Tefsir Tarihinde Yerleşik Bir Kabulün Tahlil ve Tenkidi: İbn Teymiyye'ye Göre Hz. Peygamber (s.a) Kur'an'ın Tamamını Tefsir Etmiş Midir?

Hz. Peygamber’in (s.a) tefsir ettiği ayetlerin miktarı hakkında üç farklı görüşün bulunduğu bilinmektedir. Kimi alimler onun tefsirinin belli başlı ayetlerle sınırlı olduğu görüşünü benimserken kimileri de söz konusu tefsirin, muhatapların ihtiyacı oranında olduğunu söylemektedir. Son olarak “Hz. Peygamber (s.a) Kur’an’ın tamamını ashabına beyan etmiştir.” şeklinde bir görüşün varlığından söz edilmekte ve bazı kaynaklar, bu görüşün İbn Teymiyye’ye ait olduğunu ileri sürmektedir. Bu çalışma, mezkûr görüşün İbn Teymiyye’ye nispetini, onun tefsir teorisi, beyan anlayışı ve tefsir uygulamaları çerçevesinde ele almayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Hz. Muhammed (s.a), Tefsir, İbn Teymiyye, Rivayet

An analysis and a criticism of a general acceptance in the history of quranic exegesis: Did the prophet comment on the whole of the Quran according to Ibn Taymiyyah?

There are three aspects about how much did the Prophet Mohammad explain the Holy Quran. Whereas some scholars hold that the amount explained by him was restricted by only some certain verses, some others assert that his explanations were in proportion to what the addressee were in need. And finally, as another aspect, it is claimed that the prophet Mohammad explained the whole Quran for the companians, which is attributed to Ibn Teymiyyah by some sources. This paper aims at dealing with the attribution of this aforementioned aspect to Ibn Teymiyyah, taking into consideration his exegesis theory, his beyan notion and his exegesis applications.

Keywords:

