Umut KAYA

3812

Din Derslerine Giren Öğretmenlerin Yeterliklerine Dair Bir İnceleme

Bu araştırma, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde okuyan öğretmen adaylarının gözlemlerine göre din dersi öğretmenlerinin yeterliklerini ölçmeyi amaçlamaktadır. Bu doğrultuda 331 öğretmen adayı, 93 din dersi öğretmenini sınıf ortamında gözlemlemiştir. Öğretmenlerinin cinsiyet dağılımına baktığımızda, öğretmenlerin %58,1 (54)’nin kadın, % 41,9 (39)’nun ise erkek olduğu görülmektedir. Öğretmenlerin yaşlarına göre dağılımları ise şu şekildedir: 20-29 yaş (%12,9, N= 12), 30-39 yaş (%54,8, N= 51), 40-49 yaş (%24,7, N= 23), 50-59 yaş (7,5%, N= 7).Bu çalışmada şu soruya cevap aranmıştır: Cinsiyet, yaş, okul türü ve ders işleme yöntemi değişkenleri din dersi öğretmenlerinin yeterlikleri arasında bir farklılaşma meydana getirmekte midir? Bu soruya cevap bulmak için araştırmada din dersi öğretmenlerinin öğretme-öğrenme sürecini, materyal kullanma ve öğrenci tanıma ile iletişim boyutu yeterlikleri incelenmiştir. Bu doğrultuda veri toplama aracı olarak gözlem ve anket tekniği kullanılmıştır. Araştırmada kullanılan ölçek “öğrenme-öğretme”, “materyal kullanma” ve “öğrenciyi tanıma ve iletişim becerisi” olmak üzere üç faktörden oluşmaktadır. Faktörlerin toplam varyansı %47,67 olmuştur. Verilerin analizinde SPSS İstatistik programı kullanılmıştır. Araştırma problemlerin test edilmesinde Bağımsız Örneklem T Testi, Anova, Welch, LSD ve Dunnett C testleri kullanılmıştır. Testin yapı geçerliği ve güvenirliğini ölçmek için yapılan testte, KMO değeri 0.935; Cronbach Alfa güvenirlik değerleri (üç faktör için) 0.93, 0.87 ve 0.84 bulunmuştur.Yapılan farklılık analizleri neticesinde ise cinsiyet, yaş, okul türü ve ders işleme yöntemi değişkenlerinin ölçeğin genel ortalamasında ya da ilgili boyutların en az birinde p<.05 anlamlılık düzeyinde bir farklılığa sebep olduğu saptanmıştır.Araştırma bulgularından bazıları şöyledir:Cinsiyet değişkeni öğrenme-öğretme boyutunda istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık oluşturmamaktadır. Bunun yanında yaş, okul türü ve ders işleme yönteminde ise bu boyutta istatistiksel açıdan anlamlı farklılık bulunmuştur. Buna göre, 50-59 yaş aralığındaki öğretmenlerin, 20-29 ve 30-39 yaş aralığındaki öğretmenlere göre; İHO’da çalışan öğretmenlerin ilkokulda çalışan öğretmelere göre; derslerini öğretmen merkezli işleyen öğretmenlerin de öğrenci merkezli işleyenlere göre bu boyutta daha fazla puan aldıkları tespit edilmiştir. Bu farklar istatistiksel olarak da anlamlıdır.Değişken olarak çalışılan okul türü materyal kullanma boyutunda öğretmenler arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık oluşturmamaktadır. Bunun yanında cinsiyet, yaş ve ders işleme yönteminde ise bu boyutta istatistiksel açıdan anlamlı farklılık bulunmuştur. Buna göre, erkek öğretmenlerin kadın öğretmenlere göre; 40-49 yaş aralığındaki öğretmenlerin 20-29 ve 30-39 yaş aralığındaki öğretmenlere göre; benzer şekilde 50-59 yaş aralığındaki öğretmenlerin de 20-29 ve 30-39 yaş aralığındaki öğretmenlere göre; öğretmen merkezli ders işleyen öğretmenlerin de öğrenci merkezli ders işleyen öğretmenlere göre bu boyutta daha fazla puan aldıkları tespit edilmiştir. Bu farklar istatistiksel olarak da anlamlıdır.Öğrenciyi tanıma ve iletişim becerisi boyutunda ise yaş değişkeni anlamlı bir farklılık oluşturmamaktadır. Bu boyutta, cinsiyet, okul türü ve ders işleme yöntemi değişkenleri öğretmenler arasında anlamlı farklılıklar oluşturmaktadır. Buna göre, erkek öğretmenlerin kadın öğretmenlere göre; öğretmen merkezli ders işleyen öğretmenlerin de öğrenci merkezli ders işleyen öğretmenlere göre bu boyutta daha fazla puan aldıkları tespit edilmiştir. Okul türü değişkeninde ise ilköğretimde çalışan öğretmenlerin İHO, ortaokul ve Anadolu lisesinde çalışan öğretmenlere göre daha düşük puan aldıkları saptanmıştır. Puanlar arasındaki bu farklar istatistiksel olarak da anlamlıdır. Araştırma sonucunda, din dersi öğretmenlerinin öğrenme-öğretme boyutu aritmetik ortalamaları 2,31 (az düzeyde), materyal kullanma boyutu aritmetik ortalamaları 3,71 (oldukça düzeyinde), öğrenciyi tanıma ve iletişim becerisi boyutu aritmetik ortalamaları 2,38 (az düzeyde) çıkmıştır. Bu sonuçlar, daha önceki araştırma sonuçlarından epey düşük seviyelerdedir. Bunun sebebi öğretmenlerin kendi yeterlik algıları ile sınıf içi gözlemlenen performansları arasında fark olmasıdır. Öğretmen yeterliklerinin daha objektif şekilde tespit edilmesi için öğrenci, idareci, meslektaş ve veli görüşlerine de müracaat edilmelidir.
Anahtar Kelimeler:

