Maliye Politikasının Sosyal Amacı: Vergi Yükünün Adaletli ve Dengeli Dağılımı Üzerine Türkiye Geneli Anket Çalışması

Bir ülkenin vergi sisteminin toplum tarafından başarılı kabul edilmesi, vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımına bağlıdır. Bu öneminden dolayı, Türkiye’de vergi adaletinin sağlanması anayasal düzeyde dikkate alınan bir olgudur ve maliye politikasının en önemli sosyal amacı olarak kabul edilmektedir. Bu araştırma, vergi adaletinin Türkiye’de hangi düzeyde sağlandığını belirlemek amacıyla yürütülmüştür. Araştırma sonuçlarına göre, vergi mükelleflerinin yaklaşık üçte ikisi vergi yükünün adaletli ve dengeli bir şekilde dağılmadığına inanmaktadır. Regresyon analizlerinin sonuçlarına göre vergi yükü, kurumsal kalite, kayıtdışı ekonomi, vergi bilinci, vergi ahlâkı, rekabet, kamusal harcamalar, vergi cezaları ve diğer mükellefler böyle bir algının oluşumunda etken olan en önemli faktörlerdir.

Maliye Politikasının Sosyal Amacı: Vergi Yükünün Adaletli ve Dengeli Dağılımı Üzerine Türkiye Geneli Anket Çalışması

The community’s successful adoption of the tax system depends on the distribution of the tax burden in a fair and equitable manner. In Turkey, due to the importance of it, ensuring tax fairness is taken in to consideration in the constitutional level and accepted as the most important social aim of fiscal policy. This study was conducted to determine in which level is the tax fairness performed in Turkey. According to results of the survey, almost two-third of the taxpayers believes that the tax burden is not distributed as a fairness and equitable manner. According to results of the regression analyses, the most important factors which are effective on the formation of such a perception are tax burden, institutional quality, shadow economy, tax awareness, tax morale, competition, public expenditures, tax penalties and other taxpayers.

___

  • AKDOĞAN, Abdurrahman (2011), Kamu Maliyesi, Gazi Kitabevi, Ankara.
  • AKSOY, ġerafettin (1998), Kamu Maliyesi, Filiz Kitabevi, Ġstanbul.
  • ALTUĞ, Osman (1994), “KayıtdıĢı Ekonomi: Vergiye KarĢı BaĢkaldırı”, Görüş, 14, s.56-68.
  • BAYRAKLI, Hasan Hüseyin, SARUÇ, Naci Tolga ve SAĞBAġ, Ġsa (2004), “Vergi Kaçakçılığını Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi ve Vergi Kaçakçılığını Önleme Yöntemleri”, 19. Ulusal Maliye Sempozyumu, Antalya.
  • CLOTFELTER, Charles (1983), “Tax Evasion and Rates: An Analysis of Indivudual Returns”, The Review of Economic and Statistic, 65/3, s.363-373.
  • DEMĠR, Ġhsan Cemil (2008), “Vergi Ahlâkı ve Belirleyenleri, Ege Bölgesi Örneği”, BasılmamıĢ Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, SBE, Maliye Bölümü, Ġzmir.
  • DERDĠYOK, Türkmen (1993), “Türkiye’nin KayıtdıĢı Ekonomisinin Tahmini”, Türkiye İktisat Dergisi, 14, s.54-63.
  • FELTSTEIN, Martin (2008), “Effects of Taxes on Economic Behavior”, Crema Working Papers, No: 13745.
  • FREY, Bruno (1994), “Supreme Auditing Institutions: A PoliticoEconomic Analysis”, Europen Journal of Law and Economics, 1, s.169-176.
  • GELĠR ĠDARESĠ BAġKANLIĞI (2010), Vergi İstatistikleri. http://www.gib.gov.tr/fileadmin/user_upload/VI/AIGMS/2010/TABLO_2.xls.ht m (EriĢim: 18.01.2011).
  • GERXHANI, Klarita ve SCHRAM, Arthur (2006), “Tax Evasion and Income Source: A comperative Experimental Study”, Journal of Economic Psychology, 27, s.402-422.
  • HASSELDINE, John ve HITE, Peggy (2003), “Framing, Gender and Tax Compliance”, Journal of Economic Psychology, 24, s.517-533.
  • KASNAKOĞLU, Zehra (1993), “Monetary Approach to the Measurement of Unrecorded Economy in Turkey”, ODTÜ Gelişme Dergisi, 20(1-2).
  • LANG, Joachim (1998), “Vergi Adaletinin Anayasal Temelleri”, XII. Maliye Eğitimi Sempozyumu, Antalya.
  • MUSGRAVE, Richard (1969), Fiscal Systems, Yale Univercity Press, New Hawen.
  • NADAROĞLU, Halil (1998), Kamu Maliyesi Teorisi, Gözden GeçirilmiĢ ve DüzeltilmiĢ 10. Baskı, Beta Basım, Ġstanbul.
  • ÖZSOYLU, Ahmet Fazıl (1996), Türkiye’de Kayıtdışı Ekonomi, Bağlam Yayınları, Ġstanbul.
  • POMMEREHNE, Werner ve WECK-HANNEMANN, Hannelore (1996), “Tax Rates, Tax Administration and Income Tax Evasion in Switzerland”, Public Choice, 88, s.161-170.
  • SAUNDERS, Mark, LEWIS, Philip ve THORNHILL, Adrian (2000), Research Methods for Business Students, Ġkinci Baskı, Prentice Hall.
  • SCHNEIDER, Friedrich ve SAVAġAN, Fatih (2007), “Dynamic Estimates of the Size of Shadow Economies of Turkey and of Her Naighbouring Countries”, International Research Journal of Finance and Economics 9, s.126-143.
  • SLEMROD, Joel (1992), Why People Pay Taxes: Tax Compliance and Enforcement, University of Michigan Pres, Ann Arbor.
  • TEMEL, Adil, ġĠMġEK, AyĢegül ve YAZICI, Kuddusi (1994), Kayıtdışı Ekonomi Tanımı, Tespit Yöntemleri ve Türk Ekonomisindeki Büyüklüğü, DPT Yayınları, Ankara.
  • THIBAUT, John, FRIEDLAND, Nehemia ve WALKER, Laurens (1974), “Compliance with Rules: Some Social Determinants”, Journal of Personality and Social Psychology, 30, s.792-801.
  • TORGLER, Benno (2007), Tax Compliance and Tax Morale, A Theoretical and Empirical Analysis, Edward Elgar Publishing Limited, Cheltenham.
  • TORGLER, Benno, DEMIR, Ihsan Cemil, MACINTYRE, Alison ve SCHHAFFNER, Markus (2008), “Causes and Consequences of Tax Morale: An Empirical Investigation”, Economic Analysis & Policy, 38 (2), s.313-339.
  • TURHAN, Salih (1993), Vergi Teorisi ve Politikası, Filiz Kitabevi, Ġstanbul.
  • YERELĠ, Ahmet Burçin ve ATA, Ahmet Yılmaz (2011), “Vergi Adaletine UlaĢma Yöntemleri Çerçevesinde Fayda Ġlkesinin Teorik Açıdan Değerlendirilmesi”, Maliye Dergisi, 32, s.21-32