Çok hisseli tarım arazilerinde yaşanan sorunlar: Adana-Seyhan örneği

Bu çalışmanın öncelikli amacı Türkiye’deki tarım arazilerinde küçülme ve parçalanma sorununa dair genel bir durum analizi yapıldıktan sonra, bu sorunu Adana ili ve Seyhan ilçesinden örneklerle incelemektir. Teorik incelemeler ve alan çalışmalarının sonuçlarına göre paylı mülkiyet ve özellikle çok hisselilik kırsal alanda önemli sorunlara neden olmakta ve arazi kaynaklarının etkin kullanımına imkân vermemektedir. TÜİK, MEGSİS ve TAKBİS verileri ile yapılan nicel analizlere göre hisselilik oranı Türkiye genelinde %43, Adana’da %42 ve Seyhan’da %62 olarak gerçekleşmiştir. Parçalanma sorununun analizinde, parsel başına düşen hissedar sayısı, hisseye düşen ortalama tarım arazisi alanı, işletme büyüklüğü ve bir işletmenin kaç parselden teşekkül ettiği gibi hususlar dikkate alınmıştır. Tarım arazilerinde çok hisselilik veya parçalanmanın en büyük etkisi verimlilik üzerinde olmaktadır. Bu nedenle Türkiye genelinde seçilmiş bazı ürünlerin ekilen alan ve üretim miktarı verilerinin analizi yapılmıştır. 2001 yılından 2020 yılına kadar olan periyot incelenmiş ve bu süreçte yapılan hukuki düzenlemelerin ne parçalanmayı önlemede ne de üretimi ve ekilen alanı artırmada etkin çözümler sunmadığı tespit edilmiştir. Çalışma alanında çiftçilerle yapılan anket çalışmasında çiftçilerin parçalı mülkiyete dair görüşleri ve yaşadıkları sorunlar tespit edilmiş ve betimsel analiz yöntemi ile yorumlanmıştır. Bu bağlamda devletin müdahalesi zorunlu görünmektedir; toplulaştırma çalıştırmalarına önem verilmekle birlikte, hisse toplamı yeter gelirli tarımsal arazi büyüklüğünü sağlamayan hissedarların hisseleri uygulama öncesi taşınmaz değeri üzerinden kamulaştırılarak hazineye aktarılmalı ve sonrasında bölgedeki çiftçilere öncelik vermek kaydıyla satışa ve kiralamaya sunulmalıdır. Ayrıca tarımsal arazilere ilişkin hukuki düzenlemelerin de oldukça dağınık olduğu görülmektedir. Bu nedenle daha bütüncül ve anlaşılabilir hukuki düzenlemelere ihtiyaç duyulmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Tarım arazilerinde paylı mülkiyet, Arazilerde parçalanma, Arazinin etkin kullanımı

Problems in shared ownership agricultural lands: Adana-Seyhan case study

The primary aim of this study is analyzing the situation of the dairy farms regarding the shrinkage and fragmentation of agricultural lands in Turkey, and to investigate this problem with the examples in Adana and Seyhan District. According to the results of theoretical studies, joint ownership and especially multi-shareholders cause significant problems in rural areas and do not allow effective use of land resources. According to many analyzes made with TUIK, MEGSIS and TAKBIS data, the shareholding rate is estimated to be 43% in Turkey, 42% in Adana and 62% in Seyhan. In the analysis of the fragmentation, the number of shareholders per parcel, the average farmland per parcel, the enterprise is comprehensive and seems to be grafted as if it were composed of several plots. The biggest impact of multi-share ownership and fragmentation in agricultural land is productivity. Therefore, an analysis of the cultivated area and its dimensions has been made for these extensive parts of Turkey. The period of 2001 to 2020 has been examined, but it has been determined that the legal regulations do not provide effective solutions; neither prevent land fragmentation nor increase production and cultivated area. In the survey made with the farmers in the study area, the fragmented pictures of the grown people were looked at and it was made as expected and interpreted with the descriptive analysis method. In this context, state intervention seems compulsory, consolidation efforts are given importance, the shares of shareholders whose total shares do not provide sufficient income land size should be expropriated from their pre-implementation value and transferred to the state, afterwards these lands should be offered for sale or rental, giving priority to the farmers in the region. İn addition, it is seen that the legal regulations regarding agricultural lands are very scattered. Therefore, more holistic and understandable legal regulations are needed.

