XVIII. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Vergiye İlişkin Göstergeler Çerçevesinde Taşra-Merkez İlişkisi: Konya Örneği

Bu çalışmada Osmanlı Devleti’nde merkez ve taşra arasındaki mali ilişkiler Konya Sancağı bağlamında ele alınmıştır. Konya, Osmanlı döneminde Karaman eyaletinin paşa sancağıdır. Aynı zamanda Osmanlı’nın ticaret ağı içerisinde önemli bir konumda bulunmaktadır. Konya XVIII. yüzyılda, nüfusu, geniş esnaf grupları, vakıfları, tımarları, mukataaları, merkezi yönetimle olan ilişkileriyle ve bu bağlamda toplanan tımar gelirleri, avârız, nüzûl, sürsat, imdâd-î seferiye ve imdâd-î hazeriyye vb. vergileriyle önemli bir yerleşim yeridir. Çalışmanın amacı, XVIII. yüzyılda Konya sancağı özelinde Osmanlı taşra maliyesini ve merkez maliyesiyle ilişkilerini incelemektir. Bu doğrultuda birincil elden arşiv kaynaklarına ulaşılmaya çalışılmış ancak her yıla ait düzenli veri bulunamaması çalışmayı sınırlandırmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Konya, Osmanlı Devleti, XVIII. Yüzyıl

The Rural-Center Relationship in the Frame of the Indicators Related to Taxation in the Ottoman Empire in the 18th Century: the Example of Konya

