CUMHURİYETİN İLK YILLARINDA AZINLIK VE YABANCI OKULLARINDA TARİH VE COĞRAFYA DERSİNİN YERİ

Bu çalışmada, Cumhuriyetin ilk yıllarında azınlık ve yabancı okullarındaki tarih ve coğrafya dersinin durumunu ortaya koymak amaçlanmıştır. Çalışmanın temel kaynağını Maarif Vekâleti tarafından 1925 yılında yayınlanan müfredat programı oluşturur. Nitel araştırma yöntemlerinden tarihsel araştırmanın kullanıldığı çalışmanın verileri, doküman incelemesi yoluyla elde edilmiştir. Nihayetinde doküman incelemesi ile elde edilen bilgiler, betimsel analize tabi tutulmuştur. Araştırmanın bulgularını, tarih ve coğrafya dersinin bu okulların hangi seviye ve sınıflarında yer aldığı ve içerikleri oluşturmuştur. Bulgulardan hareketle, azınlık ve yabancı okullarının ibtidai (ilk) ve tali (orta) olmak üzere iki derecede eğitim-öğretim faaliyetlerinde bulunduğu anlaşılmaktadır. Beş sınıftan oluşan ibtidai kısımda ve altı sınıftan oluşan tali kısımda, Türkiye Tarihi ve Türkiye Coğrafyası dersleri son iki yıl okutulmuştur. Bu çalışmadan, Türkiye’de Cumhuriyetin ilk yıllarındaki eğitim politikaları ile tarih ve coğrafya dersinin bu politikalardaki yeri hakkında fikir edinilmektedir. Ayrıca derslerin içeriğinden hareketle, Cumhuriyetin kimlik inşa etme ve vatandaş yetiştirme politikalarına ülke içindeki azınlık ve yabancı okullarına devam eden öğrencileri de dahil etme isteği açıkça görülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Cumhuriyet, Eğitim, Azınlık Okulları, Yabancı Okullar, Tarih Eğitimi, Coğrafya Eğitimi

PLACE OF HISTORY AND GEOGRAPHY COURSE IN MINORITY AND FOREIGN SCHOOLS IN THE EARLY YEARS OF THE REPUBLIC

This research aims to highlight the situation of minority and foreign schools in the early days of the Turkish Republic. The primary resource of the research is the curriculum released by Ministry of National Education of the day (Maarif Vekâleti) in 1925. Using historical research within qualitative research methods, the data is obtained through analysis of documents and explored through descriptive analysis. The content and frequency of history and geography classes as well as the level of the classes they were being delivered in constitute the findings of the research. It has been observed that minority and foreign schools operated in two levels, primary (iptidai) and secondary (tali). Primary section was comprised of five classes whereas secondary section had six. Turkish History and Geography classes were delivered in the last two years in both levels. This research provides an idea about the education policies in the early days of the Republic and the role of history and geography classes within it. It can be seen clearly that minority and foreign schools were included in the state’s agenda of establishing an identity and raising citizen.

Keywords:

Republic, Education, Minority Schools, Foreign Schools, History Education, Geography Education,

