Covid-19 Salgınına Yakalanan Kişilerde Dindarlık ve Dinî Başa Çıkma

Dinin insanın ruh sağlığı üzerinde olumlu bir etkisi olduğu bilinmektedir. Çünkü din kişinin yaşadığı ruhsal problemlere karşı başa çıkma stratejileri ile çözümler üretir. Son dönemlerde manevi danışmanlık hizmetlerinin yaygınlaşması bu durumun bir göstergesi olarak ifade edilebilir. Kriz dönemlerinde dinin işlevlerinde biri de bu krizlerin yarattığı şok dalgasına karşı koruma görevini görmesidir. Salgınlar insanlık tarihinin hemen hemen her döneminde var olmuş ve insanlar üzerinde derin izler bırakmıştır. Günümüzde halen devam eden ve insanlığı her yönüyle etkileyen Covid-19 salgınının, belli bir süre daha hayatımızda var olacağı ve bizi meşgul edeceği beklenmektedir. Covid-19 salgını, gelişen bilim ve teknoloji sayesinde her ne kadar eski salgınlar gibi kitlesel ölümlere sebep olmasa da insanlık hafızasında derin izler bırakmış ve bırakmaya da devam etmektedir. Bu bağlamda araştırmada Covid-19 salgınına yakalanan kişilerin din ve dindarlık algılarındaki değişimin tespit edilmesi ve bu değişimin sosyo-demografik özelliklere göre betimlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda aşağıdaki sorulara cevap aranmıştır: 1. Covid-19 salgını, bu salgına yakalanan kişilerin psikolojileri üzerinde ne gibi etkiler oluşturmuştur? 2. Covid-19 salgınına yakalanan kişiler, bu salgının ortaya çıkmasını din bağlamında nasıl değerlendirmektedir? 3. Covid-19 salgınına yakalanan kişilerin dinî algılarında ne gibi değişiklikler olmuştur? 4. Covid-19 salgınına yakalanan kişiler, hastalığın iyileşmesi için din bağlamında neler yapmış veya yapmaktadır? Araştırmada nitel araştırma deseni kullanılmış olup veriler içerik analiz yöntemiyle çözümlenmiştir. Bununla birlikte araştırmada amaçlı rastgele örnekleme kullanılmıştır. Müzisyen, sağlıkçı, öğretmenlik, polis, ev hanımı, esnaf gibi birçok meslekte çalışan kişilerin yer aldığı araştırmaya 8 kadın ve 16 erkek olmak üzere toplam 24 kişi katılmıştır. Ayrıca katılımcıların yaş aralığı 18 ile 61 arasında değişmekte olup yaş ortalamaları 34.46’dır. Aile gelir düzeyinin ortanın altı olduğunu ifade eden 7 kişi ve aile gelir düzeyinin orta olduğunu ifade eden 17 kişidir. Fakat aile gelir düzeyinin ortanın üstü olduğunu ifade eden kişi tespit edilmemiştir. Katılımcıların öğrenim düzeyleri incelendiğinde; öğrenim düzeyi ilkokul olan 7, ortaokul olan 1, lise olan 2 ve lisans olan 14 kişidir. Araştırmadaki katılımcıların 13’ü evli, 11’i ise bekârdır. Araştırmadan elde edilen verilerin analizinde, birbirinden farklı temalar ve alt temalar oluşturulmuştur. Birinci tema kapsamında dört alt tema belirlenmiştir: kaygı sorununa yol açtığı ile ilgili görüşler (6), engellenmişlik hissine yol açtığı ile ilgili görüşler (4), tükenmişlik duygusuna yol açtığı ile ilgili görüşler (1) ve yalnızlaşma hissine yol açtığı ile ilgili görüşler (8). İkinci tema kapsamında dört alt tema belirlenmiştir: doğanın intikamı olduğu ile ilgili görüşler (3), ilahî bir ceza veya imtihan olduğu ile ilgili görüşler (11), komplo olduğu ile ilgili görüşler (2) ve nötr dinî anlamlandırma (8). Üçüncü tema kapsamında iki alt tema belirlenmiştir: dinî ritüellerde artmanın yaşanması ile ilgili görüşler (3) ve bir değişiklik olmadı diye belirten görüşler (21). Dördüncü tema kapsamında ise iki alt tema belirlenmiştir: dinî ritüelleri yerine getirme ile ilgili görüşler (dua etme, namaz kılma vb.) (20) ve dinî davranışlarını gözden geçirme ile ilgili görüşler (1). Sonuç olarak, Covid-19 salgınına yakalanan kişilerin salgından psikolojik olarak etkilendiği ve birtakım sorunlar yaşadığı görülmüştür. Bu sorunlar; kaygı, engellenmişlik, yalnızlaşma hissi ve tükenmişlik duygusu şeklinde sıralanabilir. Fakat salgının insan üzerinde yarattığı bu psikolojik sorunlarla başa çıkmak için dine yöneldikleri görülmüştür. Bu yönelimlerin genel anlamda dinî ibadetlerde (dua etmek, namaz kılmak, Kur’an ve mealini okumak vb.) artma şeklinde olduğu görülmüştür. Ayrıca olağanüstü bir dönem veya kriz dönemi olarak adlandırılan bu salgın dönemine birçok açıdan anlam yüklenmiştir. Bu anlamlandırmanın daha çok dinî kavramlar üzerinden yapıldığı veya dinî bağlam üzerinden temellendirildiği söylenebilir. Kimisi salgını Tanrı tarafından gönderilmiş bir ceza olarak ifade ederken, kimisi bunun ilahî imtihan olduğunu belirtmiş, kimisi doğanın bir intikamı olarak salgını açıklamaya çalışırken kimisi de bunun doğal bir süreç olduğunu açıklamıştır. Bununla birlikte salgının komplo olduğunu ileri süren katılımcıların da olduğunu söylemek mümkündür. Şu hususu vurgulamak gerekir ki genel anlamda Covid-19 salgınına dinî anlam yükleyen kişilerin dinî hassasiyetleri yüksektir.

