İç Anadolu Bölgesi tarım topraklarının bazı verimlilik parametrelerinin belirlenerek haritalanması

Bu araştırma, İç Anadolu Bölgesi tarım topraklarında, bitki besin maddesi kapsamlarının belirlenmesi ve coğrafi bilgi sistemleri kullanılarak güncel toprak veri tabanlarının oluşturularak haritalanması amacıyla yapılmıştır. Toprak numuneleri 0-30 cm derinlikten alınmış ve örnekleme noktalarının koordinatları kaydedilmiştir. Alınan 2672 adet toprak örneğinde bünye, pH, toplam tuz, kireç, organik madde, mevcut mikro ve makro elementler analiz edilmiştir. Bu numunelerin analiz sonuçlarına göre, bitki besin maddeleri eksiklik, yeterlilik ya da fazlalık açısından sınıflandırılmış ve değerlendirilmiştir. Ardından CBS teknikleri kullanılarak çalışma alanının bir veri tabanı oluşturulmuş ve toprak verimliliği haritaları üretilmiştir. Araştırma sonucuna göre, İç Anadolu Bölgesi topraklarının %75.9’unu killi tınlı ve tınlı topraklar oluşturmaktadır. Bölge topraklarının %89.2’sini hafif alkali ve %99.4’ünü ise tuzsuz topraklar oluşturmaktadır. Organik madde kapsamı açısından bölge topraklarının %85.5’i az ve çok az sınıfındadır. Bölge topraklarının %56.1’i fazla ve çok fazla kireçlidir. Yarayışlı fosfor kapsamı bakımından bölge topraklarının %75.4’ü orta, az ve çok az sınıfındadır. Yarayışlı potasyum kapsamı bakımından ise, bölge topraklarının %94.4’ü fazla sınıfındadır. İç Anadolu Bölgesi topraklarının değişebilir kalsiyum miktarlarının %99.2’si ve değişebilir magnezyum miktarlarının %93.4’ü yeterli, fazla ve çok fazla düzeyindedir. Bölge topraklarının yarayışlı demir, çinko ve mangan kapsamları sırasıyla %44.8’i, %75.3’ü ve %92.3’ü az ve çok az sınıfındadır. Yarayışlı bakır kapsamları bakımından ise bölge topraklarının %98.8’i yeterli düzeydedir.

Anahtar Kelimeler:

CBS, Toprak veri tabanı, Toprak haritası, İç Anadolu Bölgesi

Assessment and mapping of soil fertility in Central Anatolian croplands

The purpose of this study was to determine the current status of soil nutrient content, creating an actual soil nutrient database and mapping of agricultural lands in Central Anatolian using Geographical Information Systems (GIS). Soil samples were taken from 0-30 cm depth and the coordinates of the sampling points were recorded. In 2672 soil samples taken, soil texture, pH, total soil salinity, calcium carbonate, organic matter, available micro and macro elements were analyzed. Analysis results of these samples were classified and evaluated for deficiency, sufficiency or excess in respect of plant nutrients. Then, a database of the study area was created by using GIS techniques and soil fertility maps were produced. According to the results, 75.9% of the region is composed of clay loam and loamy soils. 89.2% of the region is composed of slightly alkaline and 99.4% is composed of non salty soils. In terms of organic matter, 85.5% of the region is low and very low. 56.1% of the region is high and very high calcareous. In terms of the available phosphorus content, 75.4% of the region is moderate, low and very low class. In terms of available potassium content, 94.4% of the region is in excess. 99.2% of the exchangeable calcium content and 93.4% of the exchangeable magnesium content of the region is sufficient, high and very high. Respectively, 44.8%, 75.3% and 92.3% of the available iron, zinc and manganese contents of the region are classified as low and very low. 98.8% of the region is sufficient in terms of the available copper.

Keywords:

GIS, Soil database, Soil map, Central Anatolia,

PDF

___

Çağlar K (1949) Toprak Bilgisi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 985, Ankara.
Eyüpoğlu F (1999) Türkiye Topraklarının Verimlilik Durumu. T.C. Başbakanlık Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü Yayınları, Genel Yayın No: 220, Teknik Yayın No: T–67.
Follett RH (1969) Zn, Fe, Mn and Cu in Colorado Soils. PhD Thesis, Colorado State University, Colorado.
Jackson ML (1958) Soil Chemical Analysis. Prentice-Hall, Inc. Englewood Cliffs, N.J.
Jokinen R (1981) The Magnesium Status of Finnish Mineral Soils and The Requirement of The Magnesium. Magnesium-Bulletin 3(1a): 1-5.
Kacar B, Taban S, Alpaslan M, Fuleky G (1998) Zinc Phosphorus Relationship in The Dry Matter Yield and The Uptake of Zn, P, Fe and Mn of Rice Plants (Oryza sativa L.) as Affeeted by The Total Carbonate Content of The Soil. Second International Zinc Symposium. Abstracts, Ankara, pp. 20.
Kacar B (2009) Toprak Analizleri. 2.Baskı, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Ankara.
Lindsay WL, Norwell WA (1978) Development of a DTPA Soil Test For Zinc, İron, Manganese and Copper. Soil Sci. Amer. Jour. 42(3): 421-428.
Mengel K, Kirkby EA (1982) Principles of Plant Nutrition. 3rd Edition, International Potash Institute, P.O. Box. CH-3048 Worblaufen-Bern, Switzerland, pp. 655.
Mulla DJ, Mc Bratney AB (2000) Soil Spatial Variability. Handbook of Soil Science. CRS Press, pp. 321-352.
Olsen SR, Cole V, Watanabe FS, Dean LA (1954) Estimation of Available Phosphorus in Soils by Extraction With Sodium Bicarbonate. U.S.D.A.
Özyazıcı MA, Dengiz O, Aydoğan M, Bayraklı B, Kesim E, Urla Ö, Yıldız H, Ünal E (2015) Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesi tarım topraklarının bazı makro ve mikro bitki besin maddesi konsantrasyonları ve ters mesafe ağırlık yöntemi (IDW) ile haritalanması. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fak. Dergisi Cilt No: 16, Sayı: 2, s. 187-202.
Richards LA (1954) Diagnosis and Improvement Saline and Alkaline Soils. Handbook 60, U.S.D.A.
TOVEP (1983, 1984, 1985) Ankara, Çankırı, Eskişehir, Kayseri, Kırşehir, Konya, Nevşehir, Niğde, Sivas ve Yozgat İlleri Verimlilik Envanteri ve Gübre İhtiyaç Raporu. T.C. Tarım Orman ve Köy İşleri Bakanlığı Toprak Su Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
TOVEP (1991) Türkiye Toprakları Verimlilik Envanteri. T.C. Tarım ve Orman Köy İşleri Bakanlığı, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü.
TÜİK (2018) Bitkisel Üretim İstatistikleri. İstatistiksel Tablolar. Tarım Alanları. http://www.tuik.gov.tr/PreIstatistikTablo.do?istab_id=1561. Erişim 14 Aralık 2018.
Udo EJ, Bohn HL, Tucker TC (1970) Zinc Adsorption by Calcareous Soils. Soil Sci. Soc. Am. J 34: 405-410.
Ülgen N, Yurtsever N (1995) Türkiye Gübre ve Gübreleme Rehberi (4. Baskı). T.C. Başbakanlık Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü Yayınları, Genel Yayın No: 209, Teknik Yayın No: T–66.
Yomralıoğlu T (2000) Geographical Information Systems. Academy Presses. Trabzon, Turkey.