Çeltik Samanının Besin Madde Bileşimi ve Yem Değerini Artırma Yöntemleri

Dünyada buğdaydan sonra en fazla yetiştirilen ikinci tahıl ürünü olan çeltik, ülkemizde buğday, arpa ve mısırdan sonra dördüncü sırada üretilmektedir. Ülkemizde hasattan sonra kalan çeltik samanlarının bir kısmı küçük işletmeler tarafından ruminant beslenmesinde kullanılmakta; büyük bir kısmı ise tarlalarda yakılarak çevreye ve toprağa ciddi zararlar vermektedir. Çeltik samanının, yüksek miktarda silika ve lignin içermesi, lezzet ve tüketilebilirliğinin düşük olması, yapısal karbonhidratların rumende sınırlı düzeyde parçalanması ve düşük düzeyde azot içeriği, ruminant beslemedeki yem değerini olumsuz etkileyen faktörlerdir. Çeltik samanının besleyici değerini artırmak için fiziksel, kimyasal ve biyolojik muameleleri içeren birçok yöntem araştırılmıştır. Bu yöntemlerde amaç, samanın lignin ve silika tabakasının bütünlüğünü bozarak, rumen mikroorganizmalarının selüloz ve hemiselüloz gibi polisakkaritlere daha kolay ulaşmasını sağlamak ve samanın besinsel içeriğini artırmaktır. Bu derlemede, çeltik samanının besin madde içerikleri ve besleyici değerini artırmak için yaygın olarak uygulanan muamele yöntemleri sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Çeltik samanı, besleyici değer

PDF

___

1. Acar J (1999):Mikroorganizmaların öldürülmesi.Alınmıştır: Gıda Mikrobiyolojisi. Edit: Ünlütürk, A., Turantaş, F., Mangi Tan Basımevi, İzmir, s:241-246.”
2. Agbagla-Dohnani A, Noziere P, Gaillard-Martinie B, Puard M, Doreau M (2003):Effect of silica content on rice straw ruminal degradation. J. Anim. Sci. 140:183-192.
3. Akter Y, Akbar M, Shahjalal M and Ahmed T (2004):Effect of urea molasses multi-nutrient blocks supplementation of dairy cows fed rice straw and green grasses on milk yield, composition, live weight gain of cows and calves and feed intake. Pak. J. Biol. Sci. 7(9):1523-1525.
4. Bayram I (1997):Bazı tarımsal artıkların çürükçül mantarlarla delignifiye edilerek yem değerlerinin artırılma olanaklarının araştırılması.Ankara Vet. Fak. Derg. 44: 1-9,1997.
5. Beyatlı Y (1996):Biyoteknoloji ve Biyoprotein Üretimi, Kükem Derneği, 19, 23.
6. Bisaria VS, Saxena SK, Maııihar RB, Gopalkrishnan KS (1984):Solid-State Fermentation of Plant Residues for Improved Aninıal Feed by Plcurotus sp.Appl Biochem Diotechnol 9:341.
7. Bunter W (2007):Straw grain ratio for cultivated rice .Technical Notes-Agronomy-52(Rev).
8. Capper BC (1988):Genetic variation in the feeding value of cereal straw. Anim. Feed Sci. Technol. 21, 127–140.
9. Chenost M, Kayouli C (1997): Roughage Utilisation in Warm Climates. FAO Animal Production and Health Paper 135,Rome.
10. Devendra C (1997):Crop residues for feeding animals in Asia: Technology development and adoption in crop/livestock systems. In: Crop Residuals in Sustainable Mixed Crop/livestock Farming System (Ed. C. Renard). CAB International; Wallingford, UK. pp. 241-267.
11. Eun JS, Beauchemin KA, Hong SH, Bauer MW (2006): Exogenous enzymes added to untreated or ammoniated rice straw: Effects on in vitro fermentation characteristics and degradability. Anim. Feed Sci. Technol. 131:86-101.
12. Fahey GC, Bourquin LD, Titgemeyer EC, Atwell DG (1993):Postharvest treatment of fibrous feedstuffs to improve their nutritive value.Forage Cell Wall Structure and Digestibilty. 750. Sayfa.