Prophet Mohammad, Exegesis, Ibn Taymiyyah, Narration,

PDF

___

Ahmed b. Hanbel, Müsnedü’l-imâm Ahmed İbn Hanbel, thk. Şuayb Arnaûd-Adil Mürşid, Müessesetü’r-risâle, Beyrut 1995.
Ali el-Kârî, Muhammed el-Herevî, Şerhu şerhi nuhbeti’l-fiker fî mustalahâti ehli’l-eser, Dâru’l-Erkam, Beyrut, ty.
Beğavî, Hüseyin b. Mesud, Şerhu’s-sünne, thk. Şuayb el-Arnaûd-Muhammed Züheyr eş-Şâvîş, el-Mektebetü’l-islâmî, Beyrut 1984.
Bereke, İbrahim Halil, İbn Teymiyye ve cühûduhû fi’t-tefsîr, el-Mektebü’l-İslâmî, Beyrut 1984.
Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. Hüseyn el-Câmî li şuabi’l-îmân, thk. Abdülalî Abdülhumeyd Hâmid, Mektebetü’r-rüşd, Riyat 2003.
Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail, Sahîhu’l-Buhârî, neşr, Muhammed Muhammed Tâmir, Dâru’l-beyan el-Arabî, yy., 2005.
Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eşas es-Sicistânî, Sünenü Ebî Dâvûd, nşr. Heysem b. Nizâr Temîm, Dâru’l-erkam, Beyrut 1999.
Ebu Ubeyd, Kasım b. Sellâm, Fedâilü’l-Kur’ân ve Meâlimuh ve Âdâbuh, thk., Ahmed b. Abdilvahid el-Hayyâtî, yy., ty.
Ebû Ya’lâ, Ahmed b. Ali b. el-Müsennâ el-Mevsılî, Müsnedü Ebî Ya’lâ, nşr. Hüseyin Selim Esed, Dımaşk: Dâru’l-me’mûn, ty.
Ebû Zehra, Muhammed, İbn Teymiyye hayâtuhû ve asruhû-ârâuhû ve fıkhuhû, Dâru’l-fikri’l-arabî, Kahire 1991.
Ersöz, Muhammed, “Hatalı Tefsir Sebebi Olarak Yerel Unsurların İhmal Edilmesi ve Lafızların Istılâh Anlamlarının Kullanılması”, ŞÜİF, Şırnak, c.VII, sayı: 13, 2016.
Heysemî, Nureddîn Ali b. Ebî Bekr, Buğyetü’r-râid fî tahkîki mecmei’z-zevâid ve menbei’l-fevâid, thk. Abdullah Muhammed ed-Dervîş, Dâru’l-fikr, Beyrut 1994.
İbn Abdülhâdî, Muhammed b. Ahmed, el-Ukûdü’d-dürriyye min menâkıbi şeyhi’l-islâm Ahmed İbn Teymiyye, thk. Muhammed Hâmid el-Fıkî, Dâru’l-kütübi’l- ilmiyye, Beyrut, ty.
İbn Atıyye, Ebû Muhammed Abdülhak b. Ğâlib, el-Muharrar’ül-vecîz fî tefsîri’l-kitâbi’l-azîz, thk. Abdüsselâm Abdüşşâfî Muhammed, Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut 2001.
İbn Hacer el-Askalânî, Fethu’l-bârî bi şerhi sahîhi’l-buhârî, nşr. Abdülazîz b. Abdullah b. Bâz, Beyrut: Dâru’l-marife, ty.
İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmâîl b. Ömer, Tefsîru’l-Kur’ani’l-azîm, thk. Sâmî b. Muhammed es- Selâme, Dâru Tayyibe, Riyad 1999.
İbn Mâce, el-Kazvînî, Sünen, thk. Muhammed Kamil Karabelli-Ahmed Berhûm, Dâru’r-risâleti’l-âlemiyye, Dımeşk 2009.
İbn Teymiyye, Takıyyüddîn, Dekâiku’t-tefsîr, thk. Muhammed Seyyid el-Cüleynid, Müessesetü ulûmi’l-Kur’an, 2. bs., Dımeşk 1984.
İbn Teymiyye, Takıyyüddîn, et-Tefsîru’l-kebîr, nşr. Abdürahman Umeyra, Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut, ty.
İbn Teymiyye, Takıyyüddîn, Mukaddime fî usûli’t-tefsîr, Haz. Fevvâz Ahmed Zümerlî, Dâru İbn Hazm, Beyrut 1994.
İbn Teymiyye, Takıyyüddîn, Beyânü’d-delîl alâ butlâni’t-tahlîl, thk. Hamdi Abdülmecîd es-Selefî, el-Mektebü’l-İslâmî, yy., 1998.
İbn Teymiyye, Takıyyüddîn, vd., el-Müsevvede fî usûli’l-fıkh, thk. Ahmed b. İbrâhîm b. Abbâs ez-Zervî, Dâru’l-fazîle, Riyad 2001.
İbn Teymiyye, Takıyyüddîn, Buğyetü’l-mürtâd fi’r-red ale’l-mütefelsife ve’l-karâmita ve’l-bâtıniyye ehli’l-ilhâd mine’l-kâilîn bi’l-hulûl ve’l-ittihâd, thk. Musa b. Süleyman ed-Dervîş, Mektebetü’l-ulûm ve’l-hikem, 3.bs., Medine 2001.
İbn Teymiyye, Takıyyüddîn, Mecmûatü’l-fetâvâli li şeyhi’l-İslâm İbn Teymiyye, nşr. Âmir el-Cezzâr-Enver el-Bâz, Dâru’l-vefâ-Dâru ibn Hazm, 4. bs., Beyrut 2011.
İbn Teymiyye, Takıyyüddîn, Tefsîru âyâtin eşkelet alâ kesîrin mine’l-ulemâ hattâ lâ yûced fî tâifetin min kütübi’t-tefsîr fîhâ el-kavlü’s-savâb bel lâ yûced fîhâ illâ mâ hüve hata’, thk. Abdülazîz b. Muhammed el-Halîfe, Mektebetü’r-rüşd, Riyad 1996.
İbn Teymiyye, Takıyyüddîn, Tefsîru şeyhi’l-İslâm İbn Teymiyye, nşr. İyâd b. Abdillatîf b. İbrahim el-Kaysî, Dâru İbni’l-Cevzî, Riyad 2011.
Koç, M. Akif, İsnad Verileri Çerçevesinde Erken Dönem Tefsir Faaliyetleri: İbn Ebî Hâtim Tefsiri Örneğinde Bir Literatür İncelemesi, Kitâbiyât Yay., Ankara 2003.
Mâlik, İbn Enes, el-Muvatta’, thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî, Dâru’l-hadîs, Kahire 2005.
Maşalı, Mehmet Emin, “İbn Teymiyye’ye Göre Hatalı Tefsir Kuramları”, Bilimname, XV/2: (2008), ss. 123-146.
Müsâid b. Süleymân et-Tayyâr, Şerhu mukaddime fî usûli’t-tefsîr li İbn Teymiyye, Dâru İbnü’l-Cevzî, 2. bs., Riyad 2001.
Narol, Süleyman, Mezhebî Aidiyetin Tefsirdeki İzdüşümleri; Eşariyye ve Mutezile Örneği, Fecr yay., Ankara 2016.
Öztürk, Mustafa, Kur’an Tefsir ve Usûl Üzerine, Ankara Okulu Yay., Ankara 2011.
Suud b. Abdullah el-Feysân, İhtilâfü’l-müfessirîn esbâbuhû ve âsâruhû, Dâru İşbiliyye, Riyad 1997.
Süyûtî, Tedrîbü’r-râvî fî şerhi takrîbi’n-Nevâvî, thk. Abdülvehhâb Abdüllatîf, Mektebetü dâri’t-türâs, Kahire 2005.
Süyûtî, el-İtkân fî ulûm’il-Kur’an, thk. Muhammed Ebu’l-fazl İbrahim, Kahire: Dâru’t-türâs, ty.
Taberî, Ebû Cafer Muhammed b. Cerîr, Câmiu’l-beyân an te’vîl-i âyi’l-Kur’an, nşr. A. Muhammed Şakir-M. Muhammed Şakir, Mektebetü İbn Teymiyye, Kahire, ty.
Tirmizî, Ebû Îsa, Sünenü’t-Tirmizî, nşr. İbrahim Atve İvaz, 2. bs., yy., 1975.
Tûfî, Süleymân b. Abdilgaviy b. Abdilkerîm es-Sarsarî, el-Bağdâdî, el-İksîr fî ilmi’t-tefsîr, thk. Abdülkâdir Hüseyin, Kahire: Mektebetü’l-âdâb, ty.
Zehebî, Muhammed Hüseyin, el-İtticâhâtü’l-münharife fi’t-tefsîr, Mektebetü vehbe, 3. bs., yy.,1986.
Zehebî, et-Tefsîr ve’l-müfessirûn, Dâru’l-hadîs, Kahire 2005.
Zerkeşî, Bedrüddîn Muhammed b. Abdullah, el-Burhân fî ulûm’il-Kur’an, nşr. Mustafa Abdülkâdir Atâ, Dâru’l-fikr, Beyrut, ty.