Fetih Başkentinden Küresel İstanbul’a, Kazlıçeşme’de Değişim ve Kentsel Dönüşüm: Barselona 22@ Projesi ile Bir Karşılaştırma

Bu makalede Kazlıçeşme’nin Fetih’ten günümüze geçirdiği değişim, 19. yüzyıl modernleşme reformları, sanayinin yerleşmesi, desantralizasyon, neo-liberal kapitalizm ve kentsel dönüşüm üzerinden değerlendirilmektedir. Ayrıca, küresel kent yarışının önemli aktörlerinden İstanbul ve Barselona, kentsel dönüşüm politikaları açısından karşılaştırılmakta; İstanbul’un Kazlıçeşme imar programı ve Barselona’nın 22@ kentsel dönüşüm projesinin temel özellikleri küresel ekonominin kent düzeyinde gerçekleştirdiği değişim açısından analiz edilmektedir. Dünya kenti ve küresel kent yazınındaki hakim söylem, 1990’dan sonra geliştirilen kentsel dönüşüm kuramlarına da kaynaklık etmektedir. Söz konusu kent politikasının ana fikirlerinden biri, bilgi ve iletişim sektörleri ile muhasebe, hukuk ve finans alanlarındaki ileri derecede uzmanlaşmış hizmetlerin sanayinin yerine kentin bütün mümkün alanlarına yerleştirilerek onu ileri derece gelişmiş bir hizmet kentine dönüştürmesidir. Desantralize olan yıpranmış kent alanları ile eski kent merkezlerinin tarihi, kültürel ve doğal aidiyetler çerçevesinde veya yeni işlevlerle canlandırılması gündeme gelir. Ne var ki, kentsel dönüşüm, küresel kapitalist ilişkilere eklemlenmiş her yerde, aynı ritim, kural ve amaçlar doğrultusunda ve aynı işbirlikleriyle gerçekleşmez. İstanbul ve Barselona küreselleşme yolunda benzerlikler taşımakla birlikte kentsel dönüşüm deneyleri açısından önemli farklarla birbirlerinden ayrılır. Kazlıçeşme’nin kentsel dönüşüm örneği Barselona 22@ ile mesafesinin ölçülmesi, uygulanmakta olan imar politikasının küresel kent teorisi ve uygulamaları içindeki yerine de ışık tutacaktır.

-

In this article the change that Kazlıçeşme was subjected to, from the Conquest until today, will be considered in terms of modernization reforms, industrialization, neo-liberal capitalism, decentralization, globalization and urban regeneration. In addition, this work provides a comparison between Istanbul and Barcelona, which are two leading actors of the global cities competition, and is made on the basis of their urban transformation policy. Kazlıçeşme’s reconstruction programme and Barcelona’s 22@ urban regeneration project will be studied together regarding the change that the global economy has on the city level. The urban regeneration literature, developed after 1990 is fed by currently prevailing discourse on world and global cities. One of the main ideas of those urban policies is that the global centers must promote information and knowledge sectors and ‘advanced producer services’ such as accounting, law or financial firms instead of manufacturing. Decentralized, obsolete industrial urban areas and old derelict city centers are revitalized by adding new functions as well as their historical, cultural and natural aspects. However, global economy does not influence urban transformation with the same rhythms, rules, goals and co-operations in every case. Istanbul and Barcelona have some convergences on the globalization process but they also have important divergences for their urban regeneration programmes. Measuring Kazlıçeşme’s distance from the global urban regeneration project 22@ will also help to understand the place of Kazlıçeşme’s land property policy in the global city theories and experiences