CENGİZ AYTMATOV'UN DİŞİ KURDUN RÜYALARI ROMANINDA ÇEVRE FELAKETİ

                Türk dünyasının en dikkate değer edebiyatçılarından olan Cengiz Aytmatov, farklı niteliklerinin yanı sıra tabiata olan sevgisi ve çevre duyarlılığı ile de tanınmaktadır. Roman ve hikayeleri dikkatli bir gözle incelendiğinde eserlerinde yoğun çevreci eleştiriler yaptığı görülür. O, ağırlıklı olarak tabiatın dengesinin korunmasını, hayvan haklarının gözetilmesini istemektedir. Yakından incelediğimiz Dişi Kurdun Rüyaları'nda (1990) ise çevrecilik ve çevre felaketi meseleleri geniş çerçevede işlenmiştir. Aytmatov, bu romanda insanoğlunun tabiattaki yıkıcı faaliyetlerini en büyük tehlike olarak nitelendirmektedir.                 Dişi Kurdun Rüyaları romanı üzerine yaptığımız inceleme ve tahlil çalışmalarında "doğal" ile "yapay"ın çatışmasını gördük. Ormanlar ile antilop ve kurtlar bölgenin "doğal" unsurlarıdır. Bu dengeli sistemi bozan "yapay"lık ise silah ve makinelerdir. Oysa helikopter ve modern silahlar bulunmasa ormanlar av için topyekun yakılmayacak, antilop sürüsü bir katliamla kanlı biçimde yok edilmeyecektir.                 Hayvanların da insanlar gibi duyguları olduğunu dile getiren Aytmatov, edebiyatçılar içinde hayvan zihni üzerinde çalışan ilk yazardır. O, eserlerinde hayvanları davranışları yönünden insanlara yaklaştırmak için zorlama araçlara başvurmaz. Bir kurdu, zihinsel faaliyetleriyle gerçek bir kurt olarak anlatmaya yönelir.                 Dişi Kurdun Rüyaları'nda Aytmatov,  tabiatın tüm unsurlarla koordineli çalışan sistemli yapısı bulunduğunu kanıtlamaya çalışmıştır. Yazar, hem insanın, hem de teknolojik gelişmelerin tabiatı harap etmesini titizlikle gözler önüne sermektedir. Bu sebeple Dişi Kurdun Rüyaları çevrecilik ve çevre felaketi meselesini  "yaklaşan tehlike" olarak yansıtması bakımından dünya edebiyatında önemli kilometre taşlarından sayılabilir. 

___

  • AKMATALİYEV, Abdıldacan (1998) Cengiz Aytmatov'un Dünyası, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara. AYATA, Yunus (1997) "Dişi Kurdun Rüyaları Üzerine bir İnceleme", TÜBAR V, Niğde. ss. 407-431. AYTMATOV, Cengiz (1993) Dişi Kurdun Rüyaları, Ötüken Yayınları, İstanbul. ÇONOĞLU, Salim, (2007) "Cengiz Aytmatov'un Beyaz Gemi ve Dişi Kurdun Rüyaları Adlı Romanlarında Av ve Avcılık", Türkbilig/13, Ankara, ss. 51-59 GÖKALP ALPASLAN, Gonca, (2013) "Cengiz Aytmatov'un Dişi Kurdun Rüyaları Romanında Doğal Denge ve Hayvan Zihni", Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, XXX, Ankara, ss. 1-18 GÖKALP ALPASLAN, Gonca (2014) "Cengiz Aytmatov'un Elveda Gülsarı, Dişi Kurdun Rüyaları, Ebedi Gelin: Dağlar Yıkıldığı Zaman Romanlarında Hayvan Zihni", TÜBAR XXXVI, Niğde, Güz 2014, ss. 11-26. KARABULUT, Mustafa, (2013) "Roman Tekniği Bakımından Cengiz Aytmatov'un Dişi Kurdun Rüyaları Romanı", Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Düzce, Cilt:12, Sayı: 43, ss. 145-165. URAY AKÇA, Netice (2016) Cengiz Aytmatov'un Romanlarında Tipler, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Aydın.