AKŞEHİR GÖLÜ'NDE ALANSAL DEĞİŞİMLERİN UZAKTAN ALGILAMA TEKNİKLERİ İLE BELİRLENMESİ

Bu çalışmada Göller Yöresi'nde yer alan, Akşehir Gölü'nün uzun yıllık dönemde seviyesinde ve alanında meydana gelen değişimler uzaktan algılama teknikleri incelenmiştir. Akşehir Gölü'nün oluşumunda tektonik olaylar rol oynamış ve Akarçay Kapalı Havzası'nın en doğu uçuna yerleşmiştir. Göl yarı kurak iklimin etkileri altında bulunmaktadır. Gölün gideğeni olmadığı için suları içme suyu olarak kullanılamayacak kadar tuzludur. Gölün hidrolojik bütçesini beslenim olarak yağışlar, dereler, kar erimeleri ve yer altı suyu sağlarken, giderleri ise yeraltı suyu çekimleri, derelerin sulamada ve içme suyu olarak değerlendirilmesi, buharlaşma ve sulamada yararlanma (güney kıyılarında) oluşturmaktadır. Gölün seviye ve alansal değişim dönemleri içerisinde, seviyesinin en yüksek olduğu dönem 1985 yılı olmuş ve gölün kotu ise 958,5 m olarak ölçülmüştür. Gölün, 1975 yılındaki seviyesi 957,5 m iken alanı, 354 km2 gerçekleşmiş, 1985 yılındaki alanı ise 367 km2'ye yükselmiştir. Gölalanı, 1995 yılında 262 km2'ye, 2005 yılında ise daralmaya devam etmiş ve 113 km2' ye gerilemiştir. 2010 yılında kısmi bir artış olan gölalanı ise 119 km2' ye yükselmiştir. Göl seviyesinde ve alanındaki azalma yönündeki bu değişimde yağış miktarındaki azalama, buharlaşma miktarındaki artış, havzada su kullanımındaki artış, akarsu debilerindeki azalma arasında sıkı ilişkiler belirlenmiştir.

Determination of Spatial Changes of Akşehir Lake with Remote Perception Techniquesl

This study consists of examining the changes which have taken place in the long year period in the level and area of Akşehir Lake which is a part of the Lakes District with remote perception techniques. Tectonic incidents have played a role in the formation of Akşehir Lake which has settled in the easternmost tip of Akarçay Closed Basin. The lake is under the influence of a semi-arid climate. As the lake has no outlet the water is too salty to be used as potable water. The hydrological budget of the lake is replenished through rainfall, by rivers, melting snow and underground waters while it taxed through underground water extraction, utilization of river water for irrigation and as potable water, evaporation and exploitation through irrigation (on the south coasts). During the level and spatial change period the highest measured lake level was observed in 1985 when the lake elevation was measured at 958,5 m. In 1975 when the lake level was measured at 957,5 m and the area was measured as 354 km2; in 1985 the area had increased to 367 km. In 1995 the lake area had decreased to 262 km2 and continued to dwindle until it had receded to 113 km119 km2. A close relationship between the change in terms of the decline in the lake level and area and decrease in rainfall amount, increase in evaporation amounts, increase of water usage in the watershed and ebbing of flowing water capacity was determined.

___

Akşehir ve Eber Gölleri Sulak Alan Yönetim Planı (2008-2012). T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü.

Alesheikh, A. A., Ghorbanali, A., and Nouri, N., (2007). Coastline change Detection Usıng Remote Sensing, Int. J. Environ. Sci. Tech., 4 (1): 61-66.

Atalay, İ., (1977). Sultandağları ile Akşehir ve Eber gölü Havzalarının Strüktüral, Jeomorfolojik ve Toprak Erozyonu Etüdü. Atatürk Üniv. Yay. No.500, Erzurum.

Atalay, İ., (1987). Türkiye Jeomorfolojisine Giriş, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.No.9 Baskı 2. İzmir.

Ataol, M., (2010). Burdur Gölü'nde Seviye Değişimleri, Coğrafi Bilimler Dergisi, Sayı 8, s. 77-92.

Bahadır, M. ve Özdemir, M. A., (2011). Climate Trend Analysis of the Level Changes of İznik Lake in Turkey, Journal of Biology & Life Sciences, J Bio Life Sci. Volume 2-3.

Bahadır, M., (2011). Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri ile Acıgöl Havzası'nın (Denizli- Afyonkarahisar) Sürdürülebilir Kullanımı ve Yönetimi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar, Yayımlanmamış Doktora Tezi.

Bahadır, M., (2012). Eber ve Akşehir Göllerinin Bütünleşik Kıyı Alanları Yönetimi, Coğrafi Bilimler Dergisi, CBD 10 (1), s. 63- 89.

Bahadır, M., (2012). Kovada Gölü'nde Seviye Değişimlerinin İstatistiksel Analizi, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Terature And History Of Turkish Or Turkic.

Volume 7/3, Summer 2012, p. 441-452, Ankara-Turkey. Doi Number :http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.2465.

