Daniil Harms’ın Kocakarı Öyküsünde Yozlaşma Simgesi Olarak “Rusya Ana”nın Çürüyen Bedeni

Bu çalışma, Rus avangardının temsilcilerinden Daniil Harms’ın (1905-1942), Rus klasiklerini eleştirel bir yaklaşımla yeniden yorumladığı Kocakarı [Старуха] adlı öyküsünde gündelik Sovyet yaşamına uyarlanan tema ve motiflerin bir çözümlemesini sunmayı; böylelikle öykünün sosyo-politik alt metnini karşılaştırmalı yöntemle ortaya koymayı amaçlamaktadır. Daniil Harms, düşünce dünyası ve eylemleri ile 20. yüzyıl Rus edebiyatının sıra dışı simaları arasında yer almış, gerek hikâye, mikroanlatı ve tiyatro oyunlarından oluşan külliyatının absürt muhtevasından, gerekse Sovyet otoriteleri ile uyuşmazlık içinde geçen öz yaşam öyküsünden ötürü, mensubu olduğu Gerçek Sanat Topluluğu OBERIU’nun [ОБЭРИУ] en tanınmış üyelerinden biri olarak öne çıkmıştır. Yazarın 1939 yılında kalame aldığı Kocakarı adlı öyküsü, Rus klasiklerinden iki başyapıtla; A. S. Puşkin’in Maça Kızı [Пиковая дама] ve F. M. Dostoyevski’nin Suç ve Ceza [Преступление и наказание] adlı eserleri ile metinler arası ilişkiler kurmaktadır. Çalışma, söz konusu eserlerde yaşlanan kadın bedenine atfedilen abject (zillet kaynağı/iğrenç) niteliklerin düşünsel köklerini ortaya koymakta ve yazarlarca vurgulanma amacını tartışmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Harms, Maça Kızı, Suç ve Ceza, absürt, Toplumsal cinsiyet

The Decaying Body of the "Mother Russia" as the Symbol of Degeneration in Daniil Kharms' The Old Woman