13. FAO (2017):Dünya çeltik üretim miktarları.URL:http://www.fao. org/faostat/en/#data/QC.
14. Fernandez J, Greenhalgh JFD (1972): The digestibility and acceptability to sheep of chopped or milled barley straw soaked or sprayed with alkali. J. Agric. Sci., Camb., 78: 477--485.
15. Gül U (2003): Çeltik. Tarımsal Ekonomi Arastırma Enstitüsü, Ankara, sayı 3, nüsha 15.
16. Güngör T, Başalan M, Aydoğan I (2008):Kırıkkale yöresinde üretilen bazı kaba yemlerde besin madde miktarları ve metabolize olabilir enerji düzeylerinin belirlenmesi. Ankara Üniv Vet Fak Derg, 55, 111-115.
17. Hadjipanayiotou M, Economides S (1997):Assessment of various treatment conditions affecting the ammoniation of long straw by urea. http://www.cipav.org.co/lrrd/lrrd9/5/milt952.htm
18. Hart FJ, Wanapat M (1992):Physiology of digestion of urea-treated rice straw in swamp buffalo. Asian–Austral. J. Anim. Sci. 5, 617–622.
19. Hart MR, Walker JHG, Graham RP, Hanni PJ, Brown AH, Kohler GO (1981):Steam treatment of crop residues for increased ruminant digestibility. I. Effects of process parameters. J. Anim. Sci. 51(2), 402-408.
20. Ibrahim MNM (1983):Physical, chemical, physico-chemical and biological treatments of crop residues. In: The Utilization of Fibrous Agricultural Residues (Ed. G. R. Pearce). Australian Development Assistance Bureau, Research for Development Seminar three, Los Banos, Philippines, 18-23 May 1981.Australian Government Publishing Service, Canberra, Australia. pp. 53-68.
21. Jackson MG (1977): The alkali treatment of straws. Anim. Feed Sci. Technol., 2: 105-1
22. Kahlon TS (2009): Rice bran: production, composition, functionality and food applications, physiological benefits. In: Choo SS, Samuel P, eds. Fiber ingredients: food applications and health benefits. Boca Raton, Fla: Taylor and Francis Group LLC, 2009;305– 321.
23. Karunanandaa K, Varga GA, Akin DE, Rigsby LL and Royse DJ (1995): Botanical fractions of rice straw colonized by white-rot fungi: Changes in chemical composition and structure. Anim. Feed Sci. Technol. 55:179-199.
24. Kılıc A, Sevgican F, Sayan Y, Capcı T (1990): Susuz amonyak ile islem gormus ve gormemis sap ve samanın yem değeri ve bunların kuzu besiciliğinde kullanılma olanaklarının arastırılması. Tr. J. Of Veterinary and Animal Sci., 14 (1): 72-82.
25. Kristensen VF, Israelsen M, Neimann-Sorensen A (1981):Processed feed from straw for ruminants.The American Association of Cereal Chemists ST. PAUL, p.589-611,Minnesota.
26. Liu, JX, Ørskov ER and X. B. Chen.(1999)Optimization of steam treatment as a method for upgrading rice straw as feeds.Anim. Feed Sci. Technol. 76:345-357. Anim. Feed Sci. Technol. 76:345-357.
27. Liu JX, and Ørskov ER.(2000):Cellulase treatment of untreated and steam pre-treated rice straw-effect on in vitro fermentation characteristics. Anim. Feed Sci. Technol. 88:189-200.
28. Males J (1987):Optimizing the utilization of cereal crop residues for beef cattle.J. Anim.Sci. 65:1124-1130
29. Maneerat W, Prasanpanich S, Tumwasorn S, Laudadio V, Tufarelli V (2015): Evaluating agro-industrial by-products as dietary roughage source on growth performance of fattening steers. Saudi Journal of Biological Sciences, 22, 580–584.
30. McManus WR, Manta L, McFarlene JD, Gray AC (1972):The effects of diet supplements and gamma irradiation on dissimilation of low quality roughages by ruminants.II.Effects of feeding gamma-irradiatiated base diets of wheaten straws and rice straw to sheep.J. Agric.Sci.(Camb.) 79:55-66.
31. Muğlalı H (1993):Samanın lignolitik aktiviteli mikroorganizmalarla muamele edilerek yem değerinin artırılma olanaklarının araştırılması. Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Doktora Tezi . Ankara.