Çörekcioğlu, İ., ve Zorlu, E. İ., (1977). Akarçay Havzası Hidrojeolojik Etüt Raporu, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, Ankara

D.M.İ.G.M., Afyonkarahisar, Bolvadin, Çay, Emirdağ, Akşehir, Sultandağı, İstasyonlarının Meteorolojik Verileri (1975- 2009). Afyonkarahisar.

Demirtaş, R., Iravul, Y., Yaman, M., (2002). 3 Şubat 2002 Eber ve Çay Depremleri, Afet İşleri Genel Md. Deprem Araştırma Dairesi Başkanlığı, Ankara

Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, (2007). Yılı İstatistiki Verileri.

Efe, R. - Cürebal, İ. - Soykan, A. - Sönmez, S. (2008). Temporal Water Level Change Detection in the Manyas Lake (NW Turkey) Using GIS, Remote Sensing and Meteorological Data, Third International Conference (BALWOIS 2008) Ohrid Republic of Macedonia, 27-31 May, 2008.

Efe, R., ve Demir, S., (2007). Tuz gölü (Karataş) Çevresinde Arazi Kullanımı Değişiminin Kumullara Etkisi, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı,48, s. 59-72.

Erinç, S. (1969). Klimatoloji ve Metodları (Genişletilmiş 2. Baskı), İstanbul Üniv. Coğr. Enst. Yay. No: 35, İstanbul.

İleri, Ö., (1994). Akşehir Gölü Güncel Tortullarının İncelenmesi, Ankara Üniv. Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Ankara

Kazancı, N., Nemec, W., İleri, Ö., Kavuşan, G., (1994). Islah ve Kurtarma Çalışmaları İçin Akşehir ve Eber Göllerinin Sedimantolojik İncelenmesi, Ankara Üniv. Araştırma Fonu 91.05.01.01. No.B16762.

Koçman, A., (1993). Türkiye İklimi. Ege Üni. Fen Edebiyat Fak. Coğrafya Blm. İzmir.

Kutlu, S., (2002). Akşehir ve Eber Gölleri Kapalı Havzasının Hidrografyası, Ankara Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü Fiziki Coğrafya Ana Bilim dalı Yüksek Lisans Tezi, Ankara

Laurence C. S., (1997). Satellıte Remote Sensing Of River Inundatıon Area, Stage, And Dıscharge: A Review, Hydrologıcal Processes, Vol. 11, 1427-1439.

Laurence C. S., and Tamlin M. P., 2009, Remote Sensing of Volumetric Storage Changes in Lakes, Earth Surface Processes And Landforms Earth Surf. Process. Landforms 34, 1353-1358.

Mason, I. M., Guzkowska, M. A. J. and Rapley, C. G., (1994). The Response Of Lake Levels and Areas To Climatic Change, Climatic Change 27: 161-197.

Özdemir M. A., ve Bahadır, M., (2010). Uzaktan Algılama İle Acıgöl Havzası'nda Arazi Kullanımının Zamansal Değişim Analizi (1975-2005), The Journal Of International Social Research Volume: 3 Issue: 12 Summer.

Özdemir, M. A., ve Bahadır, M., (2008). Acıgöl'ün (Denizli) SPSS ile Hidro-klimatik Analizi, Ulusal Jeomorfoloji Sempozyumu, 20-23 Ekim 2008, Çanakkale.

Özdemir, M. A., ve Bahadır, M., (2008a). Armutlu Yarımadasında Arazi Kullanımının Zamansal Değişimi, 2. Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri, 13-15 Ekim 2008, Kayseri.

Özdemir, M. A., ve Bahadır, M., (2008b). Yalova İlinde Araz Kullanımının Zamansal Değişimi (1992-2007), İstanbul Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Coğrafya Dergisi, Sayı 17, Sayfa, 1-15, İstanbul.

Özdemir, M. A., ve Bahadır, M., (2011). Eber ve Akşehir Göllerinin Hidro-Klimatik Trend Analizi, Fiziki Coğrafya Araştırmaları; Sistematik ve Bölgesel, Türk Coğrafya Kurumu Yayınları, No:5, 181-198, İstanbul.

Reis, S. and Yılmaz, H. M., (2008). Temporal Monitoring of water level Changes in Seyfe Lake Usıng Remote Sensing, Hydrological Processes, 22 (22), October 2008, p. 4448-4454.

Sener, E., Davraz, A., Sener, E., (2009). Investigation of Akşehir and Eber Lakes (SW Turkey) Coastline Change with Multitemporal Satellite Images, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta

Soykan, A., Efe, R., Cürebal, I., Sönmez, S. (2012). Land Use and Land Cover Change Detection in Karınca River Catchment (NW Turkey) Using GIS and RS Techniques. Journal of Environmental Biology, 33.

Tağıl, Ş., (2007). "Quantifying The Change Detection Of The Uluabat Wetland, Turkey, By Use Of Landsat Images (Landsat Görüntüleri Kullanarak Uluabat Sulak Alanında Değişimin Yönünü Ölçme)" Ekoloji Dergisi, Sayı 16-64, s. 9-20.

Uysal, M., Erdoğan, S., ve Yıldırım, Ü., (2011). Changes in the Coastline and Water Level of the Akşehir and Eber Lakes Between 1975 and 2010, Hydrography and the Environment, Bridging the Gap Between Cultures Marrakech, Morocco, S. 1-18.