5. SINIF ÖĞRENCİLERİNİN ÇEVRE FARKINDALIKLARININ VE ÇEVREYE İLİŞKİN BİLİŞSEL YAPILARININ İNCELENMESİ

Sosyal bilgiler dersi, bireylere çevreye dair çeşitli tutum, beceri ve davranış kazandırmayı amaçlamaktadır. Buradan yola çıkarak yapılan bu araştırmanın amacı, 5. sınıf öğrencilerinin çevre farkındalıklarının ve çevreye ilişkin bilişsel yapılarının incelenmesidir. Bu amaç doğrultusunda araştırmada karma yöntem kullanılmıştır. Ölçme aracı olarak ise, 35 madde ve 4 alt boyuttan oluşan çevre farkındalığı ölçeği ve çevre, orman, su, atık kavramlarından oluşan kelime ilişkilendirme testi (KİT) kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu basit seçkisiz örnekleme yöntemine göre seçilmiş olan, İç Anadolu bölgesinde yer alan bir devlet okulunda öğrenim gören 102’si kız, 126’sı erkek olmak üzere toplam 228 5. Sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Nicel verilerin analizinde, SPSS bilgisayar programı kullanılmıştır. Nitel verilerin analizinde, kelime ilişkilendirme testinde öğrenciler tarafından anahtar kavramlara ilişkin tekrarlanan kelimeler incelenmiştir. Bu doğrultuda frekansları belirlenen kelimelere yönelik kavram ağı oluşturulmuştur ve kesme noktası tekniği kullanılmıştır. Nicel bulgularda öğrencilerin genel olarak çevre farkındalıklarının yüksek olduğu tespit edilmiştir. Kelime ilişkilendirme testi sonucunda ise, öğrencilerin genellikle deneyimleme fırsatı yakaladıkları ya da gözlemledikleri kelimeleri yazdıkları tespit edilmiştir. Sonuçlardan hareketle öğrencilere farkındalığın kazandırılabilmesi için daha fazla deneyim yaşamaları sağlanmalıdır.

Anahtar Kelimeler:

Bilişsel Yapı, Çevre Farkındalığı, Çevre, Öğrenci

INVESTIGATION OF ENVIRONMENTAL AWARENESS AND COGNITIVE STRUCTURES OF THE 5th GRADE STUDENTS

Social studies course aims to provide individuals with various attitudes, skills and behaviors related to the environment. The aim of this study is to investigate the environmental awareness and environmental cognitive structures of 5th grade students. For this purpose, mixed method was used in the research. The environmental awareness scale, consisting of 35 items and 4 sub-dimensions, was used as a measurement tool. At the same time, word association test consisting of the concepts of environment, forest, water, waste was used in the research. The study group of the study consists of a total of 228 5th grade students, 102 of whom are girls and 126 of whom are boys, studying in a public school in the Central Anatolian region, which has been chosen according to the simple random sampling method. SPSS computer program was used in the analysis of quantitative data. In the analysis of qualitative data, in the word association test, repeated words related to key concepts were examined by the students. Accordingly, a concept network was created for the words whose frequencies were determined and the breakpoint technique was used. In the quantitative findings of the study, it was determined that students' environmental awareness was high. As a result of the word association test, it was determined that the students often had the opportunity to experience or write the words they observed. According to the results of the research, students should be provided with more experience to gain awareness about the environment.

Keywords:

Cognitive Structures, Environmental Awareness, Environment, Student,

PDF

___

Ağtaş, B., Bektaş, O. & Güneri, E. (2019). Ortaokul öğrencilerinin çevreye yönelik tutum düzeylerinin belirlenmesi. Online Fen Eğitimi Dergisi, 4(1), 66-85.
Aminrad, Z., Zakariya, S. Z. B. S., Hadi, A. S. & Sakari, M. (2013). Relationship between awareness, knowledge and attitudes towards environmental education among secondary school students in Malaysia. World Applied Sciences Journal. 22(9), 1326-1333.
Aslan Efe, H. & Baran, M. (2017). Atık maddelerden öğretim materyali geliştirme sürecinin öğretmen adaylarının çevresel tutum, davranış ve algılarına etkisi. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 22-46.
Atasoy, E. (2005). Çevre içi eğitim: ilköğretim öğrencilerinin çevresel tutum ve çevre bilgisi üzerine bir çalışma. (Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
Aydede Yalçın, M. N. & Çaycı, B. (2018). Öğretmen adaylarının çevresel farkındalıklarının sosyo-demografik özellikleri açısından incelenmesi. Trakya Eğitim Dergisi, 8(3), 578- 590.
Bahar, M., Johnstone, A. H. & Sutcliffe, R. G. (1999). Investigation of students’ cognitive structure in elementary genetics through word association tests. Journal of Biological Education, 33(3), 134-141.
Bonnett, M. & Williams, J. (1998). Environmental education and primary childrens’ attitudes towards nature and the environment. Cambridge Journal of Education, 28(2), 159- 174.
Bostancıoğlu, D., Varol Saraçoğlu, G. & Öztürk, M. (2017). Öğrencilerin çevre farkındalık ve tutum düzeyleri ve bunları etkileyen faktörlerin araştırılması. Akademik Bakış Dergisi, 60, 266-278.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
Chawla, L. & Cushing, D. F. (2007). Education for strategic environmental behavior. Environmental Education Research, 13(4), 437-452.
Cici, M., Şahin, N., Şeker, H., Görgen, İ. & Deniz, S. (2005). Öğretmen adaylarının katı atık kirliliği bağlamında çevresel farkındalık ve bilgi düzeyleri. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 4(7), 37-50.
Creswell, J. W. & Plano Clark, V. L. (2015). Karma Yöntem Araştırmaları Tasarımı ve Yürütülmesi. Y. Dede, S. B. Demir (Çev.). Ankara: Anı yayıncılık.
Creswell, J. W. (2012). Educational Research Planning, Conducting And Evaluating Quantitative And Qualitative Research. Boston: Pearson.
Creswell, J. W. (2014). Research Design: Qualitative, Quantitative, And Mixed Methods Approaches. SAGE Publications
Çetin, O. & Yalçınkaya, E. (2018). Çevresel farkındalığına ilişkin bir ölçek geliştirme çalışması. Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Dergisi, 4(1), 14-26.
Demirbaş, M. & Pektaş, H. M. (2009). İlköğretim öğrencilerinin çevre sorunları ile ilişkili temel kavramları gerçekleştirme düzeyleri. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 3(2), 195-211.
Dinç, E. & Üztemur, S. S. (2016). Afiş çalışmalarıyla ortaokul öğrencilerinin çevre farkındalıkları ve sosyal katılım becerilerinin geliştirilmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,16, (USBES Özel Sayı II), 1224-1239.
Duroy, Q. M. (2005). The determinants of environmental awareness and behaviour. Rensselaer Working Papers in Economics. Rensselaer Polytechnic Institute, Department of Economics. Retrieved from http://www.economics.rpi.edu/workingpapers/rpi0501.pdf.
Erdem, M., Meriç, E. & Meriç, A. (2019). İlkokul öğrencilerinin çevresel farkındalıklarının çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Bilim, Teknoloji, Mühendislik, Matematik ve Sanat Eğitimi Dergisi, 2(1), 21-38.
Erten, S. (2004). Çevre eğitimi ve çevre bilinci nedir, çevre eğitimi nasıl olmalıdır? Çevre ve İnsan Dergisi, Çevre ve Orman Bakanlığı Yayın Organı. 65(66).
Fırat, M., Kabakçı Yurdakul, I. & Ersoy, A. (2014). Bir eğitim teknolojisi araştırmasına dayalı olarak karma yöntem araştırması deneyimi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 2(1), 65-86.
Fisman, L. (2005) The effects of local learning on environmental awareness in children: an empirical ınvestigation, The Journal of Environmental Education, 36(3), 39-50.
