Türkiye’de 1992-1994 ve 2006-2008 Yılları Arasında Kurulmuş Devlet Üniversitelerinin Etkinlik Analizi: VZA ve Tobit Analizi Uygulaması

Çalışmada 1992-1994 ve 2006-2008 yılları arasında Türkiye’de kurulmuş devlet üniversitelerinin etkinliğinin 2018 yılı verileri ile hesaplanması amaçlanmıştır. Etkinlik analizlerinin yapılmasında girdi ve çıktı yönelimli parametrik olmayan Veri Zarflama Analizinin (VZA) ölçeğe göre sabit getirili Charnes-Cooper-Rhodes (CCR) ve ölçeğe göre değişken getirili Banker-Charner-Rhodes (BCC) yöntemleri kullanılmış, üniversitelerin ölçek etkinlikleri hesaplanmıştır. Daha sonra etkinliğe etki eden faktörlerin belirlenmesi için Tobit analizi yapılmıştır. Analizler önce 1992-1994 yılları arasında, sonra 2006-2008 yılları arasında ve en son olarak da 1992-2008 yılları arasında kurulmuş devlet üniversiteleri için yapılmıştır. Analiz sonucunda girdi ve çıktı yönelimli CCR skorlarının tüm üniversitelerde aynı, BCC skorlarının ise etkin olmayan üniversitelerde farklı olduğu tespit edilmiştir. 1992-1994 yılları arasında kurulmuş 25 üniversiteden 13’ünün CCR, 17’sinin BCC, 2006-2008 yılları arasında kurulmuş 41 üniversiteden 26’sının CCR, 35’inin BCC, 1992-2008 yılları arasında kurulmuş 66 üniversiteden 33’ünün CCR, 46’sının BCC yöntemleri ile yapılmış analizlerde etkin oldukları tespit edilmiştir. Etkinsizlik nedeninin girdilerin âtıl kullanılmasından ve/veya çıktıların yeterli düzeyde üretilmemesinden kaynaklandığı görülmektedir. Çalışmadan elde edilen etkinsizlik sonuçları, Türkiye’deki üniversitelerin çoğunun, kurumlar içinde kaynakların verimli ve etkin bir şekilde tahsis edilmesinin gerekli olduğunu ve bu yönde politikaların oluşturulmasının gerekli olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler:

Yüksek Öğretim Kurumları, , Üniversite, , Etkinlik, VZA, Tobit Analizi

Efficiency Analysis of the State Universities, Established in Turkey between 1992-1994 and 2006-2008: An Application of DEA and Tobit Analysis

This study aims to calculate the effectiveness of the state universities, established in Turkey between 1992-1994 and 2006-2008 based on 2018 data. This study applied input and output oriented nonparametric Data Envelopment Analysis (DEA), Charnes-Cooper-Rhodes (CCR) and Banker-Charner-Rhodes (BCC) methods to conduct efficiency analysis and calculate the scale efficiency of the universities. Afterwards Tobit analysis was used to determine the factors affecting the efficiency. The analysis were carried out for state universities, first established between 1992 and 1994, then from 2006 to 2008, and finally from 1992 to 2008. As a result of the analysis, it was determined that the input and output oriented CCR scores were the same in all universities, however; the BCC scores were different in inefficient universities. Among 25 universities established between 1992-1994, 13 universities were analyzed by CCR, 17 by BCC, 26 of 41 universities were analyzed by CCR and 35 universities by BCC methods, 33 universities out of 66, established between 1992-2008 were studied by CCR, while for 46 of them BCC method was applied which showed the efficiency of these methods. It is obvious, that the reason for inefficiency is the idle use of inputs and/or the inadequate production of outputs. The inefficiency results obtained from the study have shown that it is important for the most of the universities in Turkey to allocate the resources effectively and efficiently within the institutions and it is necessary to develop policies in this area.

Keywords:

Higher Education Institutions, University, Efficiency, DEA, Tobit Analysis,

PDF

___

Aladağ, Z., vd. (2018). Akademik birimlerin veri zarflama analizi ve promethee yöntemleri ile performans değerlendirmesi: Kocaeli Üniversitesi Örneği. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 34(1), 1-13.
Babacan, M., Kartal, M. ve Bircan, H. (2007) Cumhuriyet Üniversitesi'nin etkinliğinin kamu üniversiteleri ile karşılaştırılması: Bir VZA tekniği uygulaması. C.U. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(2), 97-114.
Bal, V. (2013), Vakıf üniversitelerinde veri zarflama analizi ile etkinlik belirlenmesi, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(1), 1-20
Banker, R.D., Charnes, A. ve Cooper, W.W. (1984). Some models for estimating and scale inefficiencies in data envelopment analysis. Management Science, 30(9), 1078-1092.
Bierens, Herman. J. (2014). The Tobit model. (Erişim tarihi: 07 Temmuz 2020). http://php.scripts.psu.edu/users/h/x/hxb11/EasyRegTours/TOBIT_Tourfiles/TOBIT.PDF
Charnes, A., Cooper, W. ve Rhodes E. (1978). Measuring the efficiency of decision making units. North-Holland Publishing Company European Journal of Operational Research, 2, 429-444.
Cooper, W., Lawrence, W., Seiford, M. ve Zhu, J. (2011). Handbook on data envelopment analysis. Second Edition, London: Springer.
Dikmen, F. C. (2007-2008), Veri zarflama analizi ile üniversitelerin etkinliğinin ölçülmesi, KOSBED, 3-4(3-6), 1-22.
Ergenekon Arslan, A. ve Güven, Ö. (2018). Veri zarflama analizi ile üniversite etkinliklerinin belirlenmesine yönelik bir çalışma: Türkiye örneği, Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi, 3(6), 86-105.
Erkoç, T. E. (2016), Measuring efficiencies of Turkish public universities with non-parametric efficiency estimation method, Hacettepe University Journal of Education, 29(3), 124-136. Doi:10.16986/HUJE.2016017221
Günay, A., Dulupçu, M., ve Oruç, K. (2017). Türkiye’de devlet üniversitelerinin etkinlik ve verimlilik analizi: Veri zarflama analizi ve Malmquıst toplam faktör verimlilik endeksi uygulamaları. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(3), 85-113.
Işıldak,M. S., Çiçek, A. ve Köksal, İ. (2018), Bazı devlet üniversitelerinin veri zarflama analizi (VZA) yöntemi ile etkinlik analizi, Atlas Journal, 4(9), 346-361
Kadılar, G. Ö. (2015), Türkiye’deki vakıf üniversitelerinin etkinlik çözümlemesi, Eğitim ve Bilim, 40 (177), 31-41.
Kempkes, K. ve Pohl, C. (2008). Do institutions matter for university cost efficiency? evidence from Germany, CESifo Economic Studies, 54, 177–203.
Kirjavainen, T. ve Loikkanen, H.A. (1998). Efficiency differences of Finnish senior secondary schools: An application of DEA and Tobit analysis, Economics of Educational Review, 17(4), 377–394.
Kounetas, K. vd. (2011). Departmental efficiency differences within a Greek university: An application of a DEA and Tobit analysis, Intl. Trans. in Op. Res. 18, 545–559. Doi: 10.1111/j.1475-3995.2011.00813.x
Kutlar, A. ve Babacan, A. (2008), Türkiye’deki kamu üniversitelerinde CCR etkinliği-ölçek etkinliği analizi: DEA tekniği uygulaması, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(1), 148-172.
Kutlar, A. ve Kartal, M., (2004). Cumhuriyet Üniversitesi`nin verimlilik analizi : Fakülteler düzeyinde veri zarflama yöntemiyle bir uygulama. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(2), 49-79.
McCarthy, T. ve Yaisawarng, S. (1993). Technical efficiency in New Jersey school districts. In Fried, H.O., Lovell, K.C.A., Schmidt, S.S. (Eds.) The Measurement of Productive Efficiency: Techniques and Applications. Oxford University Press, New York, 271–287.
Sargın, S. (2007). Türkiye’de üniversitelerin gelişim süreci ve bölgesel dağılımı, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(5), 133-150
Simar, L. ve Wilson, P.W. (2007). Estimation and inference in two-stage, semi-parametric models of production processes, Journal of Econometrics, 136(1), 31–64.
Soummakie, B. ve Talay, I. (2020), Efficiency and performance measurement of Turkish universities via data envelopment analysis, Hacettepe University Journal of Economics and Administrative Sciences, 38(1), 115-138.
Tobin, J. (1958). Estimation of relationships for limited dependent variables, Econometrica, 26(1), 24-36.
Yükseköğretim Kurulu (YÖK), (2020 a). İstatistik, https://istatistik.yok.gov.tr/ (Erişim tarihi: 15.07.2020)
Yükseköğretim Kurulu (YÖK), (2020 b). 2018 yılı Üniversite izleme ve degerlendirme raporları, https://www.yok.gov.tr/Sayfalar/Üniversiteler/izleme-ve-degerlendirme-kriterleri.aspx (Erişim: 15.07.2020)