OSMANLI DÜŞÜNCESİNDE TEFSİR: EBÛ SAÎD MUHAMMED HÂDİMÎ’NİN ÇOK BOYUTLU YORUM YÖNTEMİ

Ebû Saîd Muhammed Hâdimî’nin çok boyutlu yorum yöntemi, onun sentezci düşüncesinin ürünüdür. Nitekim Hâdimî’nin düşünce sisteminde fıkhî-tasavvufîkelâmî ve felsefî yorum yöntemleri varlık mertebelerine uygun olarak birbirlerini tamamlamaktadır. Osmanlı düşünürü olarak Hâdimî, söz konusu yorum yöntemlerinin Kur`anî Hakikatleri keşf etme amacıyla geliştirildiğinin altını çizmektedir. Osmanlı medrese eğitim sisteminde yetişmiş bir düşünür olarak Hadimi, kendisinin çok boyutlu yorum yöntemini makâsıd ilimleri ve vesâil ilimleri çerçevesinde değerlendirmişdir, diyebiliriz. Hadimi`nin düşüncesinde klasik İslâm düşüncesi`nin beyân (dinî bilgi), burhan (aklî kanıt) ve irfân (tasavvuf metafizigi) seklinde isimlendirilen araştırma alanları birbirini bütünleyen bakıs açılarını ifade etmektedir

THE INTERPRETATION IN THE OTTOMAN THOUGHT: INTERDISCIPLINARY INTERPRETATION METHOD OF ABU SAID MAHAMMAD KHADIMI

Khadimi`s inter-disciplinary method generally is the result of his synthesist thought. In the very thought of Khâdimî, juridico-thelogico-philosophical-mystic methods complete each other in accordance with maratib al-wujud (the vast hierarchical chain of being). Khadimi, Osmanli thinker emphasized that, all these methods have been developed in purpose of discovering Koran Truth. Khadimi, as sufficient thinker in Osmanli Medrese education system estimates its multi-aspect (inter-disciplinary) interpretation method within framework of purpose and mode knowledges. In Khadimi sense, investigation methods named as religious knowledge (beyan), intellectual argument (burhan), and mystical metaphysics (irfan) of classic Islamic sense express review manners, supplemented each other.