Din Eğitimi, Öğretmen Yeterlikleri, Öğrenme-Öğretme Süreci, Materyal Kullanma, Öğrenciyi Tanıma ve İletişim Becerisi

A Research about the Competency of Religion Teachers

The aim of this research is to measure the competency of religion teachers according to religion teacher candidates in Marmara University Faculty of Theology. On this basis, 331 candidate teachers observed 93 religion teachers in a class environment. When looking at the gender dispersion in the religion teachers group, a distribution of the percentage of female participants is seen as 58,1% (N=54) and that of male participants is seen as 41,9% (N=39). Religion teachers’ ages range between 20-29 to 50-59 years old as follows; 20-29 years (12,9%, N= 12), 30-39 years (54,8%, N= 51), 40-49 years (24,7%, N= 23), and 50-59 years (7,5%, N= 7) in this research. This article used the survey and observation technique to collect data. The scale consists of three parts, which are learning-teaching dimension, using material dimension and recognition of students and communication skills dimension. The total variance explained by the scale is 47,67%. In the analysis of the data the SPSS Statistic Programme was used. Independent Samples T-test, Anova, Welch, Dunnett C and LSD were used to test research problems. The analysis that is done for construct validity and reliability shows the value of KMO is 0.935 and Cronbach Alfa are 0.93, 0.87 and 0.84 for three factors. In this study, the following questions are explored: How do the gender, age, school type and method of lesson processing variables make difference in the level of meaning in the competences of the religion teacher’s. In order to find the appropriate answers to these questions, religion teacher’s capabilities related to learning-teaching dimension, using material dimension and recognition of students and communication skills dimension were examined. The results of the analyses, which are conducted to examine differences between the various groups, reveal that gender, age, school type and method of lesson processing cause statistically significant differences at p<0,05 significant level whether on the general average of the scale or one of the sub-dimensions at least.Some of the research findings are as follows: The gender variable is not statistically significant in the learning-teaching dimension. Moreover, there is a meaningful difference between the ages, school types, methods of lesson processing in this dimension. 50-59 years old religion teachers (x=50,60) scored higher than 20-29 (x=42,50) and 30-39 (x=42,60) years old religion teachers. Teachers working in İHO (x=47,16) scored higher than teachers working in primary education (x=36,92). Teacher-centered teachers (x=46,30) scored higher in this dimension as opposed to the student-centered teachers (x=36,27). These differences are statistically significant.The school type variable is not statistically significant in the using of the material dimension. Furthermore, there is a meaningful difference between the gender, ages, and methods of lesson processing in this dimension. Male teachers (x=54,60) scored higher in the using of material dimension as opposed to the female teachers (x=50,68). The 40-49 years old religion teachers (x=54,26) scored higher than the 20-29 (x=48,19) and the 30-39 (x=51,13) years old religion teachers. Similarly, the 50-59 years old religion teachers (x=58,40) scored higher than the 20-29 (x=48,19) and the 30-39 (x=51,13) years old religion teachers. The teacher-centered teachers (x=53,75) scored higher in this dimension as opposed to the student-centered teachers (x=46,56). These differences are statistically significant.On the other hand, age variable is not statistically significant in the recognition of students and communication skills dimension. Moreover, there is a meaningful difference between the gender, school type and methods of lesson processing in this dimension. The male teachers (x=20,25) scored higher in the using of material dimension as opposed to the female teachers (x=18,44). The teachers working in primary education (x=15,78) scored lower than the teachers working in İHO (x=20,50), the secondary school (x=19,71), and the Anatolian high school (x=17,72). The teacher-centered teachers (x=20,07) scored higher in this dimension as opposed to the student-centered teachers (x=15,84). These differences are statistically significant. According to the above results, the religion teacher’s learning-teaching dimension arithmetic mean is 2,31 (insufficient level); using of the material dimension arithmetic mean is 3,71 (good level) and the recognition of students and communication skills dimension arithmetic mean is 2,38 (insufficient level). These results are lower from the previous studies conducted. The reason for this is the difference between the teachers' self-competence and capability perceptions and their observed classroom performances. For further and more objective detection of teacher competency such a research should be conducted on opinions of student, manager, colleague and parent.
Keywords:

Religious Education, Teacher Competence, Learning-Teaching Process, Using Material, Recognition of Students and Communication Skill,

PDF

___

  • Acuner, Hacı Yusuf - Erbaş, Ahmet Akif. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ve Diğer Branş Öğretmenlerine Göre Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Yeterlikleri”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, sy. 16/1, 2016, s. 147-170.
  • Akyürek, Süleyman. İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmen Adaylarının Yeterlilikleri (Kayseri örneği). Kayseri: Laçin Yayınları, 2008.
  • ----------. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Öğrenme-Öğretme Sürecine İlişkin Yeterlikleri.” Türkiye’de Okullarda Din Öğretimi (ed. Recep Kaymakcan, Mahmut Zengin, Z. Şeyma Arslan). İstanbul: DEM Yayınları, 2011, s. 491-522.
  • ----------. “İmam Hatip Lisesi Meslek Dersi ile Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Eğitim-Öğretim Yeterliklerine İlişkin Algılar”. Değerler Eğitimi Dergisi, 10/23, Haziran 2012, s. 7-45.
  • Arpacı, Mücahit. İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Yeterlikleri (İzmir İli Örneğinde Bir Alan Araştırması) (yüksek lisans tezi, 2004). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Asri, Safinaz. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Mesleki Yeterlikleri (Göller Bölgesi Örneği) (yüksek lisans tezi, 2005). Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Aşıkoğlu, Nevzat Yaşar. “Din Öğretiminde Öğretmenin Rolü ve Din Dersi Öğretmeni Yeterlilikleri (Türkiye Örneği)”. C. Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, XV/1, 2011, s. 5-13.
  • Aydın, Muhammet Şevki. Cumhuriyet Döneminde Din Eğitimi Öğretmeni Yetiştirme ve İstihdamı (1923-1950). İstanbul: DEM Yayınları, 2016.
  • ----------. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Pedagojik Formasyon Yeterlikleri (doktora tezi 1992). Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Büyüköztürk, Şener. Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem Akademi 2017.
  • Can, Abdullah. SPSS ile Bilimsel Araştırma Sürecinde Nicel Veri Analizi. Ankara: Pegem Akademi 2016.
  • Cebeci, Suat. İmam-Hatip Lisesi Meslek Dersleri Öğretmenlerinin Yeterlilikleri (doktora tezi 1994). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Doğan, Recai – Altaş, Nurullah. “İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Yeterlik Düzeyini Belirleyen Faktörler (Ankara Örneği)”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XLIV/2, 2003, s. 173-186.
  • ----------. “İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Yeterlik Ölçeği Üzerine Bir Ön Araştırma”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XLIII/1, 2002, s. 109-122.
  • Durmuş, Beril – Çinko, Murat - Yurtkoru, E. Serra. Sosyal Bilimlerde SPSS’le Veri Analizi. İstanbul: Beta Yayınları 2016.
  • Erbaş, Ahmet Akif. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinden Beklenen Yeterlikler Üzerine Yeni Öğretmen Yetiştirme Modeli Bağlamında Bir Araştırma (yüksek lisans tezi 2015). Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Ev, Halit. “İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretmenlerinin Yöntemler Konusundaki Yeterlilikleri ile İlgili Öğretmen Adaylarının Görüşleri”. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Çalışma Toplantısı I. (haz. Z. Şeyma Arslan) İstanbul: DEM Yayınları, 2004, s. 95–118.
  • Fakioğlu Bağcı, Hatice. İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Sınıf Yönetimi Yeterlikleri (Beykoz Örneği) (yüksek lisans tezi 2012). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Gökçe, Erten. İlköğretim Öğretmenlerinin Yeterlikleri (doktora tezi 2006). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Gündoğdu, Yusuf Bahri. İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Öğrenci Başarısını Değerlendirme Yeterlikleri: İstanbul Örneği (doktora tezi 2011). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Güneş, Ahmet Melih - Buluç, Bekir. “Sınıf Öğretmenlerinin Teknoloji Kullanımları ve Öz Yeterlilik İnançları Arasındaki İlişki”. TÜBAV Bilim Dergisi, 10/1, 2017, s. 94-113.
