazı önemli verim özellikleri bakımından karşılaştırılması. Türk Veterinerlik ve Hayvancılık Dergisi 20: 465-470.
Ocak E, Bingöl M, Gökdal Ö (2009) Van yöresinde yetiştirilen Norduz koyunlarının süt bileşimi ve süt verim özellikleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi 19: 85-89.
Özsoy MK, Vanlı Y (1986) Merinos, Morkaraman ve İvesi ırkları ile bunların iki ırk ve üç ırk melezlerinin koyun verim özellikleri bakımından değerlendirilmesi. Türk Veterinerlik ve Hayvancılık Dergisi 10: 178-192.
Raynal-Ljutovac K, Gaborit P, Lauret A (2005) The relationship between quality criteria of goat milk, its technological properties and the quality of the final products. Small Ruminant Research 60: 167-177.
Sönmez R, Kaymakçı M (1987) Koyunlarda Döl Verimi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Ofset Basımevi, İzmir.
Şahin EH, Akmaz A (2004) Koyunlarda süt verim özellikleri ve kontrolü.Veterinerlik Bilimi Dergisi 20: 5-11.
Şenel E (2014) Sütün nitelikleri. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Süt Teknolojisi Bölümü. http://www.agri.ankara.edu.tr/sut/1336 sutun_nitelikleri.ppt (erişim tarihi: 28.06.2015)
Yıldız A, Yıldız N (2002) Ceylanpınar Tarım İşletmesi’nde yetiştirilen ivesi koyunlarının süt verimi ve laktasyon süresi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 13: 117-121.