Türkiye’de Tarım ve Gıda Sektörü Üzerine Bir Değerlendirme: 2017 Yılında Yaşanan Tehditler ve Kaçırılan Fırsatlar

Son yıllarda ülkemizde gıda sektöründe, fiyatlar genel seviyesi daha hızlı bir oranda artmakta ve bu konu uzunca bir süredir ekonomi gündeminin ilk sıralarında yer almaktadır. Bu çalışmada çeşitli makroekonomik göstergeler analiz edilerek Türkiye’de 2017 yılında tarımda, üretici ve girdi fiyatlarında yaşanan değişimlerin bitkisel ve hayvansal üretimi nasıl etkilediği, tarımsal üretimde yaşanan bu gelişmelerin gıda ve içecek sektöründe üretimi, üretici fiyatlarını ve nihayetinde gıda enflasyonunu nasıl tetiklediği son bir yıl içinde sektörde uygulanan hükümet politikaları da ele alınarak değerlendirme yapılmıştır. Ancak 2017 yılında hükümet tarafından tarım ve gıda enflasyonunu düşürmeye yönelik olarak uygulanan politikaların hedeflenen düzeyde sonuçlar meydana getirmediği tespit edilmiştir.

An Overwiev of Agricultural and Food Sector in Turkey: Missed Opportunities and Ongoing Threats in 2017

In recent years, general prices level of food sector have been increasing at a faster rate and this issue has been at the top of the economic agenda in our country for quite a long period. In this study, we evaluated how the changes in production and input prices affected the crop and animal production, how these developments in agricultural production stimulated the production and production prices in the food and beverage sector, and ultimately food inflation by analyzing various macroeconomic indicators in Turkey for 2017 in addition to considering government policies applied in the sector in detail over the last year. However, it was concluded that policies applied for reducing agricultural and food inflation did not bring results at the targeted level in 2017.

PDF

___

Acar, M. ve Bulut, E. (2009), Türkiye’de ve Dünyada Tarımsal Destekleme Politikalarında Son Gelişmeler, Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 9(17), 1-19.

Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (2017), Ulusal İstihdam Stratejisi, http://www.uis.gov.tr/media/1316/tarim_sektoru_ikinci_ idk.pdf (Erişim Tarihi: 16.03.2018)

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) (2017), Aylık Raporlar, https://www.bddk.org.tr/WebSitesi/turkce/Istatistiki_Veriler/ Aylik_Raporlar/Aylik_Raporlar.aspx (Erişim Tarihi: 01.02.2018)

Başaran, H. (2017). Tarım Ürünleri Gıda Fiyat Değişimleri ve Enflasyon Etkisi, https://www.gidahatti.com/tarim-urunleri-gida-fiyat-degisimlerive- enflasyon-etkisi-77036/ (Erişim Tarihi: 25.09.2017)

Başkaya Y.S., Gürgür, T. ve Öğünç, F. (2008), Küresel Isınma, Küreselleşme ve Gıda Krizi Türkiye’de İşlenmiş Gıda Fiyatları Üzerine Ampirik Bir Çalışma, Central Bank Review, 2, 1-32.

Bayraktar, Y. ve Bulut, E. (2016), Tarımsal Desteklerin Değişen Yapısı ve Yüksek Tarımsal Desteklerin Nedenleri: Türkiye İçin Karşılaştırmalı Bir Analiz, İktisat Fakültesi Mecmuası, 66(1), 45-66.

Burfisher, E.M. ve Hopkins, J. (2003), Decoupled Payments: Household Income Transfers in Contemporary United States Agriculture, Market and Trade, Economics Division, Economic Research Service, US Department of Agriculture, Agricultural Economic Report No. 822.

Çomaktekin, M.F. (2009), Tarımsal Destekleme Politikaları ve Türkiye’de Uygulamalar: 1990 ve Sonrası Dönem, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı İktisat Politikası Bilim Dalı: İstanbul.

Deran, A. (2005), Meyve Bahçelerinde Maliyetlerin Muhasebe Kuramı Çerçevesinde Hesaplanması ve Uygulamaları, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

Demirdöğen, A. ve Olhan, E. (2017), Türkiye Tarımının Kısa Tarihi: Destekleme Politikası Özeli, Tarım Ekonomisi Dergisi, 23(1), 1-12.

Dinler, Z. (2000), Tarım Ekonomisi, Beşinci Basım, Ekin Kitabevi Yayınları, Bursa.

Doğan, A. (2009), Ekonomik Gelişme Sürecine Tarımın Katkısı: Türkiye Örneği, Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 9(17), 365-392.

