YAZMA MUSHAFLARDA SÛRE İSİMLERİ: SÜLEYMANİYE KÜTÜPHANESİ ÖRNEĞİ

Bu makale tarihî yazma mushaflar açısından dünyanın en zengin kütüphaneleri arasında yer alan Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi’nde mevcut, farklı dönemlerde ve İslâm coğrafyasının farklı merkezlerinde istinsah edilmiş sekiz yüzü aşkın yazma mushaf üzerinde yapılmış bir araştırma olup sûrelerin hangi isimlerle kaydedildiğini konu edinmekte, müstensihlerin isimlendirmede neleri dikkate aldığını, sûrelere hangi açılardan baktığını ele almaktadır. Araştırma ayrıca tefsir kaynaklarında geçen sûre isimlerinin hangi ölçüde yazma mushaflara yansıdığını göstermekte, tercih edilen sûre isimlerine dair tarihsel bir istatistik sunmakta, nihayet yazma mushaflar ile modern matbu mushaflar arasında sûre isimleri bakımından bulunan farkları ve aynîlikleri ortaya koymaktadır. Araştırmamız yazma mushafların sûre isimleri açısından zengin bir çeşitliliğe sahip olduğunu, tefsirlerde rastlamadığımız nadir sûre isimlerine bile yer verdiğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler:

El Yazması, Yazma Mushaf, Sûre, Sûre İsimleri

-

This paper examines the historical manuscripts of the Qur’an preserved at the Suleymaniye Library of Manuscripts, one of the richest libraries in this field, in terms of the names of the Qur’anic surahs. The manuscripts examined here are more than eight hundred and were written in different periods in various places in the Muslim world. The main question of the paper is what names were chosen for the surahs by the scribes. This can reveal the scribes’ points of view about the surahs. The paper also addresses the questions how many names mentioned in the literature of tafsir were assigned to the surahs in the manuscripts and how much similar or different the handwritten copies of the Qur’an are to or from the printed ones in terms of the names of the surahs. The paper suggests that the Qur’anic manuscripts are very diverse in terms of the names and that these manuscripts even have some rare names not mentioned in the literature of tafsir

Keywords:

Manuscript, Qur’anic Manuscript, Surah, The Names of Surah,

PDF

___

ABDÜLBÂKÎ, Muhammed Fuâd (1364/1945), el-Mu‘cemü’l-müfehres li-elfâzi’l-Kur’âni’l-Kerîm, Dârü’l-kütübi’l-Mısriyye, Kahire.
BEDİR, Ahmet (1999), “Sûrelerin İsimleri”, Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sy. 5, Şanlıurfa.
BOMBÂ, Âdem (1430/2009), Esmâü’l-Kur’âni’l-Kerîm ve esmâü süverihî ve âyâtihî: mu‘cemün mevsû‘iyyün müyesserun, Merkezü Cüm‘ati’l- Mâcid li’s-sekâfe ve’t-türâs, Dubai.
BÜLEYHÎ, Sâlih b. İbrâhîm (1397/1976), el-Hüdâ ve’l-beyân fî esmâi’l-Kur’ân, el-Metâbi‘u’l-ehliyye li’l-ûfset, Riyad.
CÜRCÂNÎ, Seyyid Şerîf (1985), Kitâbü’t-ta‘rîfât, Mektebetü Lübnân, Beyrut.
ÇETİN, Abdurrahman (1993), “Kur’ân’a Göre Kur’ân’ın İsim ve Sıfatları”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. 5, sy. 5, Bursa.
ÇİÇEK, Muhammed Halil (1421/2001), Delâletü esmâi süveri’l- Kur’âni’l-Kerîm min manzûrin hadâriyyin, Müessesetü’r-risâle, Beyrut.
DURAN, Muhammet Ali (2013), Sûre İsimleri Açısından Kur’ân’ın Anlaşılması, Yeni Akademi Yayınları, İstanbul.
FÎRÛZÂBÂDÎ, Ebü’t-Tâhir (1416/1996), Besâiru zevi’t-temyîz fî
letâifi’l-Kitabi’l ‘azîz, (thk. Muhammed Ali el-Buhâr), 3. bs., ys., Kahire.
HENÂÎ, Abdullah b. Sâlim b. Hamed (1423/2002), Esmâü’s-süveri’l- Kur’âniyye -cem‘ ve dirâse ve tahlîl, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi).
İBN ÂŞÛR, Muhammed Tâhir (1984), Tefsîru’t-tahrîr ve’t-tenvîr, ed- Dârü’t-Tûnisiyye, Tunus.
İBN MANZÛR, Muhammed b. Mükerrem (ts.), Lisânü’l-’Arab, (thk. Abdullah Ali el-Kebîr v.dğr.), Darü’l-maârif, Kahire.
RÛMÎ, Fehd b. Abdirrahman b. Süleyman (1426/2005), Dirâsât fî ‘ulûmi’l-Kur’âni’l-Kerîm, 14. bs., ys., Riyad.
SÜYÛTÎ, Celâluddîn (1427/2006), el-İtkân fî ‘ulûmi’l-Kur’ân, (Ta‘lîk: Mustafa Dîb el-Buğâ), 2. bs., Dâru İbn Kesîr, Dımeşk-Beyrut.
TABERÎ, Muhammed b. Cerîr (1422/2001), Câmi‘u’l-beyân an te’vîli âyi’l-Kur’ân, (thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî), Dâru Hicr, Kahire.
YAZIR, Muhammed Hamdi (1979), Hak Dini Kur’ân Dili, Eser Neşriyat, y.y.
ZERKEŞÎ, Bedruddîn (1426/2005), el-Burhân fî ‘ulûmi’l-Kur’ân, (Ta‘lîk: Mustafa Abdülkâdir Atâ), Dârü’l-fikr, Beyrut.
ZERZÛR, Adnân Muhammed (1401/1981), ‘Ulûmü’l-Kur’ân medhal ilâ tefsîri’l-Kur’ân ve beyânu i‘câzihî, el-Mektebü’l-İslâmî, Beyrut.