XIX. YÜZYILDA TIRHALA SANCAĞI’NDA ÇİFTLİKLER

Osmanlı klasik döneminde en küçük tarımsal birimi çiftlikler teşkil etmekteydi. Aile işletmelerine dayanan bu sosyo-ekonomik yapı, mirî toprak sistemi içerisinde özel bir yere sahipti. Çiftliklerin mirî toprak sistemindeki işleyiş ve devamlılığını ise tımar sistemi gerçekleştirmekteydi. Fakat tımar sisteminin bozulmasıyla, devlet mülkiyetindeki mirî toprakların denetimi özel kişilerin eline geçti ve bu topraklar üzerinde büyük işletmeler kurulmaya başlandı. Bu durum sivil ya da askeri menşeli bir takım bölgesel yöneticilerin güçlenmesine ortam hazırladı. Böylelikle merkezi yönetimin taşrada gücünü kaybettiği dönemlerde “ayan” denilen yerel güçler ortaya çıktı. Ayanların kudretinin artması ise büyük çiftliklerin oluşmasına zemin hazırladı. Böylelikle klasik dönem Osmanlı çiftlikleriyle XIX. yüzyıl Osmanlı çiftlikleri yapı itibariyle birbirinden ayrıldı. Klasik dönemde çiftlikler, bağlı bulunduğu bölgedeki tarımsal üretimin canlı tutulmasından bölgenin devlete olan bağlılığının pekiştirilmesine kadar birçok alanda etkiliydi. XIX. Yüzyılda ise Anadolu ve Balkanlarda (Anadolu’da Karaosmanoğulları, Balkanlarda Tepedelenli Ali Paşa çiftlikleri vb.) daha büyük çiftlikler ortaya çıktı. Bu çiftlikler bir süre sonra çiftlik köyler halini aldı. XIX. yüzyıl Yunanistan geneli ve Tırhala Sancağı özelindeki çiftlikler de bu oluşuma kapı araladı. Bu bağlamda bu çalışmada XIX. yüzyıl Yunanistan Tırhala Sancağı çiftliklerinin hasılatı, masrafı ve çiftliklerde üretilen tarımsal ürünler ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Tırhala, Sancak, Çiftlik, Tesalya, Yunanistan, Osmanlı

PDF

___

Akyay Bülent, Tesalya Meselesi (1881), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dünyası Araştırmaları Anabilim Dalı Türk Tarihi Bilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir 2001. Barkan Ömer Lütfi, “ Çiftlik”, TDVİA., cilt: III, İstanbul, 1992. Baskıcı Mehmet Murat, 1800–1914 Yıllarında Anadolu’da İktisadi Değişim, Ankara 2005. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Tanzimat Sonrası Arazi ve Tapu (1-10 Ramazan 1274 (15-24 Nisan 1858) Tarihli ve 40 Numaralı Kanunname-i Arazi Defteri). Bayraktar Uğur Bahadır, XIX. Yüzyıl Kuzey Yunanistan Çiftliklerinde Mücadele: Kalkandelenli Esad Bey’in Yükselişi, Boğaziçi Üniversitesi III. Atatürk Enstitüsü Lisansüstü Öğrenci Konferansı, 27 Mayıs 2010. Berber Ferhat, İmparatorluktan Cumhuriyete Manisa ve Göçler (1860-1960), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara 2010. Cin Halil, “Osmanlı Toprak Hukukunda Mirî Arazinin Hukuki Rejimi ve Bu Arazinin Türk Medeni Kanunu Karşısındaki Durumu”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, cilt: 22 Sayı: 1, 1966. Cin Halil, Mirî Arazi ve Bu Arazinin Özel Mülkiyete Dönüşümü, Konya 1987. Çadırcı Musa, Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Yapısı, Ankara 1997. Çakır Baki, Osmanlı Mukataa Sistemi (XVI-XVIII. Yüzyıl), İstanbul 2003. Çalı Ayşegül, Gazi Evrenos Bey, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara 2011. Delilbaşı Melek - Arıkan Muzaffer, Hicri 859 Tarihli Suret-i Defter-i Sancak-ı Tırhala I, Ankara 2001. Emecen Feridun, “ Çift Resmi” TDVİA., cilt: VIII, İstanbul 1993