Anahtar Kelimeler:

Din, Dindarlık, Dinî Anlamlandırma, Salgın, Covid-19, Din Psikolojisi

Religiosity and Religious Coping in People with Covid-19 Disease

Pandemics have existed in almost every period of human history and have been engraved in it. It is expected that the Covid-19 pandemic, which continues today and affects humanity in all aspects, will exist and engage in our lives for a certain period of time. Although the Covid-19 pandemic has not caused mass deaths like ancient pandemics, thanks to developing science and technology, it has left and continues to leave deep traces in human memory. In this context, the research aims to determine the change in the perception of religion and religiosity of people caught in the Covid-19 pandemic, and seeks answers to the following questions: 1. What effects did the Covid-19 pandemic have on the psychology of people caught in this pandemic? 2. How do people caught in the Covid-19 pandemic evaluate the occurrence of this pandemic in the context of religion? 3. What changes have occurred in the religious perception of the people caught in the Covid-19 pandemic? 4. What have people caught in the Covid-19 pandemic done or been doing in the context of religion to end the pandemic? Qualitative research pattern was used in the research and the data was analyzed by content analysis method. A total of 24 people, 8 women and 16 men, from many professions such as musicians, health workers, teachers, police, housewives and tradespeople, participated in the research. In addition, the age range of participants ranges from 18 to 61, with an average age of 34.46. In the analysis of the data obtained from the research, different themes and sub-themes have been identified. As part of the first theme, four sub-themes have been identified: views that it causes the problem of anxiety (6), views that it causes the feeling of frustration (4), views that it leads to a sense of burnout (1), and views that it causes the feeling of loneliness (8). As part of the second theme, four sub-themes have been identified: views on pandemic being a revenge of nature (3), views on its being divine punishment or challenge (11), views on its being a conspiracy (2), and neutral religious signification (8). As part of the third theme, two sub-themes have been identified: views on an increase in religious rituals (3), and views stating that there has been no change (21). As part of the fourth theme, two sub-themes have been identified: views on performing religious rituals (praying, salaat, etc.) (20,) and views on reviewing religious behavior (1). As a result, meanings have been attributed to this pandemic period, regarded as an extraordinary or crisis period, and inferences have been made in many aspects. It can be said that these signification or inferences are mostly made through religious concepts, or are based on religious context. Some regarded the pandemic as a punishment sent by God, while others stated that it was a divine challenge. Meanwhile, some tried to explain the pandemic as a revenge of nature, and others explained that it was a natural process. However, it is possible to say that there are also participants, who suggest that the pandemic is a conspiracy. It should be emphasized that in general, people who put religious meaning on the Covid-19 pandemic, are sensitive about religiosity. Moreover, people caught in the Covid-19 pandemic have been psychologically affected, and they experienced a number of problems. These problems can be listed as anxiety, frustration, the feeling of burnout, and the feeling of loneliness. But, it has been observed that people turn to religion for dealing with these psychological problems caused by the epidemic. It can be asserted that this tendency generally means an increase in performing the religious rituals (praying, salaat, reading the Qur'an and its interpretation, etc.). Although the above-mentioned results have been reached in the study, the results should not be generalized due to the limitations the study bears. In order to better understand the pandemic in the context of religion, research that differs in method, technique, and sample characteristics must also be conducted.

