Prof. Dr. M. Zeki Duman ve İlmi Çalışmaları

Bu çalışmada Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyelerinden merhum Prof. Dr. M. Zeki Duman’ın hayatı ve eserleri ele alınacaktır. Duman, yaşadığı dönemde ülkemizdeki tefsir akademisyenlerinin duayenlerinden olmasının yanı sıra bir tefsir eseri kaleme alan ender ilim adamlarından biridir. Duman, mezun olduğu ve o dönemdeki ismi Kayseri Yüksek İslâm Enstitüsü olan Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde otuz yıldan fazla görev yapmış bu süre zarfında bugün bir kısmı çeşitli İlahiyat Fakültelerinde akademisyen olan çok sayıda öğrenci yetiştirmiştir. 2009-2012 yılları arasında dekanlık görevini de icra eden Duman, fakültenin fiziki ve akademik altyapısının güçlenmesine de önemli katkı sağlamıştır. Yazdığı eserlerde tefsir alanına ilişkin problemli konuları ve sosyal sorunları aydınlatmaya odaklanan Duman, kendisini Fakülte sınırlarına hapseden bir akademisyen olmamıştır. O, Beyânu’l-Hak tefsiri başta olmak üzere çeşitli eserleriyle toplumun sorunlarına ışık tutmaya çalışmış bir ilim adamıdır. Kendi adındaki internet sitesiyle isteyenlerin bu bilgilere kolay ve ücretsiz ulaşmalarını da sağlamıştır. Uzun yıllar boyunca haftanın dört günü çeşitli meslek gruplarıyla yaptığı derslerle ve yurt içi ve yurt dışında verdiği konferanslarla sahip olduğu birikimi halkla da paylaşmıştır. Naif bir kişiliğe sahip olmakla birlikte profesyonel olarak sporla da ilgilenen Duman yardımsever kişiliğiyle ve bu noktadaki girişimleriyle de tanınmaktadır. Duman 10 Temmuz 2013 tarihinde geçirdiği trafik kazası sonucunda hayatını kaybetmiştir. Duman’ın eserlerinin çoğu hayattayken yayımlanmakla birlikte bir kısmı vefatının ardından evlatlarının girişimiyle yayımlanmıştır. Duman’ın tamamlayamadığı eserleri de mevcuttur. Biz bu çalışmada tefsir alanına uzun yıllar boyunca hizmet eden ve çok sayıda eser kaleme alan Duman’ın hayatı ve eserleri hakkında bilgi vererek onun ve eserlerinin tanınmasına katkı sağlamayı hedeflemekteyiz.

Prof. M. Zeki Duman and His Works

In this study, the life of Professor M. Zeki Duman who is a lecturer in the Faculty of Theology of Erciyes University, and his works will be discussed. In addition to being one of the doyens of tafsir scholars in our country during his lifetime, Duman is one of the rare scholars who wrote a work of tafsir. Duman who graduated from Erciyes University Faculty of Theology, whose name was Kayseri High Islamic Institute at that time, has taught many students, some of whom are academicians in various Theology Faculties today. Duman who also served as the dean between 2009-2012, made a significant contribution to the strengthening of the physical and academic infrastructure of the faculty. Duman, who focuses on enlightening the problematic issues and social problems related to commentary in his works was not an academician who confined himself to the boundaries of the Faculty. He is a scholar who tried to shed light on the problems of society with his various works, especially the interpretation of Beyânu'l-Haq. He tried to help people reach this information easily and freely through his website. He shared his knowledge with people through weekly meetings that were made four times a week with different occupation groups and by conferences in Turkey and other countries. He was a tender-minded person and did sports professionally. Duman was also known for his helpful personality and initiatives on this issue. Duman passed away as a result of a traffic accident on 10 July 2013. Although most of Duman's works were published in his lifetime, some of them were published on the initiative of his children after his death. There are also some works that Duman could not complete. In this study, we aim to contribute to the recognition of Duman and his works by providing information about his life and works, for he has served in the field of tafsir for many years and wrote many works.

