Ebû Mutî‘ Rivâyetli el-Fıkhü’l-ekber Şerhi’nin Müellifi Meselesi

ÖzetEbû Hanîfe’ye nispet olunan akaid risâlelerinden biri de Ebû Mutî‘ el-Belhî rivâyetiyle günümüzekadar gelen el-Fıkhü’l-ekber’dir. Birçok araştırmacı tarafından, bu risâle üzerine kaleme alınanŞerhu’l-Fıkhi’l-ekber adlı şerhin Ebü’l-Leys es-Semerkandî’ye ait olduğu ileri sürülmektedir. Kanaatimizcebu iddia, Şerhu’l-Fıkhi’l-ekber’in bütün nüshalarının tam olarak incelenmemesinden vebuna bağlı olarak yapılan eksik değerlendirmelerden kaynaklanmaktadır. Bu çalışmada, önce el-Fıkhü’l-ekber ve şerhleri hakkında kısa bilgiler verilecek, daha sonra Türkiye kütüphanelerindekiŞerhu’l-Fıkhi’l-ekber’lerin yazma nüshaları incelenip değerlendirilecek, ardından da bu söz konusuşerhin Ebü’l-Leys es-Semerkandî’ye değil Atâ b. Ali el-Cûzcânî’ye nispetinin daha isabetli olduğugörüşü vurgulanacaktır.Anahtar Kelimeler: el-Fıkhü’l-ekber, el-Fıkhü’l-ebsat, Şerhu’l-Fıkhi’l-ekber, Ebü’l-Leys es-Semerkandî, Atâ b. Ali el-Cûzcânî.AbstractOne of the well-known tractates on Islamic creed related to Abu Hanifa is al-Fikh al-Akbar whichhas come to the present day with the trasmission of Abu Mutı‘ al-Balkhi. There is a commentarymade on this tractate, entitled Sharh al-Fikh al-Akbar. Many researchers claim that this commentarybelongs to Abu’l-Layth al-Samarkandi. In my opinion this claim arises from a deficient analysisof the manuscripts and therefore, depends on some false assessments. Firstly, I will give in thisstudy some information about al-Fikh al-Akbar and its commentaries and then analyze all themanuscripts of Sharh al-Fikh al-Akbar as available in the libraries in Turkey. Based upon thisanalysis I will also suggest that it’s more accurate to ascribe this commentary to Ata b. Ali al-Cuzcani than to Abu’l-Layth al-Samarkandi.Key Words: Abu Hanifa, al-Fiqh al-Akbar, al-Fiqh al-Absat, Sharh al-Fiqh al-Akbar, Abu’l-Laythal-Samarkandi, Ata b. Ali al-Cuzcani.