PDF

___

Bahtin, M. M. (2002). Sobraniye soçineniy v 7 t. T. 6. Problemı poetiki Dostoyevskogo. Moskva: Russkiye slovari. Yazıki slavyanskoy kul'turı.
Behramoğlu, A. (2001). Rus Edebiyatında Puşkin Gerçekçiliği. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
Belonogova, V. Yu. (2019). O çasah, mertvıh staruhah i ‘taynoy nedobrojelatel'nosti’: prozaik Daniil Harms v dialoge s Puşkinım. Boldinskiye çteniya: Sbornik statey, (otv. red. I. S. Yuhnova). Nijniy Novgorod: NNGU, 155-163.
Berdyayev, N. A. (1918). Sud'ba Rossii: opıtı po psihologii voynı i natsional'nosti. Moskva: Izd. G. A. Lemana, S. I. Saharova.
Cassedy, S. (1984). Daniil Harms's parody of Dostoevskii: Anti-tragedy as political comment. Canadian-American Slavic Studies, 18 (3), 268–284.
Dostoyevski, F. M. (2005). Suç ve Ceza. (Çev. H. Â. Ediz). İstanbul: Engin Yayıncılık.
Erinç, E. (2018). Harms’ın bavulu. Bugün Hiçbir Şey Yazmadım, (Çev. Erdem Erinç), İstanbul: Everest Yayınları, 11-16.
Ertuğrul, E. A. (2019). Gerçeğin saçmalığı, saçmanın sanatı: Gerçek Sanat Birliği. İstanbul Üniversitesi Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölümü Dergisi, (29), 65-91.
Figes, O. (2009). Nataşa’nın Dansı: Rusya’nın Kültürel Tarihi. (Çev. Figen Dereli). İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
Giaquinta R. (1991) Elements of the fantastic in Daniil Kharms’s Starukha. Daniil Kharms and the Poetics of the Absurd, (Ed. Neil Cornwell). London: Palgrave Macmillan, 132-148.
Gilleard, C. & Higgs, P. (2011). Ageing, abjection and embodiment in the fourth age. Journal of Aging Studies, 25 (2), 135-142.
Goscilo, H. (2007). Predisloviye: The eternal return: Polyvalent maternal discourse and national identity. “Rossiya-Matuşka”: Natsionalizm, gender i voina v Rossii XX veka. Stuttgart: Ibidem-Verlag, 9-26.
Günal, Z. (1995). V. F. Odoyevski ve öyküleri. (Doktora tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Harms, D. (2018). Kocakarı. Bugün Hiçbir Şey Yazmadım. (Çev. Erdem Erinç). İstanbul: Everest Yayınları, 77-108.
Heynonen, Yu. (2003). Eto i to v povesti Staruha Daniila Harmsa. Helsinki: Helsinki University Press.
Jarkova, V. I. & Toksabayeva, O. I. (2015). Kontseptsiya materinstva v tvorçestve F. M. Dostoyevskogo. Vestnik KGPI. 3, 13-18.
Kasımoğlu, S. (2018). Anne arketipi olarak toprak: ‘Toprak ana’ ile ‘kara toprak’ arasında ebedî salınım. Turnalar, 20 (72), 44-50.
Nekita, A. G. & Malenko, S. A. (2016). Rus kültür geleneğinin taşıyıcısı olarak ‘ana’ arketipi. (Çev. Nebi Mehdiyev), Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6 (12), 385-392.
Öksüz, G. (2014). Rus mitolojisi. İstanbul: Çevribilim Yayınları.
Parer, M. Ö. (2013). Rus modernleşmesinde son avangart fenomen: Oberiu. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 53 (2), 531-548.
Puşkin, A. S. (2001). Maça Kızı. Byelkin’in Öyküleri, (Çev. Ataol Behramoğlu). İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları, 101-132.
Ryabov, O. V. (2000). "‘Mother Russia’: gendernıy aspekt obraza Rossii v zapadnoy istoriosofii”, Obşçestvennıye nauki i sovremennost' 4, 116-122.
Ryabov, O. V. (2007). “Rossiya-Matuşka”: Natsionalizm, gender i voina v Rossii XX veka. Stuttgart: Ibidem-Verlag.
Simmel, G. (2009). Bireysellik ve kültür. (Çev. Tuncay Birkan). İstanbul: Metis Yayınları.
Starks, T. (2003). A fertile Mother Russia: Pronatalist propaganda in revolutionary Russia. Journal of Family History, 28 (3), 411–442.
Şor, G. A. (2007). ‘Neyavnoye inferno’ v tragedii Gote ‘Faust’ i povesti Harmsa ‘Staruha’. Dergaçovskiye çteniya: Russkaya literatura: natsional'noye razvitiye i regional'nıye osobennosti. Materialı Mejdunarodnoy nauçnoy konferentsii v 2 t. T. 2. Yekaterinburg: Izd-vo Ural, un-ta; Izd. dom «Soyuz pisateley», 374-380.
Ternova, T. A. (2014). OBERIU: istoriya, estetiçeskaya praktika (proyekt glavı uçebnogo posobiya ‘Istoriya russkoy literaturı XX v.’). Aktual'nıye voprosı sovremennoy filologii i jurnalistiki, 12, 64-73.
Timurturkan, M. ve Demez, G. (2018). Bir toplumsal iktidar alanı olarak beden ve “yaşlanan bedenin” yeniden inşaası. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5 (2), 441-456.
Yovanoviç, M. (1981). ‘Situatsiya Raskol'nikova’ i yeyo otgoloski v russkoy sovetskoy proze: (Parodiynıy aspekt). Zbornik za slavistiku, 21, 45-57.
Zıryanova O. N. (2008). Mertvoye telo kak funktsiya absurdnogo narrativa v povesti D. Harmsa 'Staruha'. Vestnik Tomskogo gosudarstvennogo universiteta, 311, 12-16.