Güneybatı Anadolu’da terkedilen bir yerleşim merkezi: Kayaköy (Fethiye)

Kayaköy, Güneybatı Anadolu’da Muğla ili, Fethiye ilçe merkezinin 8 km güneybatısında yer almaktadır. Anadolu’da kurulan tipik bir Rum yerleşim yeri olan Kayaköy'ün geçmişi, MÖ. 3000'lere kadar gitmektedir. Eski adı Levissi olan Kayaköy’de, tarihi taş mekânların yanı sıra evler arasına serpiştirilmiş çok sayıda şapel, iki büyük kilise, bir okul ve gümrük binası günümüze kadar gelmiştir. Kayaköy, cumhuriyet öncesine kadar Türklerle, Rumların birlikte yaşadığı zengin bir hayat tarzı ile 6500 kişilik (1912 kayıtları) nüfusa ulaşmış olan bir yerleşim merkezidir. 1923 yılında Kayaköy’de yaşayan Rumlar, nüfus mübadelesine tabi tutularak Yunanistan’a gönderilmiştir. Mübadele ile Batı Trakya’dan gelen Türkler de Kayaköy’e yerleştirilmişlerdir. Ancak buraya gelen Türkler, çevre ve yaşam koşullarına uyum sağlayamadıkları için büyük bir kısmı başka kentlere göç etmişlerdir. Böylece Kayaköy nüfusu giderek önemli ölçüde azalmış ve neticede eski sosyo-ekonomik hayat neredeyse tamamen ortadan kalkmıştır. Bu çalışma ile Fethiye ilçesinde terk edilmiş gibi görünen Kayaköy’ü, yerleşme coğrafyası açısından değerlendirme amaçlanmıştır. Çalışmada Kayaköy yerleşmesinin coğrafi özellikleri, geçmişteki önemi, nüfusu ve nüfus gelişimi, yerleşme özellikleri, meskenler, bu günkü durumu, eski önemini tekrar kazanması için gerekli öneriler üzerinde durulmuştur.

(An abandoned settlement in southwest Anatolia: Kayaköy-Fethiye)

Kayaköy is located in 8 kilometres to the center of Fethiye province, Muğla city in southwest of Anatolia. Kayaköy, a typical Greek site, dates back to 3000 B.C.. In Kayaköy, previous name of which was Levissi, many chapels along the houses, two big churches, one school and a custom house besides historical stone residences survive until today. Kayaköy is a center of settlement where Greek and Turkish people lived together in richness until the establishment of Turkish Republic and populated as 6500 (according to the records of 1912). Greek people, who lived in Kayaköy in 1923, was sent to Greece because of the exchange of population. Turkish people also who came from the west of Trakya in consequence of the exchange of population was settled in Karaköy. However, many Turkish people coming there immigrated to other places because they couldn’t attuned to the life conditions of the environment. In this way, the population of Karaköy decreased considerably and the old socioeconomic life almost disappeared. This practice aimed to evaluate Karaköy appearing to be abondoned in terms of residential geography. Geographical features of Kayaköy, its importance in past, population and the growth of population, residential features, private houses, its situation today, and essential suggestions for retrieving its importance in the past constitute the subjects of this practice.

___

Akşit, Oktay (1967), Likya Tarihi, İ.Ü. Edb.Fak.Yayını: 1218, İstanbul.

Bektaş, Cengiz (2008), Halk Yapı Sanatından Bir Örnek: Kayaköy Tersane Evleri, İstanbul: Bileşim Yayıncılık.

Bulhaz, Oğuz & Kanbur, Havva & Doğanyılmaz, İsmail (2002),

TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi 36. Dönem Kayaköy Çalışma Raporu (Mart 2000-Şubat 2002), İstanbul.

Doğan, Mesut (2009), Tarihi Coğrafya’dan Bir Örnek: Telmessos, Marmara Coğrafya Dergisi Sayı:19, s. 55-68, İstanbul.

Güner, İbrahim ve Ertürk, Mustafa (2005). Fethiye’de Yaylalar ve Yaylacılık, Doğu Coğrafya Dergisi Sayı: 14, s. 141-178.

Selçuk Biricik, Ali & Bozyiğit, Recep & Kurt, Halil (1998-1999), Kayaköy Polyesi ve Yakın Çevresinin Jeomorfolojisi (Fethiye-Muğla), Marmara Coğrafya Dergisi Sayı: 2, s. 150- 173, İstanbul.

Soykan, Füsun (2003), Kırsal Turizm ve Türkiye Turizmi İçin Önemi, Ege Coğrafya Dergisi Sayı: 12, s. 1-11, İzmir.

Tanoğlu, Ali (1969), Nüfus ve Yerleşme, İ.Ü. Edb.Fak. Yayını, İstanbul.

Tapur, Tahsin (2009), Konya’da Tarihi Bir Yerleşim Merkezi: Sille, Türk Coğrafya Dergisi Sayı: 53, s. 15-30, İstanbul.

Tuncel, Metin & Göçmen, Kemal (1973), Köyceğiz-Fethiye Yöresinde Coğrafi Gözlemler, İ.Ün. Coğr. Enst. Derg. Sayı: 18-19, s. 111-138.

Turoğlu, Hüseyin (2005), Fiziksel Planlama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri, Ege Coğrafi Bilgi Sistemleri Semp., Bildiri Kitabı s. 355-368, İzmir.

Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK), Kayaköy’e ait 1935 ve 2000 Yılları Arası Genel Nüfus Sayım Sonuçları ile 2007, 2008 ve 2009

Yılları Adrese Dayalı Nüfus Tespiti Sonuçları. Ankara.

www.anayurthaber.com (28.08.2009) Kayaköy’de çevre kirliliği.

www.fethiye.bel.tr- Fethiye Belediyesi Resmi Web sitesi.

www.fethiye.gov.tr-Fethiye Kaymakamlığı Resmi Web sitesi.

www.meteor.gov.tr-Fethiye Meteoroloji 1975-2008 İstatistiki Verileri.

www.yurtturu.com-ersoy soydan'ın Kayaköy yazıları.

Not: Çalışmanın hazırlanmasında yardımcı olan Kayaköy halkına ve özellikle birçok tarihi bilgi toplanmasında yardımcı olan Kayaköy 1912 doğumlu Mehmet Karaca’ya teşekkür ederiz.