Adana merkez ve ilçeleri için çiftlik hayvanları kaynaklı atık ve kirlilik yükü potansiyeli

Başlıca kirlilik kaynakları olarak bünyesinde, yoğun miktarda hayvansal gübre ve işletme içi atık bulunan hayvancılık sektörü atıklarını belirli bir atık yönetimi olmadan kullandığında bu durum doğal çevreye telafisi imkânsız olan zararlar verebilecektir. Bu zararların izlenmesi amacıyla, çalışma alanı için büyükbaş hayvanlardan ve tavuklardan elde edilebilecek hayvansal atık potansiyelini somut ve güncel verilerle belirlemek ve sıklıkla ihmal edilmiş olan hayvan gübresinin kirlilik risklerine dikkat çekmek hedeflenmiştir. Adana ili ve ilçelerindeki büyükbaş hayvan ve kümes hayvanları (etlik piliç ve yumurta tavuğu) sayıları belirlendikten sonra bu sayılara ait toplam gübre miktarları 2018 ve 2019 yıllarında sırası ile; büyükbaş hayvanlar için 2899541.9 ton yıl-1 ve 2891551.4 ton yıl-1 kümes hayvanları için 481670.6 ton yıl-1 ve 442646.0 ton yıl-1 olarak hesaplanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Ahır gübresi, Kümes gübresi, Hayvansal kirlilik yükü, Adana

The potential of waste and pollution load from livestock for Adana center and districts

When the livestock sector, which includes a large amount of animal manure and waste as the main source of pollution, uses its waste without a specific waste management, this can cause irreparable damage to the natural environment. In order to monitor these damages, it is aimed to determine the potential of farm animal waste that can be obtained from cattle and chickens for the study area with concrete and up-to-date data and to draw attention to the pollution risks of livestock manure which is often neglected. After determining the number of cattle and poultry (broiler and laying hen) for Adana province and its districts, the total manure amounts for 2018 and 2019 years were calculated respectively as 2899541.9 tons year-1, 2891551.4 tons year-1 and for poultry 481670.6 tons year-1, 442646.0 tons year-1.

Keywords:

