Ulaşım coğrafyası açısından Türkiye’de havayolu ulaşımının tarihsel gelişimi ve mevcut yapısı

Hız, konfor ve güvenliğe ilişkin talep ve ihtiyaçlar, ulaşım sistemlerinde bir çeşitlenmeyi beraberinde getirmektedir. Bu çeşitlenme aynı zamanda ulaşım sistemleri arasında büyük bir rekabeti de tetiklemekte, ülkeler bu rekabette üstün gelebilmek amacıyla bu alandaki yatırımlarını arttırmaktadırlar. Temel ulaşım sistemlerinden birini teşkil eden havayolu ulaşımı, diğer ulaşım sistemlerine göre sahip olduğu üstünlükler dolayısıyla her geçen gün daha fazla tercih edilmeye devam etmektedir. Bu gelişme sadece uluslararası taşımada değil aynı zamanda ülke içi ulaştırmada da belirgin bir hal almaya başlamış bulunmaktadır. Geçekleştirilen yatırımlar sonucu, Türkiye’de havayolu ulaşımında özellikle son 20 yılda çok önemli ilerlemeler kaydedilmiş, bu süre zarfında düzenli ulaşım sağlanan havaalanı sayısı 16’dan 46’ya yükselmiştir. 1980’li yılların ortalarına kadar ulaşım tek şirket (THY) vasıtasıyla gerçekleştirilirken, 2010 yılında bu sayı 17’ye çıkmış, buna paralel olarak da uçak sayısı ve koltuk kapasitelerinde yüksek artışlar sağlanmıştır. Sektörde yaşanan bu olumlu gelişmeler, özellikle yolcu taşımasında büyük artışları da beraberinde getirmiş, 1990 yılında yaklaşık 13,5 milyon olan toplam yolcu sayısı 2010 yılı sonunda % 654 artışla ilk kez 100 milyonu aşmıştır. Bu çalışmada, havayolu ulaşımına ilişkin şartların Türkiye özelinde incelemesi amaçlamıştır.

(Historical progress and current state of air transportation in Turkey with respect to transportation geography)

Demands and needs on speed, comfort, and safety bring a diversity on transportation systems. This diversity has been also triggering a great competition between transportation systems, and thus countries increase their investments on this area in order to become advantageous in the competition. Air transportation as being a fundamental transportation system has been increasingly preferred each passing day thanks to its advantages with respect to other transportation methods. This development has become clear not only in international transportation, but also in domestic transportation. As a result of investments made, significant improvements have been observed in air transportation in Turkey especially in the last 20 years, and in this period, the number of airlines serving regularly has increased from 16 to 46. While transportation is conducted by a single company (THY) until mid 1980s, the number has become 17 in 2010, and in parallel to that, huge increases have been observed in the capacity number of aircrafts and seats. These favorable conditions seen in the industry have especially brought great increases in passenger transportation, and while number of total passengers was around 13.5 million in 1990, this number has first passed 100 million with an increase of 654% at the end of 2010. In this study, it is aimed to examine conditions of air transportation with respect to Turkey specifically.

PDF

___

DHMİ, (2009), “Kuruluş Tarihçesi” Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü (DHMİ) 2009 Faaliyet Raporu. Ankara

DHMİ, (2011), “Atatürk Havalimanı Tarihçesi” http://www.dhmiata.gov.tr/havaalanlari/sayfa.aspx? hv=1&mnu =684. 24.02.2011

DİE, İstatistik Yıllığı 1932–1933. Cilt 6, Başvekâlet İstatistik Umum Müdürlüğü. İstanbul

DİE, İstatistik Yıllığı 1935–1936. Cilt 8, Başvekâlet İstatistik Umum Müdürlüğü. İstanbul

DİE, İstatistik Yıllığı 1938–1939. Cilt 10, Başvekâlet İstatistik Umum Müdürlüğü.

