Ayşe Efe

Bilimsel Devrim ve Teknoloji

Bilimin teknolojiyi belirlediği ve teknolojinin bilimsel bilginin uygulanmasından ibaret olduğu genel bir kanı halini almıştır. Hatta “uygulayımbilim” olarak tanımlanan teknoloji, tüketilebilir bir ürün olarak bilimsel bilginin, enerji ve maddenin kullanımıyla ortaya çıktığı ifade edilmektedir. Dolayısıyla bilim mi teknolojiyi etkileyip belirlemekte, yoksa devasa laboratuvarların işlemesi, çok çetrefilli sorunsalların çözülebilmesi ve kanıtların ortaya konulabilmesi için kullanılan teknoloji mi bilimi belirlemektedir sorusu bir tür tavuk mu yumurta mı sorusu halini almıştır. Çalışmada, bu soruya cevap olarak verilen, teknolojinin bilimden türediği ve ona bir altyapı olduğu ya da teknolojinin ancak bilim ile var olduğu iddiaları reddedilmektedir. Bu doğrultuda kırılma noktası olarak belirlenen Bilimsel Devrim üzerinden bu sorun araştırılmıştır. Çalışmada, binlerce yıl ayrı yollar izleyen bilim ve tekniğin Bilimsel Devrim’de de ayrı alanlar olarak kaldıkları iddia edilmiş ancak bu devrimle gerçekleşen zihinsel ve entelektüel dönüşümün, bu ikisi arasında yıkılmaz görülen duvarın varlığını sorgulamaya açtığı ileri sürülmüştür. Bu doğrultuda çalışmanın sorunsalı, binlerce yıl ayrı yollar izleyen bilim ve tekniğin arasındaki engelin nasıl kaldırıldığıdır. Bu doğrultuda anlamacı yöntem kullanılmış ve Bilimsel Devrim’in, dönemin Varlık-bilgi irtibatını ve anlayışını değiştirdiğine işaret edilerek, bilimin uygulamalı-bilim olarak teknolojiye dönüştürülmesindeki engelin ortadan kaldırıldığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Bilimsel Devrim, Bilim, Teknik, Teknoloji

Scientific Revolution and Technology

It has become generally accepted that science determines technology: technology is nothing with the application of scientific knowledge. In fact, technology, defined as “applied science”, is said to emerge from the use of scientific knowledge, energy and matter as a consumable product. Therefore, the question of whether science influences and determines technology, or whether technology, which is used for functioning huge laboratories and for solving very complicated problems and providing evidence, determine science has become a kind of chicken or egg question. The study rejects the claims that technology derives from science and is an infrastructure for it, or that technology exists only with science. In this direction, this problem is investigated through the Scientific Revolution, which is determined as the breaking point. In the study, it is claimed that science and technology, which followed separate paths for thousands of years, remained separate fields in the Scientific Revolution also, but the mental and intellectual transformation that took place with this revolution opened the existence of the wall between these two, which was seen as indestructible, to question. Accordingly, the problematic of the study is how the barrier between science and technology, which followed separate paths for thousands of years, was removed. In this direction, the hermeneutic method was used, and it was pointed out that the Scientific Revolution changed the connection and understanding of Being-knowledge of the epoque and eliminated the obstacle in the transformation of science into technology as applied-science.

Keywords:

Scientific Revolution, Science, Technique, Technology,

PDF

___

Aquinas, Thomas; Commentaria in Libros Aristotelis. Opera Omnia, c. III. Roma: S.C. de Propaganda Fide, 1886.

Arendt, Hannah; İnsanlık Durumu, çev. Bahadır Sina Şener, 9. baskı, Istanbul: İletişim Yayınları,
2018.

Arendt, Hannah; “The Great Tradition: I. Law and Power”, Social Research 74, sy 3 (2007): 713-26.

Aristoteles; Metafizik, çev. Ahmet Arslan, 2. baskı, İstanbul: Sosyal Yayınlar, 1996.

Aristoteles; Metafizik, çev. Y. Gurur Sev, 2. baskı, İstanbul: Pinhan Yayıncılık, 2016.

Aristoteles; Nikomakhos’a Etik, çev. Furkan Akderin, 1. baskı, İstanbul: Say Yayınları, 2014.

