Giresun İli ve Yöresi Ağızlarında Fındık

Fındık, Giresun ili ve yöresinin en önemli geçim kaynağı olarak halkın hayatında önemli bir yer edinmektedir. Özellikle ekonomisi fındık üzerine endekslenen şehirde; düğünler, eğlenceler ve tatiller fındığın harmanına ve ticaretine göre planlanmaktadır. Ekonomik olarak önemli bir değer olan fındık, Giresun halkının yöresel dilinde ve kültüründe de varlığını devam ettirme gayretindedir. Bu kültürel öğe, doğrudan doğruya yöre insanının dilini etkilemektedir. Giresun ili ve yöresinde fındığın geçmişinin çok öncelere dayandığını varsayarsak yöre ağzında yer alan kelimeler, atasözleri, deyimler, maniler, tekerlemeler, türküler, bilmeceler, kalıp sözler gibi dil malzemelerinde fındıkla ilgili kullanımların fazla olması doğaldır. Giresun ili ve yöresi ağızlarında fındıkla ilgili dilsel ve folklorik malzemenin fazla olması, yöresel uğraşlarla kültürün doğru orantılı şekilde ilerlediğinin en önemli kanıtıdır. Çalışmamızda, Giresun ili ve yöresi ağızlarında yer alan fındıkla ilgili yöresel kelimeler, türküler, maniler, tekerlemeler, atasözleri, deyimler, kalıp sözler, bilmeceler, sayışmacalar, dualar, beddualar ayrı ayrı ele alınacaktır. Bu sayede Giresun ili ve yöresi ağızlarında fındıkla bir söz varlığı oluşturulacak ve sonucunda fındıkla ilgili söz varlığının yok olmasının önüne geçilmiş olunacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Giresun, Fındık, Çotanak, Giresun İli ve Yöresi Ağızları, Ağızlar

Hazelnut in the Dialect of Giresun Province and Vicinity

Hazelnut is the most important source of income for Giresun province and vicinity and has an important place in the life of the people. Especially in the city where the economy is indexed on hazelnut; weddings, entertainments and holidays are planned according to the blend of hazelnut and trade. As an economically important value, hazelnut is trying to maintain its presence in the local language and culture of the Giresun people. This cultural element directly affects the language of the local people. The history of hazelnut in Giresun province and its province is based on the very beginning that’s why the excessive use of hazelnut in the language materials such as words, proverbs, idioms, manners, rigmarole, folk songs and riddles which are in the dialect of the region is more natural. Hazelnut related linguistic and folkloric material is more in Giresun province and vicinity, are the most important evidence that the cultural product is progressing in proportion to the local occupations. In our study, language materials such as words, proverbs, idioms, manners, rigmarole, folk songs and riddles scales, prayers, curses which are in the dialect of the Giresun province and vicinity will be handled separately. In this way the disappearance of the language materials related to hazelnut will be prevented.

Keywords:

Giresun, Hazelnut, Chotanak, Giresun Province and Vicinity Dialects, Dialects,

PDF

___

AKIN, C. (2014). Giresun Tarihi ve Kültürel Değerleri, Ankara: Gece Kitaplığı Yayınları.
AKPINAR, Ö. (2010). Giresun Türküleri ve Oyun Havaları, (Hazırlayan: Hüseyin Akpınar), İstanbul: Kitabevi Yayınları.
BEKDEMİR, Ü. ve Fatsa, M. (2015). Geçmişten Günümüze Giresun, Giresun: Giresun İl Özel İdaresi Yayınları.
BOZKURT, F. (2012). Kâşgarlı Mahmûd-Dîvânü Lugat-t-Türk, Konya: Eğitim Yayınevi.
BULUT, S. (2016). Dereli, Eynesil ve Görele İlçeleri Ağızlarından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar, 1. Uluslararası Sosyal Bilimler Sempozyumu (13-15 Ekim 2016), Elazığ: Fırat Üniversitesi.
DEMİR, N. ve Aydoğdu, Ö. (2009). Giresun İli ve Yöresi Ağızları, Giresun: Giresun Valiliği Yayınları.
DOĞANAY, H. (2012). Türkiye Fındık Meyvacılığındaki Yeni Gelişmeler, Doğu Coğrafya Dergisi, Cilt:17, Sayı: 27, s.1-22.
DS/I: Türk Dil Kurumu (2009). Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü, 1. Cilt, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
DS/II: Türk Dil Kurumu (2009). Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü, 2. Cilt, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
DS/III: Türk Dil Kurumu (2009). Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü, 3. Cilt, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
DS/IV: Türk Dil Kurumu (2009). Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü, 4. Cilt, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
DS/V: Türk Dil Kurumu (2009). Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü, 5. Cilt, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
DS/VI: Türk Dil Kurumu (2009). Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü, 6. Cilt, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
FK: Duman, M. (2008). Fındık Kitabı, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
GÖRECİ, A. (2004). Fındık Kültürü, Ankara: Giresun Valiliği İl Özel İdare Müdürlüğü Yayınları.
GYADSK: Tekin, F. ve Cantürk, S. (2014). Giresun ve Yöresi Ağızlarından Derleme Sözlüğüne Katkılar, Diyalektolog, Kış, Sayı: 9, s.33-46.
KARADENİZ, Ç. ve Hamzaçebi, G. (2016). Giresun ve Havalisinde Düğün Geleneğinde Çoşkuyu Güçlendiren Bir Unsur Olarak: Silah Kullanımı, Jass Studies Dergsi, Number: 62, Winter I, s.455-464.
KAYA, M. (2007). Bir Çepni Köyü Tarihi ve Kültürü, Samsun: Yüksel Ofset Matbaacılık.
KAYA, M. (2015). Giresun Ziraat Memurluğu’nun 23 Şubat 1924 Tarihli Raporu ve Giresun Fındıkçılığına Dair Tarihi Notlar, Uluslararası Karadeniz Havzası Halk Bilimi Araştırmaları Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 4, s.11-40.
KOMİSYON, (2008). Giresun Kent Kültürü, Giresun: Giresun Valiliği Yayınları.
PAÇACIOĞLU, B. (2016). VIII-XVI. Yüzyıllar Arasında Türkçenin Sözcük Dağarcığı, İstanbul: Kesit Yayınları.
PEKER, K. (1947-1948). Fındık, Giresun: Yeşil Giresun Matbaası.
TEKİN, F. ve Cantürk, S. (2017). Giresun İli Merkez Yer Adları Üzerine Bir İnceleme, Jass Studies Dergisi, Number: 60, Autumn II, s.97-120.
TELLİOĞLU, İ. (2007). Doğu Karadeniz Bölgesinin Türk Yurdu Haline Gelmesi Hakkında Bir Değerlendirme, Turkish Studies Dergisi, 2/2, s.654-664.
Türk Dil Kurumu (2011). Büyük Türkçe Sözlük, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
ÜNLÜ, E. (2016). Harşıt Vadisi Tarih ve Kültür Yazıları, 1. Baskı, İstanbul: Arı Sanat Yayınları.
YÜKSEL, A. ve Balcı, S. (2014). Harşıt Nahiyesi Nüfus Defteri – Harşıt (Doğankent) ve Köyleri Nüfus Kayıtları (1251/1835), İstanbul: Arı Sanat Yayınları.
YÜKSEL, A. (2013). Tirebolu Kazası Nüfus Defteri – Tirebolu, Espiye, Yağlıdere, Güce Nüfus Kayıtları (1835-1847), İstanbul: Arı Sanat Yayınları.
ZTS: Türk Dil Kurumu (1976). Zanaat Terimleri Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
https://www.turkudostlari.net/soz.asp?turku=18183
http://www.dogankentgazetesi.com/makale/aoner-meral/koy-turkuleri-susmasin/22.html
http://suleymanpekin.com/98_icerik-harsit-havzasinin-tarihi-cografyasi.aspx).