ÖĞRETMENLERDE BAZI MESLEKİ ÖZELLİKLER VE TÜKENMİŞLİK
Amaç: Çalışma, Keçiören İlçesi'ndeki (Ankara) genel liseler ve teknik-ticaret-meslek lisesi öğretmenlerinin tükenmişlik durumunun saptanması ve bu durumun bazı sosyo-demografik özelliklere göre irdelenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Yöntem: Tanımlayıcı bir araştırma olan çalışmanın örneklem grubu (n=366), evrenden (N=1462) sistematik örnekleme ile seçilerek oluşturulmuştur. Veriler, araştırmacı tarafından Maslach Tükenmişlik Ölçeği ve sosyodemografik bilgilerin yer aldığı soru formlarının gözlem altında uygulanmasıyla toplanmış ve SPSS ile analiz edilmiştir. Bulgular: Bağımsız değişkenlerin alt gruplarına göre, tükenmişlik alt boyut düzeyleri karşılaştırıldığında, toplam hizmet süresi 21 yıl ve daha fazla olanların, çalışılan kurumdaki hizmet süresi 16-20 yıl olanla rın, mesleki veriminin "çok iyi" ya da "fena değil" olarak belirtenlerin, mesleki gelecek açısından kendilerini "çok iyi" değerlendirenlerin, üstlerinden "her zaman" takdir gördüğünü belirtenlerin, meslek değiştirmeyi planlayanların duygusal tükenme (DT), kişisel başarı (KB) ve duyarsızlaşma (D) puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık saptanmıştır. Sonuç: Araştırma bulgularının analitik çalışmalarla irdelenmesi ve tükenmişliğin eğitim kurumlarında belirli aralıklarla ve sürekli değerlendirilmesi önerilmiştir.
Anahtar Kelimeler:
Tükenmişlik, Öğretmenler, Maslach Tükenmişlik Ölçeği
Teachers Burnout According to Some Professional Spesifications
Object: This study has been carried out to define the burnout situation of general, technical, trade and vocational high schools' teachers of Keçiören County (Ankara) and to compare the situation according to some socio demographic characteristics. Method: The sample group (n=366) of this descriptive study has been chosen from the universe (N=1462) with systematiec sampling method. The data has been collected by applying the questionnaire (Maslach Bumout Inventory and the form for socio-demographic characteristics) in intervievvs by the researcher and has been analysed with SPSS. Results: A statistically difference has been found betvveen emotionai exhaaustion, personal accomplishment, depersonalization average scale scores according to burnout subgroup levels and subgroups of independent variables; those whose total vvork duration has been 21 years or more, those vvhose vvorking duration in the instution has been 16-20 years, those who has been reported their professional efficiency as "very good" or "not bad", those who reported themselves "very good" from the point of view of professional future, those who reported "alvvays" recognition from the uppers, those who plan changingthe profession. Conclusion: Periodic and continious evaluation of burnout situation in educational institutions and further investigation of findings with analytic studies has been proposed
Keywords:
Burnout, Teachers, Maslach Burnout Inventory,
___
- Akçamete G, Kaner S, Sucuoğlu B (2001) "Öğretmenlerde Tükenmişlik İş Doyumu ve Kişilik", Nobel Yayın Dağıtım, Yayın No 324, 1 Basım, Ankara, 2
- Arslan H, Ünal M, Aslan O, Gurkan SB, Alparslan ZN (1996) "Pratisyen Hekimlerde Tükenme Düzeyi", Düşünen Adam, 9(3) 48-49
- Aslan H, Bengi Gurkan S, Alparslan ZN, Ünal M (1996) "Tıpta Uzmanlık Öğrencisi Hekimlerde Tükenmişlik Düzeyleri", Türk Psikiyatrı Dergisi, 7(1) 39
- Baysal A (1995) Lise ve Dengi Okul Öğretmenlerinde Meslekte Tükenmişliğe Etki Eden Faktörler Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü 3-162
- Çam O (1992) "Tükenmişlik Envanterinin Geçerlik ve Güvenirliğinin Araştırılması", 7 Ulusal Psı kolop Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Ed R Bayraktar, I Dağ, Ankara, 156
- Ergin C (1992) "Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Uygulanması", VII Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Ed R Bayraktar, I Dağ, Ankara, 143-151
- Ergin C (1996) "Maslaclh Tükenmişlik Ölçeğinin Türkiye Sağlık Personeli Normları", 3P Dergisi, 4(1) 32
- Farber BA (1984) Stress and Burnout İn Suburban Teachers, Journal of Educatıonal Research, 77(6) 325
- Gadzella BM, Gınther DW, Tomcala M (1990) Stress as Perceıved by Professıonals, Psychologıcal Reports, 67 979/983
- Girgin G (1995) İlkokul Öğretmenlerinde Meslekten Tükenmişliğin Gelişimini Etkileyen Değişkenlerin Analizi ve Bir Model Önerisi, Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü 76-82
- Grıffıth J, Steptoe A, Cropley M (1999) "An Investıgatıon of Copıng Strategıes Associated Wıth Job Stress in Teachers", Brıtısh Journal of Educatıonal Psychology, 69 517
- Haran S, Devrimci Özgüven H, Ölmez Ş, Sayıl I (1998) "Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastaneleri ve Ankara Numune Hastanesı'nde Çalışan Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik Düzeyleri", Kriz Dergisi, 6(1) 76
- Özer R (1998) Rehber Öğretmenlerde Tükenmişlik Düzeyi, Nedenleri ve Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 57
- ISSN: 1300-980X
- Başlangıç: 1992
- Yayıncı: Ankara Üniversitesi