Barn manure, Poultry manure, Animal pollution load, Adana,

PDF

___

Adana Tarım Master Planı (2005) Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Adana Tarım İl Müdürlüğü, Araştırma Planlama ve Koordinasyon Kurulu Başkanlığı, İl Tarım ve Kırsal Kalkınma Master Planlarının Hazırlanmasına Destek Projesi, Adana.
Andreadakis A, Gavalakis E, Kaliakatsos L, Noutsopoulos C, Tzimas A (2007) The implementation of the water framework directive (WFD) at the river basin of Anthemountas with emphasis on the pressures and impacts analysis. Desalination (210): 1-15.
Animal Waste (2001) Wyoming Agricultural Statistics Service Wyoming Agricultural Statistics. www. wyomingbusiness.org/ pdf/energy/biomass3.pdf. Erişim Ocak 2009.
Aybek A, Üçok S, Bilgili ME, İspir MA (2015) Kahramanmaraş ilinde bazı tarımsal atıkların biyogaz enerji potansiyelinin belirlenerek sayısal haritalarının oluşturulması. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 29(2): 25-37.
Ayhan A (2015) Biogas production potential from animal manure of Bursa province. Journal of Agricultural Faculty of Uludağ University 29(2): 47-53.
Biçer CA (2011) Göl alt havzaları bazında yayılı kaynaklardan oluşan N ve P yükünün tahmini: Burdur Havzası örneği. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Çevre Bilimleri ve Mühendisliği Anabilim Dalı.
Dağtekin M, Aybek A, Bilgili E (2019) Adana ve Mersin’de bulunan etlik piliç kümeslerinde oluşan gübrenin biyogaz ve elektrik üretim potansiyelinin belirlenmesi. Çukurova Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi 34(2): 9-22.
Derin P, Demir Yetiş A, Yeşilnacar İ, Yetiş R (2019) Mardin merkez ve ilçeleri için anropojenik yayılı kirletici kaynaklarından hayvansal kirlilik yükünün belirlenmesi. Uluslararası Katılımlı 72. Türkiye Jeoloji Kurultayı, Ankara, s. 694-698.
Erkan Can M (2011) Adana ili büyükbaş hayvancılık işletmelerinde elde edilen gübrenin taban suyuna etkileri. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarımsal Yapılar ve Sulama Anabilim Dalı.
Kaçar B, Katkat V (2009) Gübreler ve gübreleme tekniği. 3. Baskı. Nobel Yayın Dağıtım Ltd. Yayın no: 1119, s. 17-54.
Kaplan M (1999) Yeni bir kompoze gübre üretim önerisi. Ekin Dergisi 8: 30-31.
Kurnuç Seyhan A, Badem A (2018) Erzincan ilindeki hayvansal atıkların biyogaz potansiyelinin araştırılması. Akademik Platform Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi 6(1): 25-35.
Kütük C, Çaycı G (2010) Tavuk dışkılarının organik gübreye dönüştürülme yöntemleri. Kümes Hayvanları Kongresi, Kayseri, s. 8.
Olgun M, Polat HE (2005) Ülkemizdeki hayvancılık işletmelerinde atık yönetim sistemlerinin değerlendirilmesi. TMMOB Çevre Mühendisleri Odası, 6. Ulusal Çevre Mühendisliği Kongresi, İstanbul, s. 206-211.
Orman ve Su işleri Bakanlığı (2013) Türkiye’de Havza Bazında Hassas Alanların ve Su Kalitesi Hedeflerinin Belirlenmesi Projesi Nihai Raporu, Cilt 1.
Öztürk İ (2008) Büyük İstanbul içme suyu projesi II. merhale melen sistemi Büyük Melen Havzası entegre koruma ve su yönetimi master planı, Nihai Rapor, İTÜ, İstanbul.
Polat Bulut A, Topal Canbaz G (2019) Hayvan atıklarından Sivas İli biyogaz potansiyelinin araştırılması. Karaelmas Fen ve Mühendislik Dergisi 9(1): 1-10.
Salihoğlu NK, Teksoy A, Altan K (2019) Büyükbaş ve küçükbaş hayvan atıklarından biyogaz üretim potansiyelinin belirlenmesi: Balıkesir ili örneği. Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi 8(1): 31-47.
Tınmaz Köse E (2017) Trakya bölgesinde hayvan gübrelerinin biyogaz enerji potansiyelinin belirlenmesi ve sayısal haritaların oluşturulması. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi 23(6): 762-772.
TUİK (2018) Türkiye İstatistik Kurumu 2018 yılı hayvancılık istatistikleri veri tabanı. http://www.tuik.gov.tr/PreTabloArama.do? metod=search&araType=vt. Erişim Kasım 2019.
TUİK (2019) Türkiye İstatistik Kurumu 2019 yılı hayvancılık istatistikleri veri tabanı. http://www.tuik.gov.tr/PreTabloArama.do? metod=search&araType=vt. Erişim Kasım 2019.
Yağlı H, Koç Y (2019) Hayvan gübresinden biyogaz üretim potansiyelinin belirlenmesi: Adana ili örnek hesaplama. Çukurova Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi 34(3): 35-48.
Yelmen B, Dağtekin M, Çakır MT (2020) Mersin ilinin organik atık potansiyelinin biyogaz enerji üretimine etkisi. Politeknik Dergisi 23(2): 587-595.
Yetiş DA, Yetiş R, Gazigil L (2018a) Bitlis Merkez ve ilçelerinin hayvansal kaynaklı kirlilik yükü hesabı. International Symposium on Urban Water and Wastewater Management, Denizli, s. 610-617.
Yetiş DA, Teke RB, Yetiş R (2018b) Muş Merkez ve ilçelerinin hayvansal kaynaklı kirlilik yükü hesabı. 6th International GAP Engineering Conference, Şanlıurfa, s. 527-532.