Doğan, Z., Arslan S. ve Berkman, A.N. (2015), Türkiye’de Tarım Sektörünün İktisadi Gelişimi ve Sorunları: Tarihsel Bir Bakış, Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 8(1), 29-41.

Donat, İ. (2017), Tarımda 2017’ye İthalat Politikaları Damgasını Vurdu, http://www.bloomberght.com/yorum/irfan-donat/2081292-tarimda- 2017ye-ithalat-politikalari-damgasini-vurdu (Erişim Tarihi: 10.03.2018)

Dura, C. (1987), Tarımın Türk Ekonomisinin Gelişmesine Katkısı Bugün ve Yarın, İstanbul, Enka Vakfı Yayınları.

Ege, H. (2011), Tarım Sektörünün Ekonomideki Yeri ve Önemi, Ankara, Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü Yayınları, s.1. Ekonomi Koordinasyon Kurulu (EKK) (2016),

https://www.basbakanlik.gov.tr/Forms/_Article/pg_Article.aspx?Id=f11a 1ec5-5a31-4f09-a4c9-e854db73c942 (Erişim Tarihi: 23.02.2018) Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) (2018), Agricultural Support, https://data.oecd.org/agrpolicy/agricultural-support.htm (Erişim Tarihi: 16.12.2018)

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (2017), Petrol Piyasası Sektör Raporu, Aralık, http://www.epdk.org.tr/Detay/Icerik/3-0-104/petrolaylik-sektorraporu (Erişim Tarihi: 15.02.2018)

Et ve Süt Kurumu (2017), Et ve Süt Kurumu Haftalık Piyasa Bülteni, https://www.esk.gov.tr/tr/11965/Haftalik-Piyasa-Bulteni (Erişim Tarihi: 26.04.2018)

İstanbul Sanayi Odası (2017), PMI Raporları, http://iso.org.tr (Erişim Tarihi: 14.02.2018)

İş Bankası (2017), 2017 Yılında Makroekonomik Değişkenlerin Tarım ve Hayvancılık Sektörü Üzerinde Beklenen Etkileri, https://ekonomi.isbank.com.tr/UserFiles/pdf/rt_201707.pdf (Erişim Tarihi: 12.05.2018)

Johnston, B.F. ve Mellor, J.W. (1961), The Role of Agriculture in Economic Development, The American Economic Review, 51(4), 566-593.

Kamacı, A. (2006), Türkiye’de Tarımsal Destekleme Politikalarının Etkinliği ve OTP’ye Uyum Analizi, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Sakarya.

Kazgan, G. (1966), Tarım Ekonomisi ve İktisadi Gelişme, İÜ İktisat Fakültesi Yayını, İstanbul.

Kalkınma Bakanlığı (2017), 2018 Yılı Programı, http://www.sbb.gov.tr/wpcontent/ uploads/2018/10/2018_Y%C4%B1l%C4%B1_Program%C4%B1 .pdf (Erişim Tarihi: 15.12.2018)

Mitchell, D. (2008), A Note on Rising Food Prices, The World Bank Developmnet Prospects Group Policy Research Working Paper, 4668.

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (2013), Gıda ve İçecek Sektörü Raporu, https://www.sanayi.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 06.03.2018)

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (2018), 2018 Yılı Programı, http://www.kalkinma.gov.tr/Lists/YillikProgramlar/Attachments/27/2018 _Y%C4%B1l%C4%B1_Program%C4%B1.pdf (Erişim Tarihi: 27.04.2018)

Tarım ve Orman Bakanlığı (2018), Strateji Geliştirme Verileri, https://www.tarim.gov.tr/sgb/Belgeler/SagMenuVeriler/GKGM.pdf (Erişim Tarihi: 01.03.2018)

Teoman, Ö. (2012), Fark Ödeme Sistemi – Buğdayda Uygulanabilirlik, Türkiye Ekonomi Kurumu, Tartışma Metni 2012/36.

Tielu, A. ve Ivan, R. (1998), Farm Income Support: Implacations for Gains from Trade of Changes in Methods of Support Overseas, Australian Bureau of Agricultural and Resource Economics.

Thirlwall, A.P. (2003), Growth and Development: With Special Reference to Developing Economies, Seventh Edition, Palgrave Macmillan, Hampshire.