PDF

___

Aksoy, B. (2003). Milli kimliğin kazanılmasında coğrafyanın önemi. Türk Yurdu, 23(194), 55-59.
Aksu, A. (2017). Türk eğitim tarihinde azınlık ve yabancı okulları. M. Gündüz (Ed.), Kronolojik ve tematik türk eğitim tarihi içinde (s. 195-227). İstanbul: İdeal Kültür Yayıncılık.
Akyüz, Y. (2011). Türk Eğitim Tarihi. Ankara: Pegem Akademi.
Alan, G. (2015). Osmanlı İmparatorluğu’nda Amerikan Protestan Okulları. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
Ata, B. (2000). Atatürk, tarih öğretimi ve müzeler. Türk Yurdu, 20(160), 85-90.
Ata, B. (2017). Tarih öğretiminin tarihi (1869-1922 dönemi). İ. H. Demircioğlu & E. Demircioğlu (Ed.), Türkiye’de tarih eğitimi araştırmaları el kitabı içinde (s.1-28). Ankara: Pegem Akademi.
Atatürk, K. (2005). Nutuk 1919-1927. (Haz. Z. Korkmaz). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
Avaroğulları, M. & Yıldız, Ö. (2015). Role of American Protestant missionaries in late Ottoman Empİre educatİonal system. Turkish Studies, 10(9), 70.
Başgöz, İ. (2005). Türkiye’nin Eğitim Çıkmazı ve Atatürk. İstanbul: Pan Yayıncılık.
Çolak, M. (2004). Milas Yahudileri ve eğitim: Talmud Tora’dan Alliance Israelite Universelle'e (1851-1934). Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 21(1), 231-247.
Dönmez, C. (2006). Atatürk’ün eğitim ile ilgili görüş ve uygulamalarına toplu bir bakış. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 91- 109.
Engin, V. (2012). Osmanlı imparatorluğunun devamlılık ve modernleşme mücadelesi: Türkiye Cumhuriyeti’nin tarihi temelleri. C. Öztürk (Ed.), İmparatorluktan ulus devlete Türk inkılap tarihi içinde (s. 37-91).Ankara: Pegem Akademi.
Engin, V. (2015). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Tarihi Devamlılık. İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
Ergin, O. N. (1977). Türk Maarif Tarihi. İstanbul: Eser Matbaası.
Fraenkel, J., Wallen, N. & Hyun, H. (2011). How to Design and Evaluate Research in Education, New York: Connect Learn Succeed.
Georgeon, F. (2012). Sultan Abdülhamid. (Çev. A. Berktay). İstanbul: İletişim Yayınları.
Güllü, R. E. (2018). Lozan antlaşması sonrası Türkiye’nin azınlıklara yönelik politikaları. Avrasya İncelemeleri Dergisi, 7(2), 268-298.
Gülsoy, U. (1999). Islahat fermanı. Türkiye diyanet vakfı islam ansiklopedisi içinde (c. 19, s.185-190). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
Hâkimiyet-i Milliye, 21 Teşrin-i sani 1338/21 Kasım 1922.
İbret, B. Ü., Aydın, F. & Turgut, T. (2018). The role of geography education in educating individuals. International Journal of Geography and Geography Education, 38, 1-19.
Kocabaşoğlu, U. (1985). Amerikan okulları. Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye ansiklopedisi içinde (c. 2, s. 495-500). İstanbul: İletişim Yayınları.
Kocatürk, U. (2005). Atatürk’ün Fikir ve Düşünceleri. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
Koçak, C. (1985). Tanzimat’tan sonra özel ve yabancı okullar. Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye ansiklopedisi içinde (c. 2, s.485- 494). İstanbul: İletişim Yayınları.
Maarif Vekâleti, Gayrimüslim ve Ekalliyet ve Ecnebi Mekteplerinde Tedrisi Meşrut Olan Türkçe ve Türk Tarih ve Coğrafyası Derslerine Aid Müfredat Programı (1925). İstanbul: Matbaa-i Amire.
Maarif-i Umumiye Nezareti, Mekatib-i Hususiye Talimatnamesi (1915). İstanbul: Matbaa-i Amire.
MEB, (2017). 5. Ekim. 2020 tarihinde https://oygm.meb.gov.tr/www/ortaogretim-ozel-alan- yeterlikleri/icerik/258, adresinden edinilmiştir.
Mutlu, Ş. (2005). Osmanlı Devleti’nde Misyoner Okulları. İstanbul: Gökkubbe Yayınları.
Nurdoğan, A. (2009). II. Abdülhamid döneminde Rumeli’de maarifin teftişi. OTAM, 26, 193-220.
Özçelebi, A. (1978). Atatürk ve yeni Türkiye’nin kuruluş yıllarında iki Fransız tanık. Atatürk Devrimleri Enstitüsü Dergisi, 1(1), 55-69.
Öztürk, C. (2012). Çağdaş eğitim ve bilim. C. Öztürk (Ed.), İmparatorluktan ulus devlete Türk inkılap tarihi içinde (s.241-266). Ankara: Pegem Akademi.
Pamuk, A. (2014). Kimlik ve Tarih. İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
Pamuk, İ. (2019). Almanya’da Kimlik, Aidiyet ve Türkiye Kökenli Öğrenciler. İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
Sakaoğlu, N. (2003). Osmanlı’dan Günümüze Eğitim Tarihi. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Sezer Arığ, A. (2014). Atatürk Döneminde Yabancı Okullar (1923-1938). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
Şimşir, B. N. (1990). Lozan Telgrafları I (1922-1923. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi, BCA. Yer nr: 30, 10, 0, 0 Fon kodu: 143-21-1, 07.01.1922
T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi, BCA. Yer nr: 180,9,0,0 Fon kodu: 20,101,4, 15.11.1924.
T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi, BOA., Y.EE., 112/6, 24 C 1286/1 Ekim 1869
T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi, BOA., İ. HUS. 27/1, 22 M 1312/26 Temmuz 1894.
Tekeli İ. & İlkin, S. (1999). Osmanlı İmparatorluğunda Eğitim ve Bilgi Üretim Sisteminin Oluşumu ve Dönüşümü. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Uçar, A. (2014). İslam Dünyasında Misyoner Orduları. İstanbul: Çamlıca Basım Yayın.
Vahapoğlu, H. (1990). Osmanlı’dan Günümüze Azınlık ve Yabancı Okulları. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
Vurgun, A. (2016). Milli Tarih Nedir?. İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
Vurgun, A. (2018). II. Abdülhamid döneminde Bursa’da eğitim-öğretim faaliyetleri. (Doktora tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul).
Vurgun, A. (2020). Maarifperver Sultan II. Abdülhamid. İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
Yazıcı, F. (2015) Azınlık Okullarında Tarih Eğitimi ve Çokkültürlülük. İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
Yücel, M. S. (2016). Türkiye’de yabancı okullar ve azınlık okulları (1925- 1926). (Doktora tezi, Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bilecik).