Hacer Meryem Kor

138155

Heidegger ve Merleau-Ponty’de Mekan

Felsefenin başat temalarından biri olan mekan, fenomenolojide nasıl bir formda karşımıza çıkar? Bu makale, fenomenolojinin iki önemli ismi Heidegger ve Merleau-Ponty’nin mekan yaklaşımlarını ele alarak bu soruya cevap aramaktadır. Bu amaçla yaşam dünyası, insan, hergünkülük, beden gibi kavramları da gündeme getirmektedir. Çünkü Heidegger ve Merleau-Ponty’de mekan yaşam dünyasının, insanın, hergünkülüğün, bedenin deneyim özelinde farklı yoğunluklarda da olsa birbirleriyle yoğrulmaları sonucu bir anlama kavuşmaktadır. Kavuştuğu bu anlamla Heidegger’de mekan, insanın, dünyasını temelde mekanlaştırarak kurduğu dolayısıyla mekanın tek tek bu dünyanın deneyim mekanları olduğu şeklindeki bir belirlenimle karşımıza çıkar. Merleau-Ponty’de mekan ise yaşayan bedenin etkinleştirdiği, deneyimdeki birliği yadsınmayan katmanlı bir tasavvura bürünür. Bedenin buradaki etkinliği Heideggerci somut mekanlaştırmadan ziyade daha çok algısal/duyumsal bir etkinliğe tekabül eder. Bu çalışmada mekan etrafında örülü bu iki yaklaşımın, farklı açıklama potansiyelleri içerdiği gösterilmeye çalışılmaktadır. Sonuç olarak mekan, Heidegger’de bedenin silikleşmesi ve inşa eyleminde aşikar kılınması, Merleau-Ponty’de ise bedensiz düşünülemeyen bir deneyimde, insanın dünyaya demir atmışlığı şeklinde yorumlanabilir.
Anahtar Kelimeler:

Fenomenoloji, Yaşam dünyası, Hergünkülük, Beden, Mekan, Deneyim

Space in Heidegger and Merleau-Ponty

What form does space, one of the pivotal themes of philosophy, take in phenomenology? This article seeks to answer this question by examining the approaches to space in the works of two significant figures in phenomenology, Heidegger and Merleau-Ponty. To this end it also brings into focus concepts such as the life-world, human, everydayness, and body. This is because, Heidegger and Merleau-Ponty, space gains meaning through the intertwining of these concepts, albeit with different intensities, in the context of experience. With this attained meaning, in Heidegger, space appears as a determination where the world constructed by humans fundamentally spatializes; thus, space is comprised of the experiential spaces of this world. In Merleau-Ponty, on the other hand, space takes on a layered conception activated by the living body, acknowledging the unity in experience. The activity of the body here corresponds more to a perceptual/sensory activity rather than Heideggerian concrete spatialization. In this study aims to demonstrate that these two approaches to space encompass different explanatory potentials. As a result, space can be interpreted as the obscuring of the body in Heidegger and making it evident in the act of building, and in Merleau-Ponty as the fastening of the human being to the world in an experience that cannot be thought without the body.
Keywords:

Phenomenology, Life-World, Everydayness, Body, Space, Experience,

PDF

___

Alataş, Dilan; “Merleau-Ponty: Mekanın Teni ve Deneyimin Ontolojisi”, Mekan Varyasyonları, ed. Senem Kurtar, İstanbul: NotaBene Yayınları, 2020.
Bonicco-Donato, Celine; Heidegger ve İkamet Etme Meselesi, çev. Alp Tümertekin, İstanbul: Janus Yayınları, 2022.
Casey, Edward S.; The Fate of Place: A Philosophical History, Berkeley-Los Angeles-London: University of California Press, 1998.
Direk, Zeynep; Çağdaş Kıta Felsefesi, Ankara: Fol Yayınları, 2021
Gadamer, Hans-Georg; “Yaşam-Dünyası Bilimi”, Baykuş, S. 6, 2010.
Gözel, Özkan; “Heidegger’in Varlık ve Zaman’ında Dünya ve Anlamlılık”, Kutadgubilig, S. 41, 2020.
Gözel, Özkan; “Heidegger’in Kartezyen Dünya Ontolojisine Yönelik Eleştirisi”, FLSF, S. 28, 2019.
Grosz, Elizabeth; Uçucu Bedenler, çev. Kevser Güler, İstanbul: NotaBene Yayınları, 2020.
Heidegger, Martin; Varlık ve Zaman, çev. Kaan H. Ökten, İstanbul: Alfa Yayınları, 2018.
Heidegger, Martin; “İnşa Etmek İskan Etmek Düşünmek”, Düşüncenin Çağırdığı, çev. & haz. Ahmet Aydoğan, İstanbul: Say Yayınları, 2008.
Husserl, Edmund; The Crisis of Europen Sciences and Transcendental Phenomenology, 4. baskı, Evanston: Northwestern University Press, 1978.
Husserl, Edmund; Fenomenoloji Üzerine Beş Ders, çev. Harun Tepe, 2. baskı, Ankara: Bilim Sanat Yayınları, 1997.
Levinas, Emmanuel; “Martin Heidegger ve Ontoloji”, Cogito, S. 64, 2010.
Malpas, Jeff; Heidegger and the Thinking of Place, Massachusetts: The MIT Press, 2012.
Megill, Allan; Aşırılığın Peygamberleri, çev. Tuncay Birkan, İstanbul: Metis Yayınları, 2021.
Merleau-Ponty, Maurice; Algının Fenomenolojisi, çev. Emine Sarıkaya ve Eylem Hacımuratoğlu, İstanbul: İthaki Yayınları, 2017.
Merleau-Ponty, Maurice; Algının Önceliği ve Onun Felsefi Sonuçları, çev. Yusuf Yıldırım, İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2006.
Merleau-Ponty, Maurice; “Dünyamız Tamamlanmamış Bir Eser...”, Cogito, çev. Ömer Aygün, S. 88, 2017.
Mulhall, Stephen; Heidegger ve “Varlık ve Zaman”, çev. Kaan H. Ökten, İstanbul: Sarmal Yayınları, 1998.
Romano, Claude; Zamansal Macera, çev. Kadir Filiz, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2021.
Sharr, Adam; Mimarlar İçin Heidegger, çev. Volkan Atmaca, İstanbul: Yem Yayınları, 2017.
Shusterman, Richard; “The Silent, Limping Body of Philosophy”, The Cambridge Companion to Merleau-Ponty, ed. Taylot Carman and Mark B. N. Hansen, Cambridge: Cambridge University Press, 2005.
Spiegelberg, Herbert; Fenomenolojik Hareket, çev. Seçim Beyazit, İstanbul: Pinhan Yayınları, 2021.
Şan, Emre; “Fenomenolojik Bir Sorun Olarak Kriz”, Felsefi Düşün, S. 8, 2017.
Yılmaz, Erdal; Varlık ve Zaman’ı Anlamak, İstanbul: Küre Yayınları, 2021.
Zahavi, Dan; Fenomenoloji: İlk Temeller, çev. Seçim Beyazit, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2020.

Kutadgubilig: Felsefe Bilim Araştırmaları-Cover
  • ISSN: 1303-3387
  • Yayın Aralığı: 2
  • Başlangıç: 2002
  • Yayıncı: Dergah Yayınları A.Ş.
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Heidegger ve Merleau-Ponty’de Mekan

Hacer Meryem Kor

Geç Dönem Osmanlı Ahlâk Düşüncesinde Yeni Telif Arayışları

Yusuf İzzettin Aktaş

Olası Dünyalar Diskurunun Ontolojik Kökenleri Üzerine: Leibniz ve Spinoza Karşılaştırması

Osman Gazi Birgül

Batı Siyasi Düşünceler Tarihinde Geleneksel Monarşi ve Adalet Düşüncelerinin Doğuşu: Homeros’tan Hesiodos’a

Fırat Mollaer