32. Nurfeta A, Tolera A, Eik LO, Sundstøl F (2007): Feeding value of enset (Ensete ventricosum), Desmodium intortum hay and untreated or urea and calcium oxide treated wheat straw for sheep. Doi: 10.1111/j.1439-0396.2007.00784.x.
33. Phakachoed N, Lounglawan P, Suksombat W(2012): Effects of xylanase supplementation on ruminal digestibility in fistulated non-lactating dairy cows fed rice straw. Livestock Science,149: 104-108.
34. Prasad RDD, Reddy MR, Reddy GVN (1998): Effect of feeding baled and stacked urea treated rice straw on the performance of crossbred cows. Anim. Feed Sci. Technol. 73:347-352.
35. Rai SN, Walli TK, Gupta BN (1989):The chemical composition and nutritive value of rice straw after treatment with urea or Coprinus fimetarius in a solid state fermentation system.Anim. Feed Sci. Technol.26:81-92
36. Sarnklong C, Cone JW, Pellikaan W, Hendrilks H (2010): Utilization of Rice Straw and Different Treatments to Improve Its Feed Value for Ruminants. Asian-Aust. J. Anim. Sci. Vol. 23, No. 5 : 680 – 692.
37. Saxena SK,Otterby DE, Donker JD,Good AI (1971):Effects of feeding alkali treated oat straw supplemented with soybean meal or non-protein nitrogen on growth of lambs and on certain blood and rumen liquor parameters. J. Anita. Sci., 33: 485--490.
38. Schiere JB, Ibrahim MNM (1989): Feeding of urea ammonia treated rice straw: A compilation of miscellaneous reports produced by the Straw Utilization Project (Sri Lanka).Pudoc, Wageningen.
39. Selçuk Z, Salman M[, Çetinkaya N (2014): Sellülaz Enzimi Muamelesinin Çeltik Samanı Sindirilebilirliği Üzerine Etkisi. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 22 (1): 43-48.
40. Selim, ASM, Pan J, Takano T, Suzuki T, Koike S, Kobayashi Y,Tanaka K (2004): Effect of ammonia treatment on physical strength of rice straw, distribution of straw particles and particleassociated bacteria in sheep rumen. Anim. Feed Sci. Technol. 115:117-128.
41. Sharma SD (1974): A study of roughage silica solubility. Doktora tezi G.B. Pant University,Pantnagar.
42. Shen H, Sundstøl SF, Eng ER, Eik LO (1999): Studies on untreated and urea-treated rice straw from three cultivation seasons: 3. Histological investigations by light and scanning electron microscopy. Anim. Feed Sci. Technol. 80:151-159.
43. Sirohi SK, Rai SN (1995): Associative effect of lime plus urea treatment of paddy straw on chemical composition and in vitro digestibility. Indian J. Anim. Sci. 65:1346-1351.
44. Sun L, Gong K (2001): Silicon-based materials from rice husks and their applications, American Chemical Society, 40, 5861-5877, USA
45. Sundstøl F, Coxworth EM (1984): Ammonia treatment. In: Straw and Other Fibrous By-products as Feed (Ed. F. Sundstøl and E. Owen). Developments in Animal Veterinary Sciences, 14. Elsevier, Amsterdam, pp. 196-247.
46. Sundstøl F, Coxworth E, Mowat DN, (1978): Improving the nutritive value of straw and other low quality roughages by treatment with ammonia. World Anim. Rev. 26, 13–21
47. Şehu A, Sakine Y, Önol AG (1996): Bazı buğdaygil samanlarının in vivo sindirilme dereceleri ve rumende parçalanma özellikleri. Ankara Univ. Vet. Fak. Derg. 43: 469-477.
48. Vadiveloo J (1992): Varietal differences in the chemical composition and in vitro digestibility of rice straw. J. Agric. Sci. 119:27-33.
49. Van Soest PJ (2006): Review: rice straw, the role of silica and treatments to improve quality. Anim. Feed Sci. Technol. 130:137-171.
50. Van Soest PJ, Jones HP (1968): Effect of silica in forages upon digestibility. J. Dairy Sci., 51:1644-1648. 51. Wang Y, Spratling BM, ZoBell DR, Wiedmeier RD, McAllister TA (2004): Effect of alkali pretreatment of wheat straw on the efficacy of exogenous fibrolytic enzymes. J. Anim. Sci. 82:198-208.