Arslan, Ahmet; İlkçağ Felsefe Tarihi: Aristoteles, 1. baskı, c. 3, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi
Yayınları, 2007.

Bacon, Francis; Novum Organum Tabiatın Yorumu ve İnsan Âlemi Hakkında Özlü Sözler, çev. Sema Önal, 1. baskı, İstanbul: Say Yayınları, 2012.

Berger, Peter L. ve Thomas Luckmann; Gerçekliğin Sosyal İnşası/Bir Bilgi Sosyolojisi İncelemesi,
çev. Vefa Saygın Öğütle, 1. baskı, İstanbul: Paradigma Yayınları, 2008.

Brahe, Tycho; “Learned: Tico Brahæ His Astronomicall Coniectur of the New and Much Admired”,
içinde Learned: Tico Brahæ His Astronomicall Coniectur of the New and Much Admired, Good Press, 2022.

Butterfield, Herbert; The Origins of Modern Science, London: G. Bell and Sons Ltd., 1958.

Cohen, Bernard I; Revolution in Science, Cambridge: Harvard University Press, 1985.

Cohen, H. Floris; The Scientific Revolution A Historiographical Inquiry, Chicago & London: The University of Chicago Press, 1994.

Copernicus, Nicolaus; On The Revoulutions of The Heavenly Spheres, çev. Edward Rosen, Baltimore & London: The Johns Hopkins University Press, 1978.

Cunningham, Andrew ve Perry, Williams; “De-Centring the ‘Big Picture’: ‘The Origins of Modern Science’ and the Modern Origins of Science”, The British Journal for the History of Science 26, sy 4 (1993): 407-32.

Deming, David; Science and Technology in World History, c. III, London: McFarland & Company,
Inc., Publishers, 2012.

Eagleton, Terry; Hayatın Anlamı, çev. Kutlu Tunca, 8. baskı, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2023.

Eliade, Mircea; Kutsal ve Kutsal-Dışı Dinin Doğası, çev. Ali Berktay, 1. baskı, İstanbul: Alfa Basım Yayım, 2017.

Ellul, Jacques; Teknoloji Toplumu, çev. Musa Ceylan, İstanbul: Bakış Yayınları, 2003.

Fazlıoğlu, İhsan; “Küresizlik Sorunu”, Arayış Dergisi, sy 75 (2009): 84-85.

Galilei, Galileo; “Discourses and Mathematical Demonstrations Relating to Two New Sciences”, içinde Collected Works of Galileo Galilei, çev. Henry Crew ve Alfonso de Salvio, Hastings: Delphi Classics, 2017.

Galilei, Galileo; “The Starry Messenger”, çev. Edward Stafford Carlos, Hastings: Delphi Classics, 2017.

Gellner, Ernest; Milliyetçiliğe Bakmak, çev. Simter Coşan ve Saltuk Özertürk, İstanbul: İletişim Yayınları, 2012.

Gellner, Ernest; Plough, Sword and Book, London: The University of Chicago Press, 1989.

Goodstein, David L., ve Judith R. Goodstein; Feynman’ın Kayıp Dersi: Gezegenlerin Güneş Çevresindeki Hareketi, çev. Zekeriya Aydın, Ankara: TÜBİTAK, 2001.

Hall, A. Rubert; The Scientific Revolution, 2. edition, Boston: Beacon Press, 1962.

Harari, Yuval N; Hayvanlardan Tanrılara: Sapiens: İnsan Türünün Kısa Bir Tarihi, çev. Serpil Işıldar ve Ertuğrul Genç, 2. baskı, İstanbul: Kolektif Kitap, 2015.

Hawking, Stephan W; Zamanın Kısa Tarihi: Büyük Patlamadan Kara Deliğe, çev. Sabit Say ve Murat Uraz. İstanbul: Milliyet Yayınları, 2019.

Heller, Agnes, ve Ference Feher; Postmodern Politik Durum, çev. Şükrü Argın ve Osman Akınhay, Ankara: Öteki Yayınevi, 1993.

Kepler, Johannes; Epitome of Copernican Astronomy & Harmonies of The World, çev. Charles Glenn Wallis, New York: Prometheus Books, 1995.

Koca, Engin; “Aristoteles ve Descartes Metafizik, Bilim ve Teknik Arasındaki İlişkinin Dönüşümü”,
Kutadgubilig Felsefe-Bilim Araştırmaları, sy 40 (2019): 133-50.