Gök, E. (2012). İlköğretim öğrencilerinin çevre bilgisi ve çevresel tutumları üzerine alan araştırması. (Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
Gökçe, N., Kaya, E., Aktay, S. & Özden, M. (2007). İlköğretim öğrencilerinin çevreye yönelik tutumları. İlköğretim Online, 6(3), 452-468.
Huang, H. P. & Yore, L. D. (2004). A comparative study of Canadian and Taiwanese grade 5 chilren’s environmental behaviors, attitudes, concerns, emotional dispositions and knowledge. International Journal of Science and Mathematics Education, 1, 419-448.
Jınlıang W., Yunyan, H. , Ya, L., Xıang ,H., Xıafeı, W. & Yuanmeı, J. (2004) An analysis of environmental awareness and environmental education for primary school and high school students in kunming. Chinese Education & Society, 37(4), 24-31,
Karahan, M., Görgün, B. & Oktay, A. (2017). Üniversite öğrencilerinin yeşil pazarlama ve çevre farkındalık düzeyleri: Fırat üniversitesi örneklemi. Fırat Üniversitesi Harput Araştırmaları Dergisi, 4(2),57-76.
Korhonen, K. & Lappalainen, A. (2004). Examining the environmental awareness of children and adolescents in the Ranomafana region, Madagascar. Environmental Education Research, 10(2), 195-216.
Littledyke, M. (2008). Science education for environmental awareness: approaches to integrating cognitive and affective domains. Environmental Education Research, 14(1), 1- 17.
Mahajan, P. ve Darbari, N. (2014). A comparative study of environmental awareness of school students in relation to standard and sex. International Journal of Education and Information Studies, 4(1), 5-7.
Mıranda, R. & Blanco, A. (2009). Envıronmental awareness and paper recyclıng. Cellulose Chemıstry And Technology, 44(10), 431-449.
Milli Eğitim Bakanlığı MEB (2018). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar). http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/201812103847686- SOSYAL%20B%C4%B0LG%C4%B0LER%20%C3%96%C4%9ERET%C4%B0M%20PROGRAMI%20.pdf adresinden edinilmiştir.
Nagra, V. (2010). Environmental education awareness among school teachers. Environmentalist, 30, 153–162.
Oğuz, D., Çakci, I. & Kavas, S. (2010). Environmental awareness of University Students in Ankara, Turkey. African Journal of Agricultural Research, 5(19), 2629-2636.
Okur Berberoğlu, E. (2015). Ekopedagoji temelli sınıf dışı çevre eğitiminin çevre farkındalığı üzerinde etkisi. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 12-1(23), 67-81.
Özdemir, O. (2010). Doğa deneyimine dayalı çevre eğitiminin ilköğretim öğrencilerinin çevrelerine yönelik algı ve davranışlarına etkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergis, 27, 125-138.
Özgel, Z. T., Aydoğdu, M. & Güven Yıldırım, E. (2018). Doğa kampı destekli çevre eğitiminin çevre sorunlarına yönelik farkındalık ve tutuma etkisi. Ihlara Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(2), 90-106.
Rodríguez-Ibeas, R. (2007). Environmental product differentiation and environmental awareness. Environmental and Resource Economics, 36, 237-254.
Sadık, F., Çakan, H. & Arut, K. (2011). Çocuk resimlerine yansıyan çevre sorunlarının sosyo-ekonomik farklılara göre analizi. İlköğretim Online, 10(3), 1066-1080.
Schleıcher, K. (1989). Beyond envıronmental educatıon: the need for ecologıcal awareness. International Review of Education, 35(3). 257-281.
Sola, A. O. (2014). Environmental education and public awareness. Journal of Educational and Social Research MCSER Publishing, 4(3), 333-337.
Tokcan, H. (2015). Sosyal Bilgilerde Kavram Öğretimi. Ankara: Pegem Akademi.
Yaşatürk Midilli, Ü. & Atıcı, T. (2019). Uluslararası bakalorya diploma programı ve ulusal programda öğrenim gören öğrencilerin çevreye yönelik tutum ve çevre farkındalık düzeyleri. Journal of Human Sciences, 16(3), 846-856.
Yıldız Yılmaz, N. & Mentiş Taş, A. (2017). İlkokul çevre farkındalık ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(2), .1355-1372.
Yıldız Yılmaz, N. (2019). An examination of the relationship between primary school students’ environmental awareness and basic science process skills. Educational Research and Reviews, 14(4), 140-151.