  • Işıkdoğan, Davut. İlköğretim Din Kültürü Ve Ahlak Bilgisi Öğretmenliği Bölümü Mezunu Öğretmenlerin Yeterlikleri (doktora tezi 2006). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Karasar, Niyazi. Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları, 1994.
  • Kars, Yunus Emre. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Kendi Algılarına Dayalı Sınıf Yönetimi Yeterlikleri (Konak İlçesi Örneği) (yüksek lisans tezi 2007). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Koç, Ahmet. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Yeterlikleri”. Değerler Eğitimi Dergisi, 8/19, Haziran 2010, s. 107-149.
  • ----------. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Öğrenme-Öğretme Sürecine İlişkin Yeterlikleri.” Türkiye’de Okullarda Din Öğretimi (ed. Recep Kaymakcan, Mahmut Zengin, Z. Şeyma Arslan) İstanbul: DEM Yayınları, 2011, s. 523-553.
  • ----------. “İmam Hatip Lisesi Meslek Dersi Öğretmenlerinin Yeterlikleri Üzerine Bir Araştırma”. C.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, XIII/2, 2009, s. 131-174.
  • MEB, Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterlikleri. Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü, Ankara 2017.
  • MEB, Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterlikleri. Öğretmen Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğü, Ankara 2006.
  • Milli Eğitim Temel Kanunu, Md 43.
  • Milli Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisi, Kasım 2006-2590, Ankara.
  • Şimşek, Eyüp. İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Yeterlikleri (Erzurum Örneği) (doktora tezi 2006). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Taşçı, Cuma. İmam Hatip Liselerinde Meslek Dersi Öğretiminin Yeterlik Durumu ve Meslek Dersleri Öğretmenlerinin Temel Yeterliklere Sahip Olma Düzeyleri (yüksek lisans tezi 2006). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Turan, E. Zehra. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmen Yeterlikleri: Veli Beklentileri”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17/2, 2017, s. 185-204.
  • Uçar, Recep. İlköğretim Okulu II. Kademedeki Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Sınıf Yönetimi Yeterlikleri (Kayseri İl Merkezi Örneği) (doktora tezi 2004). Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Uysal, Bekir. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Beden Dilini Kullanma Yeterlilik Düzeyi: Tuzla Örneği (yüksek lisans tezi 2013). Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Üzümcü, Muzaffer. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Kaynaştırma Eğitimine İlişkin Yeterlikleri, Sorunları ve Beklentileri Üzerine Bir Araştırma (doktora tezi 2016). Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Yazıcı, Işıl. İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Yeterlikleri (İstanbul İli Örneği Üzerinde Bir Alan Araştırması) (yüksek lisans tezi 2004). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Zengin, Mahmut. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Eğitim Öğretim Yeterlik Algıları”. Sakarya İlahiyat Fakültesi Dergisi, XV/27, 2013/1, s. 2-28.
Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi-Cover
  • ISSN: 1302-4973
  • Başlangıç: 1963
  • Yayıncı: Marmara Üniversitesi
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Jerusha Tanner Lamptey, Never Wholly Other: A Muslima Theology of Religious Pluralism

Esra AKAY DAĞ

Kerbelâ Sonrasında Muhammed b. Hanefiyye’nin Yükselişi ve Siyasi Duruşu

Nihal ŞAHİN UTKU

Mütekaddimûn Dönemi Hanefî Âlimlerinin Umûmu'l-Belvâ Bağlamında Âhâd Haberle İlgili Görüşleri

Mohamad Anas SARMİNİ

Mütekaddimûn Dönemi Hanefî Âlimlerinin Umûmu'l-Belvâ Bağlamında Âhâd Haberle İlgili Görüşleri

Mohamad Anas SARMİNİ

Erken Dönem Hadis Çalışmalarında Şiîlik İthamları -Hadis Tarihi Çerçevesinde Bir İnceleme-

Muhammed Enes TOPGÜL

Din Derslerine Giren Öğretmenlerin Yeterliklerine Dair Bir İnceleme

Umut KAYA