Eleştirel Teori ve Pozitivizm Eleştirisi

Bu çalışmanın amacı yirminci yüzyılın en etkili teorilerinden biri olan eleştirel teori hakkında bilgi vermektir. Bu amaçla eleştirel teorinin ne olduğu ne zaman ve hangi koşullar altında ortaya çıktığı ele alınmıştır. Aynı zamanda tarihsel koşullardan etkilenen eleştirel teorinin hangi alanlara yönelik eleştirel düşünme üzerine odaklandığına değinilmekte ve sonra pozitivizme yönelik getirdiği eleştirilere yer verilmektedir. Bu anlamda “aydınlatıcı ve özgürleştirici bir tür bilgi veren” eleştirel teori “olanın ötesini görmeyi” amaçlamaktadır. Eleştirel teori ve Frankfurt Okulu arasında bir ilişkiden bahsetmek mümkündür. Frankfurt Okulu, içerisinde çok farklı ilgi ve düşünceleri barındıran felsefi bir okuldur. Eleştirel teori de benzer şekilde çağın problemlerine tek bir açıdan değil farklı açılardan bakılması gerektiği görüşündedir. Nitekim bu sayede toplumun gerçek yapısını ortaya koymak mümkün olacaktır. Dolayısıyla bu yaklaşımlarından dolayı eleştirel teori ve Frankfurt Okulu genellikle birlikte anılır. Eleştirel teori için pozitivizm eleştirisi onun varlık nedenlerinden biridir. Eleştirel teorisyenlere göre pozitivizm hakikat dünyasından yoksundur. Pozitivizm olguları ön plana çıkarırken anlamı ortadan kaldırmaktadır. Dolayısıyla görevi ne yönde gideceğimizi göstermek olan eleştirel teori, pozitivizm eleştirisi ile günümüz dünyasında değerlerin olgulara indirgenerek kaybolmasını eleştirmektedir. Bu yüzden bu çalışma içeirisinde eleştirel teorinin pozitivizme getirdiği eleştiriler gösterilecek ve bu eleştirilerle birlikte pozitivizmin günümüz dünyasına getirdiği çıkmazlar eleştirel teori savunucusu filozozflar örnek gösterilerek ele alınacaktır. Bu sayede eleştirel teori ile özgürleştirici bir düşünce sisteminin gerekliliği ortaya çıkacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Eleştirel Teori, Frankfurt Okulu, pozitivizm

Critical Theory And Positivism Critical

The aim of this study is to give information about critical theory which is one of the most effective theories of the 21st century. In this sense, what is critical theory and when and under what conditions it occurs is tackled. In the study, it is also mentioned that critical theory, which is affected by historical conditions, focuses critical thinking about which fields and then criticisms about positivism are included. In this sense, it is clear that ‘’giving a kind of enlightening and liberating formation ‘’ critical thinking targets ‘’to see beyond’’. It is possible to speak of a relationship between critical theory and the Frankfurt School. The Frankfurt School is a philosophical school with many different interests and ideas. Critical theory likewise considers that the problems of the era are not viewed from a single name but from different angles. In this way, it will be possible to reveal the real structure of society. Therefore, because of these approaches, critical theory and the Frankfurt School are often referred to together. Criticism of positivism for theory is one of its reasons. Indeed, according to critical theorists, positivism lacks the world of truth. While positivism highlights the cases, it eliminates the meaning. Therefore, the critical theory, whose mission is to show how to go, criticizes positivism with the critique of the disappearance of values by reducing them to facts in today's world. Therefore, in this study, the critiques of critical theory on positivism will be shown, and the implications of positivism in today's world will be discussed with reference to philosophers who advocate critical theory. In this way, critical theory and the necessity of a liberating system of thought will emerge.

Keywords:

Critical Theory, Frankfurt School, Positivism,

PDF

___

Beart, P. (2010).Sosyal Bilimler Felsefesi, Çev. Ümit Tatlıcan, Küre Yayınları, İstanbul.Baldız, B. (2004).“Frankfurt Okulu ve Eleştirel Teori: Sosyolojik Pozitivizmin Eleştirisi” Sosyoloji Dergisi, sayı:12–13.Bottomore, T.(1989).Frankfurt Okulu, çev: Ahmet Çiğdem, Vadi Yayınları, Ankara. Calhoun, C. (1995). Critical Social Theory: Culture, History and the Challenge of Difference, USA, Blackwell.Douglas K.(2006).Frankfurt Okulu’ nu Yeniden Değerlendirmek, Doğu – Batı, çev. Armağan Öztürk, ed. Emre Bağçe, Doğu Batı Yay. 2. Baskı, Ankara.Geuss, R. (2002). Eleştirel Teori Habermas ve Frankfurt Okulu, Çev: F. Keskin, Ayrıntı. İstanbul.HABERMAS, Jürgen(1997). Bilgi ve İnsansal İlgiler, Çev: Celal A. Kanat, Küreyel Yayınları. İstanbul.Hançerlioğlu, O. (1982). Felsefe Sözlüğü, Geliştirilmiş 6. Basım, Remzi, İstanbul.HORKHEİMER, M. (1998).Akıl Tutulması, Çev: O. Koçak, Metis Yayınları, İstanbul.Kızılçelik, S.(2004). Sosyal Bilimleri Yeniden Yapılandırmak, Anı Yayıncılık, Ankara.KIZILÇELİK, S.(2000). Frankfurt Okulu, Anı yayıncılık, Ankara.Kızılçelik, Sezgin.(1996). Pozitivizm ve Eleştiricileri, Saray Kitabevi, İzmir. JAY, M.(2005.) Diyalektik imgelem: Frankfurt Okulu ve Toplumsal Araştırmalar Enstitüsü Tarihi, Çev. Ünsal Oksay, Belge Yayınları, 2005, İstanbul.Ritzer, George. (1983).Sociological Theory, Alfred A. Knoph inc. New York.Strik, P. M. (1999) Critical Theory, Politics and Society, London, Pinter.Theodor W. A. (2007). Minima Moralia: Sakatlanmış Yaşamdan Yansımalar, Çev. Orhan Koçak, Ahmet Doğukan, 5. Baskı, Metis Yayınları.West, D. (1998). Kıta Avrupası Felsefesine Giriş, Çev: A. Cevizci, Paradigma, İstanbul.Zoltan, T.(1977). The Frankfurt School-The Critical Theories of Max Horkheimer and Thedor W. Adorno, A Wiley-İnterscience Publication, New York.