Afganistan'da Türkoloji ve Türkçe Çalışmaları Hakkında Bir Araştırma

Türkiye ile Afganistan dostluğunun en canlı olduğu dönem, Mustafa Kemal Atatürk dönemi olarak bilinmektedir. Atatürk, Afganistan’ın modern eğitim sistemine ulaşması için askerî ve mülkî erkândan müteşekkil birtakım uzman kadroyu, o zamanlar bağımsız olan Afganistan’a göndermiştir. Kabil Üniversitesi’nde ilk tıp, hukuk ve siyasal bilgiler fakültelerini kuranlar arasında, Türkiye’den gönüllü olarak giden bahis konusu Türk subaylar ve mülkî erkân da bulunmaktadır. Bu fakültelerde eğitim ve öğretim yıllarca Türk akademisyenlerinin de içerisinde bulunduğu uzman kadrolar tarafından verilmiştir. Türkiye’nin Afganistan’da eğitim ve sağlık alanındaki çalışmaları 1960’lı yıllara kadar devam etmiş; fakat bu yıllardan sonra Afganistan’daki rejimin Sovyetler Birliği’ne yönelişi akabinde Türk akademisyenleri, Türkiye’ye geri dönmek zorunda kalmışlardır. Çalışmamızda, Türkçe’nin ve Türkolojinin Afganistan’daki tarihî seyrine temas edilmiş, Kabil Üniversitesi Türkoloji bölümünün ve Afgan-Türk okullarının Afgan halkına yönelik Türkçe eğitimi ve öğretimi noktasında yapmış oldukları çalışmalar hakkında bilgiler verilmiş, ayrıca Nato’ya bağlı Türk birliklerindeki bazı komutanların düzenlediği Türkçe kurslarına ve Afgan Ordusu’na bağlı askerî liselerde verilen Türkçe derslerine değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Türkiye, Türkçe, Afganistan, Türkoloji

Afganistan'da Türkoloji ve Türkçe Çalışmaları Hakkında Bir Araştırma

The period when the relationships between Turkey and Afghanistan was the closest is known to be in Mustafa Kemal Atatürk’s time. Atatürk sent to Afghanistan, which was an independent country then, a team of specialists consisting of military and civilian experts, in order to help Afghan people establish a modern education system. Among the ones who founded the first medical school, law school and the school of political sciences at Kabil University were the academicians both with a military or a civilian origin, who volunteered to work in this country. The instructional and educational activities in those faculties have been provided for long years by expert staff consisting of Turkish academicians. The contribution of Turkey to Afghanistan’s education and health welfare has continued until 1960’s. However; beginning with 60’s, when the Afghan regime started to display an inclination towards a Soviet regime, Turkish academicians there had to return to Turkey. This article constitutes information on the historical progress of Turkish studies and Turcology in Afghanistan. It provides details on Kabil University Turkology Department’s efforts and the efforts of Afghan-Turkish schools to teach Turkish to the Afghan people. Furthermore, the Turkish classes formed by some Turkish military commanders working for NATO, in order to teach Turkish to the common people or to the Afghan military students are mentioned.

Keywords:

Turkey, Turkish, Afghanistan, Turcology.,

PDF

___

ALBAYRAK, Recep (2002), Afganistan Türkleri, Berikan Yayınevi, Ankara.
ATEġ, Ahmed-TARZÎ, Abdülvehhâb (1971), Farsça Grameri, Milli Eğitim Basımevi, Ġstanbul.
DAĞPINAR, Mehmet Ali Fuat (1976), “Afganistan‟da Mülkiye”, Mülkiyeliler Birliği Dergisi, c.6, Nisan-Haziran.
GÖKDAĞ, Bilgehan Atsız (2008), Afganistan’da Türklük ve Hazaralar, Türk Devlet ve Toplulukları Dostluk, KardeĢlik ve ĠĢbirliği Vakfı Yayınları, Ankara.
HAYRĠ, Aysultan (2007), Afganistan’da Türkçe Eğitimin Tarihi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi, Dan. Erol Barın, Ankara.
HAYRĠ, Aysultan (2010), “Afganistan‟da Dil Politikaları”, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl:14, S:1, Nisan 2010.
OĞUZ, Esedullah (2001), Hedef Ülke Afganistan, Doğan Kitapçılık, Ġstanbul.
ÖZKAN, Nevzat (1997), Türk Dünyası Nüfus Sosyal Yapı Dil Edebiyat, Geçit Yayınları, Kayseri.
SARAY, Mehmet (1997), Afganistan ve Türkler, Kitabevi Yayınları, Ġstanbul.
YILMAZ, Aliye (2005), Afganistan’da Kadının Sosyal Statüsü ve Din Eğitimi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi, Dan.Ramazan Buyrukçu, Isparta 2005.
YILMAZ, Aliye (2010), “Amanullah Han‟ın Islahatları ve Atatürk”, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, sayı:21, Isparta Mayıs.
YOLDAġ, Muhammed Asıf (2007), “Afganistan‟ın Sosyal, Kültürel ve Ekonomik Yapısı Ġle Ġlgili Olarak Türk Yatırımcı Firmaları Ġçin Bazı Tespitler”, Akademik Bakış, Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, Sayı:13, Ekim 2007.