PDF

___

Barkan, Ö.L.(1997) Avârız. İslam Ansiklopedisi. C. II, MEB, İstanbul Buluş, A.(2014). Konya Sanayi Tarihi. Konya Sanayi Odası. Servet Ofset Matbaacılık. Konya Cezar, Y. (1986). Osmanlı Maliyesinde Bunalım ve Değişim Dönemi (XVIII. Yy.’dan Tanzimat’a Mali Tarih). Alan Yayıncılık. İstanbul Çadırcı, M.(1997), Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Yapısı. (Kısaltma: Sosyal ve Ekonomik Yapı). TTK Yayınları. Ankara. Çakır, C.(2012). Tanzimat Dönemi Osmanlı Maliyesi. Küre Yayınları. İstanbulÇetin, C. (2007). “İşlevleri ve Özellikleri Bakımından Konya Menzilleri (XVII.- XVIII. Yüzyıllar),” Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 21, KonyaEfe,A.(2006). Silistre Eyâletinde Osmanlı-Rus Savasları Küçük Kaynarca’dan Berlin’e, OTAM, S.19, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara Faroqhı, S.(2000). İktisat Tarihi (XVII. Ve XVIII. Yüzyıllar), Türkiye Tarihi 3, Osmanlı Devleti 1600-1908. (Metin Kunt, Sina Akşin, Suraiya Faroqhi, Zafer Toprak, Hüseyin G. Yurdaydın, Ayla Ödekan). Cem Yayınevi Genç,M.(2009).Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Ekonomi. Ötüken Yayınları. İstanbul Güçer, L.(1964). “XVI-XVII. Asırlarda Osmanlı İmparatorluğunda Hububat Meselesi ve Hububattan Alınan Vergiler”. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi. İstanbul Güran, T.(2013). İktisat Tarihi. AÖF Yayınları No:1760. (Ed:M.Burhan Erdem ve Hasan İslatince). Eskişehir Halaçoğlu, Y.(1996). XVI. ve XVII. Yüzyıl Osmanlılarda Devlet Teşkilâtı ve Sosyal Yapı. TTK. Ankara. İnalcık, H.(2004), Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi, C.2,.(Ed: Halil İnalcık-Donald Quartaert), Eren Yayıncılık, İstanbul İnalcık, H. (2013).Tımar. İslam Ansiklopedisi. T.D.V. Yayınları. C.41. İstanbul Karamursal, Z. (1989). Osmanlı Mali Tarihi Hakkında Tetkikler. Türk Tarih Kurumu Basımevi. Ankara Kılıç, M. (2014). Osmanlı Devleti’nin Batı ve Doğu Seferlerine Konya Kazâsının Lojistik Katkısı (1700-1750). Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Konya Küçük, L.(2007). Osmanlı Vergi Hukukunda Avârız Kavramı ve Avârızın İdaredeki Rolü. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara Kütükoğlu,M.(1999) Osmanlı İktisadî Yapısı. Vergiler. (Kısaltma: İktisadî Yapı). Osmanlı Devleti Tarihi, (Ed. Ekmeleddin İhsanoğlu). C. II, Feza Gazetecilik Yayınları. İstanbul McGowan, B. (2004)., Âyanlar Çağı 1699-1812, Osmanlı İmparatorluğu’nun Sosyal Ve Ekonomik Tarihi, (Ed.: H.İnalcık, D.Quataert). Eren Yayıncılık, İstanbul Muşmal, H.(2000). XVII. Yüzyılın İlk Yarısında Konya’da Sosyal ve Ekonomik Hayat (1640-1650). Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Konya Özcan, A.(1981). “Fatih’in Teşkilât Kanunnamesi ve Nizâm-ı Alem İçin Kardeş Katli Meselesi”. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. S.33 Özdeğer, M.(2000). “Osmanlı Devlet Teşkilâtında Âyanın Mali ve İdari Yönetime Müdahale Devri”. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası.C.50, S.1-4 Özel, O.(2011). Avârız ve Cizye Defterleri, Osmanlı Devleti’nde Bilgi ve İstatistik. (Ed:Halil İnalcık-Şevket Pamuk).T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü Özlü, Z.(2006). “Göynük’e (Bolu) Ait Bazı Gelir ve Giderlerin Tahlili: Avârız Vergisi”, Ankara Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi. S.19Özvar, E. (2003). Osmanlı Maliyesinde Malikane Uygulaması. Kitabevi Yayınları. İstanbul Pakalın, M.Z.(1983). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü. C.I-II-III, İstanbul Pamuk,Ş. (2010). Osmanlı Ekonomisi ve Kurumları. İş Bankası Yayınları. İstanbul Pamuk,Ş. (2010). Osmanlı-Türkiye İktisadi Tarihi 1500-1914. İletişim Yayınları. İstanbul Sak, İ.(2006). 47 Numaralı Konya Şer’îyye Sicili (1128-1129/1716-1717) Transkripsiyon ve Dizin. Tablet Kitabevi. Konya Sak, İ. Ve Çetin C.(2008). 45 Numaralı Konya Şeriyye Sicili(1126-1127/ 1714-1715). Tablet Kitabevi. Konya Sarıcaoğlu, M.E.(2000). Mali Tarih Açısından Osmanlı Devleti’nde Merkez Taşra İlişkileri (II. Mahmud Döneminde Edirne Örneği). AnkaraSelçuk, H. (2008).”Osmanlı Devleti’nde Merkez-Taşra İlişkisi Bağlamında Avârız, nüzûl ve Sürsat Vergileri (Şer’îyye Sicillerine Göre XVII. Yüzyılda Kayseri Sancağı)”. Sosyal Bilimler Enstitisü Dergisi. S.24. s.159-201 Tabakoğlu, A. (1985), Gerileme Dönemine Girerken Osmanlı Maliyesi, Dergah Yayınları, İstanbul Tabakoğlu, A. (2000).İmdadiyye. İslam Ansiklopedisi. Türk Diyanet Vakfı. C:22 Tabakoğlu, A.(2009), Türk İktisat Tarihi, Dergâh Yayınları, İstanbul Taşkın, Ü. (2013). Rüsum-ı Örfiye. Tarih Okulu. İlkbahar-Yaz. S.14 Quataert, D.(2004). Osmanlı İmparatorluğu 1700-1922, Çev.: Ayşe Berktay, İletişim Yay., İstanbul Zaim,S.(1999). Yükselme Devrinde Osmanlı Devletinin İktisadi Durumu. Osmanlı. III. Ankara