Koestler, Arthur; The Sleepwalkers: A History of Man’s Changing Vision of The Universe, London: Penguin Books, 1959.

Koyré, Alexandre; “Galileo and the Scientific Revolution of The Seventeenth Century”, The Philosophical Review 52, sy 4 (1943): 333-48.

Kranzberg, Melvin; “The Unity of Science-Technology”, American Scientist 55, sy 1 (1967): 48-66.

Kuhn, Thomas Samuel; Kopernik Devrimi Batı Düşüncesinin Gelişiminde Gezegen Astronomisi, çev. Halil Turan, Dursun Bayrak ve Sinan K. Çelik, Ankara: İmge Kitabevi, 2007.

McClellan, James Edward ve Harold Dorn; Dünya Tarihinde Bilim ve Teknoloji, 2. baskı, Ankara: Arkadaş Yayınları, 2008.

McLuhan, Marshall; Gutenberg Galaksisi, çev. Gül Çağalı Güven, 5. baskı, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2020.

Mengüşoğlu, Takiyettin; Felsefeye Giriş, 8. baskı, İstanbul: Remzi Kitabevi, 2003.

Needham, Joseph; Science and Civilisation in China, c. I. Cambridge: The Syndics of The Cambridge University Press, 1954.

Newton, Isaac; Doğal Felsefenin Matematiksel İlkeleri (Seçmeler), çev. Aziz Yardımlı, İstanbul: İdea, 1998.

Ökten, Kaan H; “Ontoloji/Varlıkbilim”, içinde Sosyal Bilimler Ansiklopedisi, TÜBİTAK Popüler Bilim Yayınları, 2022. https://ansiklopedi.tubitak.gov.tr/ansiklopedi/ontolojivarlikbilim.

Özlem, Doğan; Bilim Felsefesi, 4. baskı, İstanbul: Notos Kitap, 2019.

Sarton, George; Antik Bilim ve Modern Uygarlık, çev. Melek Dosay ve Remzi Demir, İstanbul: Gündoğan Yayınları, 1995.

Sarton, George; Introduction to The History of Science, c. I, Baltimore: The Williams & Wilkins
Company, 1927.

Sarton, George; The Life of Science, New York: Henry Schuman, 1948.

Sarton, George; “The Quest For Truth: Scientific Progress During The Renaissance”, içinde The
Renaissance: Six Essays, 1. Edition, 55-76. New York & Evanston: Harper Torchbook, 1962.

Scott, J. F; The Scientific Work of René Descartes, London: Taylor and Francis, 1952.

Selin, Helaine; ed. Encyclopaedia of the History of Science, Technology, and Medicine in Non-Western Cultures, New York: Springer, 2008.

Sezgin, Fuat; İslam’da Bilim ve Teknik, 2. baskı, c. 1, İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. Yayınları, 2007.

Shapin, Steven; The Scientific Revolution, Chicago & London: The University of Chicago Press, 1996.

Snow, C. P; İki Kültür, Ankara, 2005.

Stiegler, Bernard; “İnsan ve Teknik”, The Ister; https://www.youtube.com/watch?
v=mxBRW12QeZg (erişim: 17 Mart 2025).

Thouless, Robert H; Straigth and Crooked Thinking, 1. edition, London: Pan Books, 1953.

Topdemir, Hüseyin G; “Bilim ve Teknoloji Tarihi”, içinde Bilim ve Teknoloji Tarihi, 1. baskı, 138-73. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Basımevi, 2017.

Wood, Ellen Meiksins; Kapitalizmin Kökeni Geniş Bir Bakış, çev. A. Cevdet Aşkın, İstanbul: Yordam Kitap, 2020.

Kutadgubilig: Felsefe Bilim Araştırmaları-Cover

ISSN: 1303-3387
Yayın Aralığı: 2
Başlangıç: 2002
Yayıncı: Dergah Yayınları A.Ş.

Arşiv

Sayıdaki Diğer Makaleler

Posthümanizm Transhümanizm Değildir: Kavramsal Belirsizlik ve Felsefi Ayrımlar Üzerine Bir İnceleme

Selma Sav Hanyyev

Bilimsel Devrim ve Teknoloji

Ayşe Efe

Bambara Etno-Felsefesinde İnsan Tasavvuru

Minourou Bagayogo