DİE, İstatistik Yıllığı 1953. Cilt 21, Başvekâlet İstatistik Umum Müdürlüğü. Ankara

DPT, (1963), Birinci 5 Yıllık Kalkınma Planı (1963-1967). Ankara

DPT, (1972), Üçüncü 5 Yıllık Kalkınma Planı (1973-1977). Ankara

DPT, (1979), Dördüncü 5 Yıllık Kalkınma Planı (1979-1983). Ankara

DPT, (2000), Sekizinci 5 Yıllık Kalkınma Planı (2001-2005). Ankara

DPT, (2001), “Ulaştırma Özel İhtisas Komisyonu Raporu Hava Yolu Ulaştırması Alt Komisyonu Raporu” Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı. Ankara

DPT, (2006), “Havayolu Ulaşımı Özel İhtisas Komisyonu Raporu” Dokuzuncu Kalkınma Planı Ankara

DPT, (2011a), “Sektörlere Göre Kamu Yatırımları” http://www2.dpt.gov.tr/ kamuyat /sektorozet.html” 28.03.2011

DPT, (2011b), “Sektörler İtibariyle Sabit Sermaye Yatırımları (Toplam)” http://www.dpt.gov.tr/DocObjects/Download/9928/Sektorler _Itibariyle_sabit_Sermaye_Yatrimlari.xls. ve http://www.dpt.gov.tr/PortalDesign/PortalControls/WebIceri kGosterim.aspx?nc=83D5A6FF03C7B4FCC41EB0226750A 883 01.03.2011

SHGM, (2011), “Ulaştırma Bakanlığı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü Tarihçesi”.http://web.shgm.gov.tr/kurumsal.php?page=tarihc e 15.02.2011

Taşlıgil N., (1997), “Türkiye’de Hava Ulaşımının Gelişimi” Marmara Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Öneri Dergisi. Cilt 2, Sayı: 7, s: 89 – 97, İstanbul.

THY, (2011a), “THY Tarihçe” http://www.turkishairlines.com/tr-TR/ corporate/aboutus/history.aspx 31.03.2011

THY, (2011b), http://www.turkishairlines.com/tr-TR/corporate /investorrelations/presentations.aspx 31.03.2011 THY, (2011c), “Türk Hava Yoları Tarihçesi” http://www.turkishairlines.com/tr-TR/corporate/about_ us/history. aspx 14.02.2011.

THY, (2011d), “Üç Aylık Trafik Verileri” http://www.turkishairlines. com/trTR/corporate/investorrelations/traffic_results.aspx 31.03.2011.

THY, (2011e), http://www.turkishairlines.com/trTR/corporate/ investorrelations/presentations.aspx 14.02.2011.

TÜİK, (2010a), Türkiye Ulaştırma İstatistik Özetleri (1967-2009). Türkiye İstatistik Kurumu Yayını. Ankara

TÜİK, (2010b), İstatistik Göstergeler 1923–2009. Türkiye İstatistik Kurumu Yayını. Ankara.

TÜSİAD, (2007), Kurumsal Yapısı, Yasal Çerçevesi ve Göstergeleriyle Ulaştırma Sektörü. TÜSİAD Yayın No: 2007-2/431 İstanbul.

ULAŞTIRMA BAKANLIĞI (2008), Karayolu Ulaşım İstatistikleri 2008. Karayolları Genel Müdürlüğü Yayını Ankara

ULAŞTIRMA BAKANLIĞI (2009), 2002’den 2008’e Sivil Havacılık. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü Yayını Ankara

ULAŞTIRMA BAKANLIĞI (2009), Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü 2009 Faaliyet Raporu. Ankara

ULAŞTIRMA BAKANLIĞI (2011), “Havayolu Sektörü”. http://www.ubak.gov.tr/BLSM_WIYS/UBAK/tr/dokumanust menu /projelerfaaliyetler/20090814_173338_204_1_64.html. 24.02.2011