Gülgönül BOZOĞLU BATI, Osman Nuri TEKİNAY

ASKERİ ALANLARDA KULLANILMAK ÜZERE İNSANSIZ HAVA ARACI (İHA) SİSTEMLERİ SEÇİMİNDE TOPSIS VE BULANIK TOPSIS YÖNTEMİNİN KULLANILMASI

Bu çalışma, askeri alanda kullanılan ve kullanılacak olan İnsansız Hava Aracı (İHA) Sistemlerinin, sahip olduğu teknik özelliklerinin karşılaştırılması ile tedarik karar aşamasında, en uygun kararın verilmesini amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda çalışmada, askeri alanda kullanıma uygun, üç yerli ve beş yabancı firmanın üretmiş ve üretim safhasında olduğu İHA Sistemleri’nin teknik verileri toplanmıştır. Toplanan bu veriler ortak olan başlıklar altında kriterlere [İlk olarak üç kriter (Havada Kalış Süresi, Maksimum İrtifa ve Faydalı Yük Kapasitesi) ile TOPSIS ve Bulanık TOPSIS analizi yapılmış ve sonrasında bu üç kritere iki kriter (Seyir Hızı ve Maksimum Hız) daha eklenerek sadece TOPSIS ile analiz yapılmıştır.] ayrılarak, TOPSIS ve Bulanık TOPSIS yöntemi ile sıralanmıştır. Elde edilen bulgular doğrultusunda, TOPSIS üç ve beş kriterli sıralamada ilk sırada sırasıyla, Yabhon United 40 ve Predator C Avenger modelleri yer alırken; Bulanık TOPSIS ile sıralamada ilk sırada, Heron TP modelinin yer aldığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

İHA, SİHA, TOPSIS, Bulanık TOPSIS, Ürün Seçimi

THE USE OF TOPSIS AND FUZZY TOPSIS METHODS IN THE SELECTION OF UAV (UNMANNED AERIAL VEHICLE) SYSTEMS TO BE USED IN MILITARY FIELDS

This study aims to make the most appropriate decision at the procurement decision stage by comparing the technical features of UAV systems currently used and those to be used in the military field. For this purpose, the technical data of UAV systems, which are suitable for military use, produced by three domestic and five foreign companies, and are in the production phase, were collected. These collected data were analysed under the following headings: [At First, three criteria (Airtime, Maximum Altitude, and Payload Capacity) and TOPSIS and Fuzzy TOPSIS analysis are implemented. Then two more criteria (Cruise Speed and Maximum Speed) were added to these three criteria. Only TOPSIS analysis was performed.] separated and sorted by TOPSIS and the Fuzzy TOPSIS Method. In line with the findings, the Yabhon United 40 and Predator C Avenger models took first place in the TOPSIS three and five criteria rankings, respectively. It was determined that the Heron TP model took first place in the ranking with fuzzy TOPSIS.

Keywords:

UAV, AUAV, TOPSIS, Fuzzy TOPSIS, Product Selection,

PDF

___

Abdel-Basset, M., & Mohamed, R. (2020). A novel plithogenic TOPSIS – CRITIC model for sustainable supply chain risk management. Journal of Cleaner Production, 247, 119586. https://doi.org/10.1016/j. jclepro.2019.119586
Akay, A., Kuriş, U., ve Senan, S. (2021). İnsansız Hava Araçları ve Otopilotlar. Journal of Aviation Research. 3 (2), 128-149. https://doi.org/10.51785/jar.894721
Akman, K. (2019). Çok ölçütlü karar verme yöntemlerinden AHP ve TOPSIS ile araba seçimi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Konya.
Antmen, Z. F., ve Miç, P. (2018). Çocuk yoğun bakım ünitesinde çok kriterli karar verme ile mekanik ventilatör seçimi ve bir uygulama örneği. Çukurova Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 33(4), 17- 30. https://doi.org/10.21605/cukurovaummfd.521740
Ateş, E. (2021). Türkiye’nin İnsansız Hava Aracı (İHA) ihracat rekabet gücünün analizi. Türkiye İnsansız Hava Araçları Dergisi, 3(1), 7-16. DOI: 10.51534/tiha.884468
Aybar, M. (2017). Bulanık TOPSIS yaklaşımı ile CNC makinesi seçimi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Beykent Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
Baştürk, A. U. (2021). Sezgisel Bulanık TOPSIS metodu ile tekstil sektörü için emniyet ayakkabısı seçimi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
Baykar. [Baykar]. (2021, 27 Ekim). Bir ülkeyle daha #BayraktarTB2 SİHA ihracat sözleşmesini tamamladık. Bu anlaşma ile #BayraktarTB2 SİHA ihraç edilen ülke sayısı 13 oldu. #MilliTeknolojiHamlesi [Tweet]. Erişim Adresi: https://twitter.com/BaykarTech/status/145.338.3196624793606?ref_ src=twsrc%5Etfw%7Ctwcamp%5Etweetembed%7Ctwterm%5E145.338.3196624793606%7Ct wgr%5E%7Ctwcon%5Es1_&ref_url=https%3A%2F%2Fwww.savunmasanayist.com%2Fbayraktar-tb2- siha-ihrac-edilen-ulke-sayisi-13e-ulasti%2F
Chen, C. T. (2000). Extensions of the TOPSIS for group decision-making under fuzzy environment. Fuzzy Sets and Systems, 114(1), 1–9. https://doi.org/10.1016/s0165-0114(97)00377-1
Chen, C. T., Lin, C. T., & Huang, S. F. (2006). A fuzzy approach for supplier evaluation and selection in supply chain management. International Journal of Production Economics, 102(2), 289–301. https://doi. org/10.1016/j.ijpe.2005.03.009
Çetin, M. H., & Alvalı, G. T. (2020). Yük vagonu bojisi tasarımında çok kriterli karar verme teknikleri ile malzeme seçimi. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 8(1), 91–104. https://doi.org/10.21923/jesd.512002
Doğan, Y. (2021). Isparta ilinde bulunan bir kamu kuruluşuna AHP ve TOPSIS yöntemlerini kullanarak masaüstü bilgisayar seçimi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
Ekmekçioğlu, A. ve Yıldız, M. (2018). “İnsansız Hava Araçlarının askeri ve sivil kullanımı ABD ve Türkiye örnekleri ve bazı politika önerileri” Türk İdare Dergisi. 90(486), 169-227.
Gettinger, D. (2020). The Drone Databook. https://dronecenter.bard.edu/files/2019/10/CSD-Drone-Databook- Web.pdf
Hamurcu, M., & Eren, T. (2020). Selection of Unmanned Aerial Vehicles by using multicriteria decision-making for defence. Journal of Mathematics, 2020, 1–11. https://doi.org/10.1155/2020/4308756
https://www.savunmasanayist.com/tusastan-bir-ulkeye-daha-anka-ihracati/ Erişim Tarihi: 19.12.2021
Karaburun, M. F. (2018). Çok ölçütlü karar vermede AHP ve TOPSIS yöntemleriyle silah seçimi problemi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Konya.
Lima Junior, F. R., Osiro, L., & Carpinetti, L. C. R. (2014). A comparison between Fuzzy AHP and Fuzzy TOPSIS methods to supplier selection. Applied Soft Computing, 21, 194–209. https://doi.org/10.1016/j. asoc.2014.03.014
Maslow, A. H. (1943). A theory of human motivation. Psychological Review, 50(4), 370–396. https://doi. org/10.1037/h0054346
Sánchez-Lozano, J., Serna, J., & Dolón-Payán, A. (2015). Evaluating military training aircrafts through the combination of multi-criteria decision making processes with fuzzy logic. a case study in the Spanish Air Force Academy. Aerospace Science and Technology, 42, 58–65. https://doi.org/10.1016/j.ast.2014.12.028
Tansü, Y. E. ve Katrancı, S. (2020). “İnsansız Hava Araçlarının muharebe – savunma alanında kullanımı ve Türk Silahlı Kuvvetlerinde, İnsansız Hava Araçlarının etkisi.” Journal of Socıal, Humanıtıes and Admınıstratıve Scıences, 6(24), 340–345. https://doi.org/10.31589/joshas.270
Wang, X., & Chan, H. K. (2013). A Hierarchical Fuzzy TOPSIS approach to assess improvement areas when implementing green supply chain initiatives. International Journal of Production Research, 51(10), 3117– 3130. https://doi.org/10.1080/00207.543.2012.754553
Yardımcı, G. (2019). İnsansız Hava Araçlarına hukuki bir bakış. Journal of Aviation. Published. 3(1), 61-80. https://doi.org/10.30518/jav.555568