Keywords:

Covid-19, Pandemic, Religion, Religiosity, Religious Signification, Psychology of Religion,

PDF

___

Alexander, Paul Isiko. “Religious Construction of Disease: An Exploratory Appraisal of Reli-gious Responses to the Covid-19 Pandemic in Uganda”. Journal of African Studies and Development 12/3 (2020), 77-96. https://doi.org/10.5897/JASD2020.0573
Bentzen, Jeanet Sinding. In Crisis, We Pray: Religiosity and the COVID-19 Pandemic. Univer-sity of Copenhagen: CEPR, CAGE, 2020. Bilik, Mehmet Baki. “Depremleri Anlamlandırma Ve Açıklama Biçimlerinin Sismik Risk Azaltma Süreçlerine Etkisi Açısından 2011 Van Depremleri”. Resilience Journal 3/2 (2019), 229-237. https://doi.org/10.32569/resilience.605213
Boorstein, Michelle. “A Quarter of Americans, and a Majority of Black Protestants, Say Their Religious Faith Has Deepened Because of the Coronavirus”. Washington Post (2020). https://www.washingtonpost.com/religion/2020/04/30/coronavirus-deepening-more-religious-black-protestants/
Cherniak, Aaron D vd. “Attachment Theory and Religion”. Current Opinion in Psychology 40/ (2020), 126-130. https://doi.org/10.1016/j.copsyc.2020.08.020
Counted, Victor vd. “Hope and Well-Being in Vulnerable Contexts During the Covid-19 Pandemic: Does Religious Coping Matter?” The Journal of Positive Psychology, 1-12. https://doi.org/10.1080/17439760.2020.1832247
Erşahin, Zehra. “Kriz ve Afet Dönemlerine Psikolojik Bakış”. Küresel Salgınlara Farklı Bakış-lar & Psikolojik, Sosyolojik, Dinî, Kültürel, Tarihi, Hukuki ve Siyasi Analizler. ed. Ejder Okumuş. 407-449. Ankara: Eskiyeni Yayınları, 2020.
Glenza, Jessica. “Epidemiologist Looks to the Past to Predict Second Post-Pandemic ‘Roaring 20s’”. The Guardian. 21 Aralık 2020. Erişim 27 Aralık 2020. http://www.theguardian.com/world/2020/dec/21/epidemiologist-1918-flu-pandemic-roaring-20s-post-covid
Huberman, A. Michael - Miles, Matthew B. Nitel Veri Analizi. çev. Ali Ersoy. Ankara: Pegem Akademi, 2017. https://www.kitapyurdu.com/kitap/nitel-veri-analizi/368987.html
Imıl, Muhittin. “Kutsal Dünyanın Virüsle İmtihanı: Post-Pandemik Dönem ve Din”. Dini Araştırmalar 23/57 (2020), 65-94. https://doi.org/10.15745/da.721846
Kalgı, Mehmet Emin. “Koronavi̇rüs Salgini ve Di̇ndarlikla İlgi̇li̇ Yapilmiş Ampi̇ri̇k Çalişmala-rin Anali̇zleri̇”. Dokuz Eylül İlahiyat Fakültesi Dergisi Yayınlanmamış çalışma (2021).
Kalgı, Mehmet Emin. Ortaöğretim Öğrencilerinde Dindarlık ile Kişilik Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma (Şanlıurfa Örneği). Adana: Çukurova Üniversitesi, Doktora Tezi, 2020.