Tuna, Y. (1993), Tarımda Verimlilik Artışının Ekonomik Sonuçları: Türkiye ile İlgili Bir Değerlendirme, Ankara, Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları, No:487.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (2017a), Enflasyon Raporu 2017-II, http://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/ Yayinlar/Raporlar/Enflasyon+Raporu/2017/Enflasyon+Raporu+2017-II (Erişim Tarihi: 13.02.2018)

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (2017b), Enflasyon Raporu 2017-III, http://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/ Yayinlar/Raporlar/Enflasyon+Raporu/2017/Enflasyon+Raporu+2017-III (Erişim Tarihi: 13.02.2018)

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (2017c), Enflasyon Raporu 2017-IV, http://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/ Yayinlar/Raporlar/Enflasyon+Raporu/2017/Enflasyon+Raporu+2017-IV (Erişim Tarihi: 13.02.2018)

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (2018a), Enflasyon Raporu 2018-I, http://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/ Yayinlar/Raporlar/Enflasyon+Raporu/2018/Enflasyon+Raporu+2018-I (Erişim Tarihi: 13.02.2018)

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (2018b), Elektronik Veri Dağıtım Sistemi, https://evds2.tcmb.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 13.02.2018) Türkiye İhracatçılar Meclisi (2016), Tarım Raporu, http://www.tim.org.tr/files/downloads /Raporlar/Tarim_Raporu_2017.pdf (Erişim Tarihi: 08.03.2019)

Türkiye İstatistik Kurumu (2015a), NACE Rev.2-Altılı Ekonomik Faaliyet Sınıflaması, http://www.tuik.gov.tr/Kitap.do?metod=KitapDetay&KT _ID=18&KITAP_ID=277 (Erişim Tarihi: 15.02.2018)

Türkiye İstatistik Kurumu (2015b), Yıllık Sanayi ve Hizmet İstatistikleri, http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1035 (Erişim Tarihi: 23.02.2018)

Türkiye İstatistik Kurumu (2017a), Ulusal Hesaplar İstatistikleri, http://www.tuik.gov.tr/ PreTablo.do?alt_id=1108 (Erişim Tarihi: 11.02.2018)

Türkiye İstatistik Kurumu (2017b), Bitkisel Üretim İstatistikleri, http://www.tuik.gov.tr/ PreTablo.do?alt_id=1001 (Erişim Tarihi: 13.02.2018)

Türkiye İstatistik Kurumu (2017c), Hayvansal Üretim İstatistikleri, http://www.tuik.gov.tr/ PreTablo.do?alt_id=1002 (Erişim Tarihi: 13.02.2018)

Türkiye İstatistik Kurumu (2017d), Kırmızı Et Üretim İstatistikleri, http://www.tuik.gov.tr/ PreTablo.do?alt_id=1002 (Erişim Tarihi: 13.02.2018)

Türkiye İstatistik Kurumu (2017e), Enflasyon ve Fiyat İstatistikleri, http://www.tuik.gov.tr/ UstMenu.do?metod=kategorist (Erişim Tarihi: 23.02.2018)

Türkiye İstatistik Kurumu (2017f), Sanayi Üretim İstatistikleri, http://www.tuik.gov.tr/ PreTablo.do?alt_id=1024 (Erişim Tarihi: 23.02.2018)

Türkiye İstatistik Kurumu (2017g), Dış Ticaret İstatistikleri, http://www.tuik.gov.tr/ PreTablo.do?alt_id=1046 (Erişim Tarihi: 23.02.2018)

Türkiye İstatistik Kurumu (2017h), Süt Üretim İstatistikleri, http://www.tuik.gov.tr/ PreTablo.do?alt_id=1002 (Erişim Tarihi: 23.04.2018)

Türkiye İstatistik Kurumu (2017ı), Tüketici Fiyat Endeksi, http://www.tuik.gov.tr/ PreTablo.do?alt_id=1014 (Erişim Tarihi: 23.04.2018)

Uras, G. (2017a), Mazot Fiyatı Yükselince Tarımda Maliyet Artıyor, http://www.milliyet.com.tr/yazarlar/gungor-uras/mazot-fiyati-yukselincetarimda- 2553853/ (Erişim Tarihi: 21.02.2018)

Uras, G. (2017b), İthal Yem Et Fiyatını Etkiliyor, http://www.milliyet.com.tr/yazarlar/gungor-uras/ithal-yem-et-fiyatinietkiliyor- 2513527/ (Erişim Tarihi: 02.02.2018)

Ulusal Süt Konseyi (2017), Çiğ Süt Fiyatları, http://www.ulusalsutkonseyi.org.tr/ (Erişim Tarihi: 11.03.2018)

Yıldırım, A.E. (2017), Tarımda 2017'de Ne Oldu?, https://www.dunya.com/kose-yazisi/tarimda-2017de-ne-oldu/396138 (Erişim Tarihi: 08.03.2018)