Türkiye’de kentleşmenin, kent sayısı, kentli nüfus kriterlerine göre incelenmesi ve coğrafi dağılışı

Türkiye’de şehirleşme, çeşitli nüfus büyüklüğündeki kentler ve coğrafi bölgeler arasındaki dağılım farklılıkları da esas alınarak,1965-2009 yılları arasındaki verilerle araştırılıp, sonuçlar karşılaştırılmıştır. 1965 yılı sonuçlarına göre Türkiye’de şehirlerin küçük kentler olduğu ve şehirli nüfusun çok büyük bir kısmının küçük kentlerde oturduğu anlaşılmaktadır. Büyük ve metropoliten kentlerin sayı ve oranları bu dönemde çok düşük kalmıştır. 2000’den itibaren küçük kentlerin mutlak sayı artışının yavaşlaması, bir taraftan küçük kentlere dahil olabilecek kasaba özelliğindeki yerleşme sayılarındaki artış hızının azalmasıyla, diğer taraftan da küçük kentlerin zamanla büyüyerek, orta ölçekli kentlere kaymış olmalarıyla ilgili gözükmektedir. 1965’den 2009’a gelindiğinde, yaklaşık 45 yıllık süre içerisinde, Türkiye’de daha önce düşük ve orta derecede şehirleşme gösteren tablo, yerini, yüksek ve çok yüksek derecede şehirleşmeye bırakmıştır. Türkiye’de şehirli nüfusun metropollerde toplanmasının bir sonucu olarak, metropol kent sayısının en fazla olduğu Marmara ve İç Anadolu Bölgeleri’nde şehirleşme oranları yükselmiştir. Karadeniz Bölgesi’nin sadece bir tane metropolünün olması ve özellikle Doğu Anadolu’da hiç metropol bulunmayışı, şehirli nüfus ve şehirleşme oranını da düşürmektedir. 2009 yılı, Türkiye şehirli nüfusunun metropoller başta olmak üzere, büyük kentlerde toplanmaya başladığı bir değişim dönemi olarak dikkat çekmektedir. Bu durum metropoliten ve büyük kentlerin bir taraftan kendi iç dinamikleriyle büyümelerinin, diğer taraftan da, daha alt kategorilerdeki kentlerin büyüyerek, bu gruplara katılmalarının ve ayrıca, başta küçük kentler olmak üzere, daha alt kategorilerdeki kentlerin, göç yoluyla bu kentleri beslemelerinin sonucu olarak değerlendirilebilir.

(Verstädterung in Der Türkei, anzahl der städte, analysierung Nach krıterıen der städtıschen Bevölkerung und deren geographische verteilung)

Die Verstädterung in der Türkei, wurde auf Grund der verschiedenen Größen der Bevölkerungen von Städten und Verteilungsunterschiede der geographischen Regionen mit den Daten in den Jahren 1965 -2009 untersucht und deren Ergebnisse wurde verglichen. Nach den Ergebnissen von 1965 wurde festgestellt das Städte, kleine Städte sind und das eine großer der Teil der städtischen Bevölkerung in den kleinen Städten lebt. Die Anzahl der großen und Metropolen Städten sind während dieser Periode in sehr geringer Anzahl. Ab dem Jahr 2000 hat sich die der Anstieg der absoluten Anzahl der kleinen Städte verlangsamt, wo von der anderen Seite die Erhöhung der Anzahl von Siedlungen wie Dörfer die sich den kleinen Städten anschließen könnten verlangsamt haben und von der anderen Seite die kleineren Städte mit der Zeit gewachsen sind und sich den mittleren Städten angeschlossen haben. Wenn man von 1965 zu 2009 kommt sieht man das sich in 45 Jahren die Tabelle vom niedrigen zum mittleren Grade eine Verstädterung in der Türkei zeigt zu eine Tabelle sich umwandelt das eine hohe und sehr hohe Grade der Verstädterung zeigt. Als folge das sich die Städtische Bevölkerung in der Metropolen versammelt ist das die Metropole Stadt Anazahl in den Regionen Marmara und mittel Anatolien am meisten ist und das hier der Verstädterungsanteil sehr erhöht ist. Das es in der Schwarzmeer-Region nur eine einzige Metropolstadt gibt und vor allem in Ostanatolien überhaupt keine gibt erniedrigt hier den Anteil von städtischer Bevölkerung und Verstädterung. 2009 sammelt alle Aufmerksamkeit auf sich in dem es ein Anfang einer Änderungsperiode ist weil die städtische Bevölkerung sich in Metropolen und Großstädten zu sammeln angefangen hat. Dies kann in dieser Hinsicht bewertet werden das die Metropolen und Großstädten sich von einer Seite mit ihrer innen Dynamik vergrößern und von der anderen Seite Städte in den unteren Kategorien mit Wachstum sich an diese Gruppen versuchen anzuschließen und außerdem vor allem kleine Städte, Städte in den unteren Kategorien mit Migration diese Städte ernähren.

