Ozan ŞİMŞEK, Sevda ALTUNBAŞ, Bayram Çağdaş DEMİREL, Gafur GÖZÜKARA

Alüviyal fizyografyalar üzerinde gelişen farklı topraklarda arazi değerlendirme çalışmaları

Her geçen yıl tarımsal arazilerin toplam araziler içindeki oranı gittikçe azalmakta, tarım alanlarımız birçok yerde amacının ve yeteneğinin dışında, plansız bir şekilde kullanılmaktadır. Bu çalışmada, tarımsal üretim için kıymetli sayılan alüviyal araziler, materyal olarak seçilmiştir. Bu amaçla, Antalya ili Aksu ilçesinde yer alan Solak köyünün alüviyal arazileri, gelecekte yapılacak ideal arazi kullanım planlamaları ile tarımsal veya tarım dışı, her türlü kullanım kararlarında kullanılmak üzere incelenerek değerlendirilmiştir. Toplam 1625.3 ha’lık çalışma alanına ait topografik haritaların, hava fotoğraflarının, uydu görüntülerinin incelenmesi ve arazi değerlendirmeleri sonucunda, 3 farklı fizyografik ünite tespit edilmiştir. Taşkın düzlüğü, nehir sırtı ve yan dere alüviyali olarak belirlenen fizyografik üniteler üzerinde ise birbirinden farklı toplam 8 adet toprak serisi tespit edilmiştir. Toprak serilerinden Atçayırı, Batem 1, Expo, Kelbük, Körcegözler ve Mısnar serileri taşkın düzlüğünde, Solak serisi nehir sırtı üzerinde, Batem 2 serisi ise yan dere alüviyal fizyografyaları üzerinde belirlenmiştir. Çalışma alanında 250 m x 250 m aralıkla 259 grid noktası işaretlenmiş ve her bir noktanın seri+faz düzeyinde haritalama birimleri tanımlanmıştır. Ardından her bir haritalama birimine bağlı arazi yetenek sınıfları tespit edilmiştir. Çalışma alanında arazi yetenek sınıflamasının sadece I., II. ve III. sınıflarına sahip araziler tespit edilirken, II. ve III. sınıf arazilerde toprak tekstürüne (s) ve/veya drenajına (w) ilişkin sorunlar olduğu bulunmuştur. Çalışma alanı içerisindeki farklı arazi yetenek sınıflarının haritalandırılmasıyla sonuçlanan bu çalışma da arazilerin yetenekleri dışında kullanımlarına engel olmak için bilimsel bir dayanak oluşturulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Alüviyal araziler, Arazi yetenek sınıflaması, Toprak etüd haritalama

Land evaluation studies on different soils developing on alluvial physiographies

Year after year, ratio of agricultural lands in total land areas have been progressively decreasing and agricultural areas in many places are planlessly used out of their purpose and capacity. In this study, alluvial lands considered as valuable for agricultural production were selected as material. For this purpose, alluvial lands of Solak village, which is located in Aksu district of Antalya, have been evaluated for use in all kinds of agricultural or non-agricultural usage decisions with ideal land use planning to be made in the future. As a result of the analysis of topographic maps, aerial photographs, satellite images and land evaluations 3 different physiographic units were identified in total 1635.3 ha study area. Eight soil series apart from each other were detected on these three different physiographical units identified as floodplain, river bank, and tributary river. Soil series of Atçayırı, Batem 1, Expo, Kelbük, Körcegözler ve Mısnar involved in floodplain while Solak series and Batem 2 series involved in river bank and tributary river alluvials, respectively. In the study site, 259 grid points were assigned by 250 m x 250 m ranges and mapping units of each point were identified at level of series+phase. After that land capability classes depended on each mapping units were determined. While fields having only I., II. ve III. capability class were detected, problems associated with soil texture and/or drainage were defined for II. ve III. ability class of fields. In this study resulting in mapping of different field ability classes in the study site, a scientific basis was generated to prevent inappropriate use of fields by their ability classes.

Keywords:

Alluvial lands, Land capability classes, Soil survey and mapping,

PDF

___

Altunbaş S, Gözükara G, Şimşek O, Buyurgan K (2017) Aksu ovası topraklarının arazi kulanım planlamasında kullanılmak üzere temel toprak etütlerinin yapılması ve özelliklerinin belirlenmesi. Akdeniz Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri, Normal Araştırma Projesi, Antalya.
Baykal H, Baykal T (2008) Küreselleşen dünya’da çevre sorunları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 5(9): 1-17.
Bouyoucos GH (1951) A recalibration of the hydrometer method for making mechanical analysis of soils. Agronomy Journal 43: 434-438.
Demirel BÇ (2017) Hızlı büyüme potansiyeline sahip yerleşim alanlarının detaylı toprak etütleri ve arazi değerlendirmeleri: Mustafalar köyü örneği, Adana. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
Dinç U, Şenol S (2013) Toprak etüd ve haritalama. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Genel Yayın No: 161, Ders Kitapları Yayın No: A-50, Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ofset Atölyesi, Adana.
DPT (2005) Devlet planlama teşkilatı, sekizinci beş yıllık kalkınma planı. Tarımsal politikalar ve yapısal düzenlemeler özel ihtisas komisyonu raporu, Ankara.
FAO (1985) Guidelines land evaluation for ırrigated agriculture. FAO Soils Bulletin 55, FAO, Rome.
Gözükara G (2019) Eski göl tabanlarındaki zamansal ve mekansal değişimlerin toprak oluşumuna etkileri. Doktora Tezi, Akdeniz Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Anabilim Dalı, Antalya.
Gözükara G, Altunbaş S, Sarı M (2019) Mekansal değişimin alüviyal fanlar üzerinde oluşan toprakların özelliklerine etkisi. Mediterranean Agricultural Sciences 32(3): 425-435.
Karaman MR, Susam T, Turan M, Tutar A, Şahin S (2012) Çilek tarımı yapılan arazide uzaysal doğal organik madde değişimlerinin jeoistatistiksel yöntemlerle belirlenmesi. Sakarya Üniversitesi, Fen Edebiyat Dergisi 14(1): 197-205.
Koca YK (2014) Toprak etüdlerinde uzman gereksinimini azaltacak yöntemlerin adana ili örneğinde araştırılması. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
Sarı M (2015) Taşınmış ana materyal ile yer şekilleri arasındaki ilişkiler (Ed. Şenol S., Küsek G., Sarı M., Kurucu Y.) Toprak Etüd Haritalama El Kitabı. Ankara, s. 52-109.
Schlichting E, Blume E (1966) Bodenkundliches praktikum. Verlag Paul Parey, Hamburg und Berlin: Preis: Kartoniert.
Soil Survey Staff (1993) Soil survey manual. US Department of Agriculture, Handbook No. 18, Washington DC, USA, pp. 437.
Soil Survey Staff (1998) Keys to soil taxonomy. Natural Resources Conservation Service, Eighth Edition. USDA, Washington D.C., pp. 326.
Şenol S, Tekeş Y (1995) Arazi değerlendirme ve arazi kullanım planlaması amacıyla geliştirilmiş bir bilgisayara modeli. Türkiye Toprak İlmi Derneği, İlhan Akalan Toprak ve Çevre Sempozyumu, Yayın No:7, Ankara, s. 204-210.
Vacca A, Loddo S, Melis MT, Funedda A, Puddu R, Verona M, Fanni S, Fantola F, Madrau S, Marrone VA, Serra G (2014) A gıs based method for soil mapping in sardinia, Italy: a geomatic approach. Journal of Environmental Management 138: 87-96.