Keywords:

Shared ownership in agricultural lands, Fragmentation in lands, Effective use of land,

PDF

___

Adana İli Tarımsal Üretim Raporu (2013) http://www.agv.org.tr/upload/2013/08/adana-ili-tarimsal-uretim-raporu.pdf. Erişim 27 Nisan 2021.
Aksoy S (1984) Tarım Hukuku. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Ankara, s. 254.
Aksöz İ (1969) Türkiye’de arazi toplulaştırmasının önemi. Toprak Su Dergisi 29: 13-15.
Almus S (1999) Tokat Zile Güzelbeyli Kasabasında uygulanan arazi toplulaştırmasında benimsemeyi etkileyen faktörlerin ve çiftçi eğilimlerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
Baltacı A (2018) Nitel araştırmalarda örnekleme yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine kavramsal bir inceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 7(1): 231-274.
Çelik Z (2006) Türkiye’de kırsal planlama politikalarının geliştirilmesi. Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Demirtaş E, Sarı M (2003) Arazi Toplulaştırması. Derim 20(1): 48-58.
Ekinci K, Sayılı M (2010) Tarım arazilerinin parçalanmasını önlemeye yönelik mevzuat üzerine bir inceleme. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 27(2): 121-129.
Gün S (2001) Türkiye’de tarım topraklarının mülkiyet durumu ve uygulanan politikalar. Cumhuriyetin Yüzüncü Yılında Türk Tarımının Hedefleri Sempozyumu, Ankara.
Gün S (2006) Tarımda toprak mülkiyet yapısı ve işletmelerin iyileştirilmesi.Türk Tarım Dergisi 171: 34-37.
İTB (İzmir Ticaret Borsası) (2014) Rakamlarla Dünya Tarımı.https://itb.org.tr/dosya/rapordosya/rakamlarla-dunya-tarimi.pdf. Erişim 27 Nisan 2021.
Kılıç M (2010) Avrupa Birliği’ne uyum sürecinde Türk tarım hukuku; mevcut durum, son gelişmeler ve yaklaşımlar. Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi 9: 67-92.
Koçak H (2015) İmar Uygulamaları. Ankara, s. 308-309.
Kuş E (2003) Nicel–Nitel Araştırma Teknikleri. Anı Yayıncılık, Ankara.
Marshall M N (1996) Sampling for qualitative research. Family practice 13(6): 522-526.
Öktem A V (1996) Türkiye’de zirai işletmeler ve prodüktivite. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi 21(2): 61-89.
Saçlı Y (2009) Türkiye’de Tarım İstatistikleri, Gelişimi, Sorunlar ve Çözüm Önerileri, DPT Yayın No: 62, Ankara.
Sayın C, Altunkaya M, Taşcıoğlu Y, Sav O, Kavasoğlu İ (2017) Türkiye’de toprak parçalanması ve miras hukuku. Mediterranean Agricultural Sciences 30: 213-218.
Sönmez B (2012) Tarım arazilerinin sürdürülebilir kullanımı çalışma grubu taslak raporu. Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018), s. 112.
Teddlie C, Yu F (2007) Mixed methods sampling: A typology with examples, Journal of Mixed Methods Research 1(1): 77-100.
TKGM (2016a) Özel erişim yetkisi, https://parselsorgu.tkgm.gov.tr. Erişim 10 Ocak 2016.
TKGM (2016b) Özel erişim yetkisi, https://parselsorgu.tkgm.gov.tr. Erişim 10 Ocak 2016.
TKGM (2016c) Özel erişim yetkisi, https://parselsorgu.tkgm.gov.tr. Erişim 10 Ocak 2016.
TKGM (2016d) Özel erişim yetkisi, https://parselsorgu.tkgm.gov.tr. Erişim 10 Ocak 2016.
TÜİK (2016a) Tarımsal İşletme Yapı Araştırması. https://www.turkiye.gov.tr/turkiye-istatistik-kurumu. Erişim 15 Ocak 2019.
TÜİK (2016b) Tarımsal İşletme Yapı Araştırması. https://www.turkiye.gov.tr/turkiye-istatistik-kurumu. Erişim 15 Ocak 2019.
TÜİK (2020) Tahıllar ve Diğer Bitkisel Ürünlerin Alan ve Üretim Miktarı Araştırması. https://www.turkiye.gov.tr/turkiye-istatistik-kurumu. Erişim 27 Nisan 2021.
Ünal M (1990) Tarımsal toprakların miras yoluyla parçalanması ve bunun ekonomik zararları. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 3: 103-108.
Yıldırım A, Şimşek H (2005) Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri Güncelleştirilmiş 5. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
Zevkliler A (1970) Türk miras hukukunda tarımsal işletmelerin tahsisi. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, No:267, Ankara.