___

  • Akalp, Melahat. Metodu ve Konuları İtibariyle Beyânu'l-Hak Tefsiri. Konya: Necmeddin Erbakan Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2013.
  • Duman, M. Zeki. Adab-ı Muaşeret Görgü Kuralları. İstanbul: İpek Yayın Dağıtım, 2003.
  • Duman, M. Zeki. “Ailede Çocuk Eğitimi ve Lokman Hakim'in Oğluna Nasihatlerinin Düşündürdükleri”. Diyanet İlmi Dergi 27/3 (1991). 103-116.
  • Duman, M. Zeki. Beş Surenin Tefsiri (Fatiha, Ahzab, Nûr, Hucurat, Mümtahine). Ankara: Fecr Yayınları, Birinci Basım, 1999.
  • Duman, M. Zeki. Beyânu’l-Hak (Kur’ân-ı Kerîm’in Nüzul Sırasına Göre Tefsiri). 3 Cilt. Ankara: Fecr Yayınları, İkinci Basım. 2006.
  • Duman, M. Zeki. İslâm’da Namaz ve Teheccüd. Ankara: Fecr Yayınları, İkinci Basım, 2013.
  • Duman, M. Zeki. İslam’ın Üzerindeki Beş Gölge -Nesh, Recm, Köle ve Cariye, Ehl-i Beyt ve Hz. İsa’nın Dönüşü-. Ankara: Fecr Yayınları, Birinci Basım, 2019. Duman, M. Zeki. “Kur’an’da Müteşabihât”. Bilimname 3/9 (2005), 13-37.
  • Duman, M. Zeki. “Kuran’da Örtünmenin Temel Sınırları”. İslamiyat 4/2 (2001), 35–52.
  • Duman, M. Zeki. “Kur’an-ı Kerim’de Neshe Delil Gösterilen ve Mensuh Addedilen Ayetlerin Mana Yönünden Yeniden Gözden Geçirilip Değerlendirilmeleri”. Bilimname 7/17 (2009), 9-50.
  • Duman, M. Zeki. Kur’an-ı Kerim’de Örtünmenin Sınırları. İstanbul: İpek Yayınları, Birinci Basım, 2008.
  • Duman, M. Zeki. Kur’an-ı Kerim ve Tıbba Göre İnsanın Yaratılışı ve Tüp Bebek Hadisesi. İzmir: Nil Yayınları, 1991.
  • Duman, M. Zeki. Nüzulünden Günümüze Kur’an ve Müslümanlar (Nasıl Okudular, Nasıl Okumalıyız?). Ankara: Fecr Yayınları, İkinci Basım, 1997.
  • Duman, M. Zeki. Uygulamalı Tefsir Usulü ve Tefsir Tarihi (Başlangıcından Tedvin Dönemine Kadar). Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları, 1992.
  • Duman, M. Zeki. Vahiy Gerçeği. Ankara: Fecr Yayınları, Birinci Basım, 1997.
  • Erünsel, İsmail vd. İlahiyat Fakülteleri Tezler Kataloğu I (1953-2000). İstanbul: İsam Yayınları, 2008.
  • (İDP) “İslamcı Dergiler Projesi”. Erişim 29 Mayıs 2020. https://katalog.idp.org.tr/yazarlar/23230/zeki-duman
  • (İSAM) “İsam İlahiyat Makaleler Veritabanı”. Erişim 28 Mayıs 2020. http://ktp.isam.org.tr/?url=makaleilh/findrecords.php
  • Somuncubaba İlim, Kültür ve Edebiyat Dergisi. Erişim 02.01.2021. https://www.somuncubaba.net/pdf/eskisayi/
  • Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. “Müellif-M. Zeki Duman”. Erişim 27 Mayıs 2020. https://islamansiklopedisi.org.tr/muellif/m-zeki-duman
  • (YÖK) Yüksek Öğretim Kurulu. “Yüksek Öğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi” Erişim 10 Aralık 2020. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp Zeki Duman. Erişim 28 Mayıs 2020. http://zekiduman.com/hakk%C4%B1nda.html