Türkiye’de İşe Yabancılaşma (Work alienation) Literatürüne İlişkin Betimsel Bir İnceleme

İşe yabancılaşma literatürü ile ilgili olarak uluslararası anlamda çok sayıda çalışma yapılmasına rağmen Türkiye’de konuya ilişkin ilginin son on yılda arttığı görülmektedir. Dolayısıyla bu çalışmada Türkiye’de 2009-2019 yılları arasında işe yabancılaşma yazınının durumu makaleler ile lisansüstü tezler üzerinden betimlenerek araştırmacılara ve uygulayıcılara yönelik genel bir çerçeve sunmak amaçlanmıştır. Bu kapsamda 67 adet makale ve 61 adet lisansüstü tez, kavramsal çerçeve ve yöntem bakımından detaylı bir şekilde incelenmiştir. Sonuçlara göre işe yabancılaşmayla ilgili yapılan çalışmaların büyük bir çoğunluğunun görgül araştırmalara dayandığı, nicel yöntemleri benimsediği, veri toplamada Hirschfeld ve Field (2000) ile (Mottaz, 1981) tarafından hazırlanan İşe Yabancılaşma Ölçeği’nin tercih edildiği görülmektedir. Ayrıca araştırmacıların en çok tercih ettiği örneklem grubunun öğretmenler, otel çalışanları, çeşitli özel sektör firmalarında çalışanlar ve sağlık çalışanları olduğu, verilerin analizinde korelasyon, regresyon, t-testi ve ANOVA’nın kullanıldığı ifade edilebilir. Sonuçlardan haraketle kavramın derinlemesine incelenmesine olanak tanıyacağı için araştırmacılara nitel veya karma çalışmalara daha fazla yer vermeleri gerektiği önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

İşe yabancılaşma, örgütsel davranış, içerik analizi

A Descriptive Study on the Work Alienation Literature in Turkey

There has been a great amount of international research body on work alienation, the studies on work alienation have increased over the years in Turkey. This study aims to elaborate on the concept of work alienation using the articles, theses and dissertations between the years of 2009-2019 in Turkey. 67 articles and 61 postgraduate theses were examined in detail in terms of methodology and conceptional framework. Results show that the majority of the studies on work alienation used empirical research and quantitative methods, and Work alienation scales by Hirschfeld & Field (2000) and (Mottaz, 1981) to collect data. Additionally, the most preferred sample groups were teachers, hotel employees, employees in various private sector companies and healthcare workers. Lastly, correlation analysis, regression, t-test and ANOVA were used to analyse data. Based on the results, it is recommended that qualitative and mixed designs can be used to examine work alienation in detail.

Keywords:

Work alienation, Organizational behavior, Content analysis,

PDF

___

Aiken, M. ve Hage, J. (1966). Organizational alienation: A comparative analysis. American Sociological Review, 31(4), 497-507.
Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2010), Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri: SPSS Uygulamalı. Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
Ayaydın, Ç. (2012). İşyerinde psikolojik şiddetin iş tatmini, işe yabancılaşma ve işten ayrılma niyeti ile ilişkisi (Yüksek Lisans Tezi, Gümüşhane Üniversitesi, Gümüşhane). http://tez2.yok.gov.tr/
Burbach, H. J. (1971). The development of a contextual measure of alienation. The Pacific Sociological Review, 15(2), 225-234.
Büyüköztürk, Ş., Çakmak, EK., Akgün, ÖE., Karadeniz, Ş., Demirel, F. (2011), Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
Cheung, C. K. (2008). Lagged harm of work restructuring and work alienation to work commitment. International Journal of Employment Studies, 16(2), 170 – 207.
Cohen, L., Manion, L., ve Morrison, K. (2007), Research Methods in Education. London: Routledge/Falmer.
Davis, L ve Trist, E. (1974). Work and the quality of life: Resource papers for work in America. J. O’Toole (Ed.). Defining work life içinde (s. 40-48). Cambridge: MIT Press.
Dean, G. D. (1961). Alienation: Its Meaning and Measurement. American Sociological Review, 26, 5, 753-758.
Genç, E. (2015). İş Yaşam Kalitesi Ve İşe Yabancılaşmanın İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkisi: Hizmet Sektöründe Bir Uygulama (Yüksek Lisans Tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi, Hatay). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
Hirschfeld, R. R. ve Feild, H. S. (2000). Work centrality and work alienation: Distinct aspects of a general commitment to work. Journal of Organizational Behavior, 21(7), 789-800.
Kanten, P. ve Ülker, F. (2014). Yönetim Tarzının Üretkenlik Karşıtı İş Davranışlarına Etkisinde İşe Yabancılaşmanın Aracılık Rolü. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 32, 16-40.
Kobasa, S. C., Maddi, S. R. ve Kahn, S. (1982). Hardiness and Health: A Prospective Study. Journal of Personality and Social Psychology, 42(1), 168-177.
Kohn, M. L. (1976). Occupational structure and alienation. American Journal of Sociology, 82(1), 111-130.
Krippendorff, K. (2018). Content analysis: An introduction to its methodology. Wshington: Sage publications.
Lang, D. (1985). Preconditions of three types of alienation in young managers and professionals. Journal of Organizational Behavior, 6(3), 171-182.
Marx, K. (1844). Economic and philosophical manuscripts. Online Version: Marx/Engels Internet Archive (marxists.org).
Michaels, R. E., Cron, W. L., Dubinsky, A. J., and Joachimsthaler, E. A. (1988). Influence of formalization on the organizational commitment and work alienation of salespeople and industrial buyers. Journal of Marketing Research,25(4), 376-383.
Mottaz, C. J. (1981). Some determinants of work alienation. The Sociological Quarterly, 22(4), 515-529.
Neuman, W. L. (2017). Toplumsal araştırma yöntemleri nitel ve nicel yaklaşımlar (9. Baskı). Çev. S. Özge). Ankara: Yayınodası.
Özen, Y. ve Gül, A. (2007). Sosyal Ve Eğitim Bilimleri Araştırmalarında Evren-Örneklem Sorunu. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 15, 394-422.
Seeman, M. (1959). On the meaning of alienation. American Sociological Review, 24(6), 783 – 791.
Shehada, M. ve Khafaje, N. (2015). The manifestation of organizational alienation of employees and its impact on work conditions. International Journal of Business and Social Science, 6(2), 82-86.
Wilson, N. and McLean, S. (1994). Questionnaire Design: A Practical Introduction. Newtown Abbey, County Antrim: University of Ulster Press.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (6.Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.