___

Avcı, S; (1993): Türkiye’de Şehir ve Şehirli Nüfusun Dağılışı. Türk Coğrafya Dergisi. Sayı: 28, İstanbul.

DİE,Genel Nüfus Sayımları : 1965,1980,1990, 200, Ankara.

Doğanay, H; (1997): Türkiye Beşeri Coğrafyası. Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları:2982, İstanbul.

Garipağaoğlu, N; (1999) : Türkiye'de Göç eden Nüfusun Ekonomik Sektörlere Dağılımı Türk Coğrafya. Dergisi Sayı: 34, İstanbul.

Garipağaoğlu, N; ( 2000 – 2001): Türkiye’de Göç Alan İllere Yönelen Nüfusun Eğitim Durumu. Marmara Coğrafya. Dergisi Sayı 3, Cilt 1, İstanbul.

Garipağaoğlu, N; (1995) : Sivas İlinin Nüfus Hareketleri Marmara Üniv. Sosyal Bilimler. Enstitüsü. Öneri Dergisi Sayı: 3, s: 79 - 92, İstanbul.

Garipağaoğlu, N; (2008) : Güney Marmara Bölümü’nün, Türkiye ve Marmara Bölgesi Nüfus Hareketleri Yönünün Belirlenmesindeki Yeri. Güney Marmara Bölgesel Gelişme Sorunları Sempozyumu. 2-3 Haziran, Bandırma.

İçduygu, A- Ünalan, T; (1997): Türkiye’de İç Göç: Sorunsal Alanları ve Araştırma Yöntemleri. Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı. Türkiye’de İç Göç Sorunsal Alanları ve Araştırma Yöntemleri Konferansı. 6-7 Haziran 1997, Bolu- Gerede.

Işık, Ş; (2005): Türkiye’de Kentleşme ve Kentleşme Modelleri. Ege Coğrafya. Dergisi Sayı:14, İzmir.

Keleş, R; (1997): Kentleşme Politikası. İmge Kitabevi Yayınları. Ankara. Tandoğan, A; (1989): Türkiye Nüfus Hareketlerinde İstanbul’un Yeri. Coğrafya Araştırmaları Dergisi Sayı:1, Ankara.

Tandoğan, A; ( 1998): Demografik Temel Kavramlar ve Türkiye Nüfusu. Eser Ofset Matbaası. Trabzon.

Tümertekin, E; (1977): Türkiye’de İç Göçler Üzerine. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, Sayı:22, İstanbul.

TUİK: http://tuik.app.tuik.gov.tr. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) Nüfus Sayımı Sonuçları.

Yüceşahin, M – Bayar, R – Özgür, E M; (2004): Türkiye’de Şehirleşmenin Mekansal Dağılışı ve Değişimi. Coğrafi Bilimler Dergisi. Sayı:2 (1), Ankara.