Kaplan, Hasan vd. “Doğal Afetleri Anlamlandırma ve Başa Çıkma: Covid-19 Salgını Üzerine Bir Araştırma”. Turkish Studies 15/4 (2020), 579-598.
Koenig, Harold G. Religion and Mental Health Research and Clinical Applications., 2018. https://ebookcentral.proquest.com/lib/gbv/detail.action?docID=5330852
Kula, Mustafa Naci. “Koronavirüs Salgını Üzerine Spiritüel Bir Okuma Denemesi”. Turkish Studies 15/6 (2020), 683-694.
Küçükcan, Talip - Köse, Ali. Doğal Âfetler ve Din: Marmara Depremi Üzerine Psiko-Sosyolojik Bir İnceleme. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2000.
Lima, Carlos Kennedy Tavares vd. “The Emotional Impact of Coronavirus 2019-NCoV (New Coronavirus Disease)”. Psychiatry Research 287/ (2020). https://doi.org/10.1016/j.psychres.2020.112915
Okumuş, Ejder. “Olağanüstü Zamanlarda Din: Küresel Kovid-19 Örneği”. Küresel Salgınlara Farklı Bakışlar & Psikolojik, Sosyolojik, Dinî, Kültürel, Tarihi, Hukuki ve Siyasi Analiz-ler. ed. Ejder Okumuş. 173-206. Ankara: Eskiyeni Yayınları, 2020.
Okumuş, Ejder. “Tabii Afetler, Din ve Toplum -Marmara Depremi Örneği”. İslâmî Araştır-malar Dergisi 15/3 (2002), 339--373. Özdemir, Metin. “Küresel Salgınların Teolojik Panoraması”. Küresel Salgınlara Farklı Bakış-lar & Psikolojik, Sosyolojik, Dinî, Kültürel, Tarihi, Hukuki ve Siyasi Analizler. ed. Ejder Okumuş. 299-330. Ankara: Eskiyeni Yayınları, 2020.
Pirutinsky, Steven vd. “Covid-19, Mental Health, and Religious Coping Among American Orthodox Jews”. Journal of Religion and Health 59/ (2020), 2288-2301. https://doi.org/10.1007/s10943-020-01070-z
Pirutinsky, Steven vd. “Is Attachment to God a Unique Predictor of Mental Health? Test in a Jewish Sample”. The International Journal for the Psychology of Religion 29/ (2019), 1-11. https://doi.org/10.1080/10508619.2019.1565249
Sambur, Bilal. Covid 19 Sonrası Dünya Düzeni. Ankara: Orion, 2020.
Sood, Sadhika. “Psychological Effects of the Coronavirus Disease-2019 Pandemic” 7/ (2020), 23-26.
Wiederhold, Brenda K. “Turning to Faith and Technology During the Coronavirus Disease 2019 Crisis”. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking 23/8 (2020), 503-504. https://doi.org/10.1089/cyber.2020.29191.bkw
Xiao, Chunfeng. “A Novel Approach of Consultation on 2019 Novel Coronavirus (COVID-19)-Related Psychological and Mental Problems: Structured Letter Therapy”. Psychiatry Investigation 17/2 (2020), 175-176. https://doi.org/10.30773/pi.2020.0047
Yapıcı, Asım. “Kovid-19 Küresel Salgınına Dinî ve Din Dışı Yüklemeler”. Küresel Salgınlara Farklı Bakışlar & Psikolojik, Sosyolojik, Dinî, Kültürel, Tarihi, Hukuki ve Siyasi Analiz-ler. ed. Ejder Okumuş. 117-172. Ankara: Eskiyeni Yayınları, 2020.