Aycan KANTOĞLU, NİHAL YURTERİ ÇETİN, AYTEN ERDOĞAN

Ergenlerde Toplumsal Cinsiyet Algılarının Sosyodemografik Özelliklere Göre Değerlendirilmesi

Amaç: Bu çalışmanın amacı, yaşları 12 ile 17 arasında değişen İstanbul’da yaşamakta olan bir grup ergenin toplumsal cinsiyet rolü algılarının cinsiyet; yaş; anne babanın eğitim durumu, ekonomik durumu, çalışma durumu gibi bir takım sosyodemografik özellikler ile ilişkilerini analiz etmektir. Yöntem: Toplamda 100 katılımcının bulunduğu bu çalışmanın örneklemini Balıklı Rum Vakfı Hastanesi kliniklerine başvuran bireyler oluşturmaktadır. Katılımcıların sosyodemografik özelliklerini değerlendirmek adına araştırmacı tarafından oluşturulan yarı yapılandırılmış Sosyodemografik Veri Formu, cinsiyet algılarını ve toplumsal cinsiyet rollerini değerlendirmek adına ise “BEM Cinsiyet Rolü Envanteri” ve “Toplumsal Cinsiyet Rolleri Tutum Ölçeği” kullanılmıştır. Bulgular: “Toplumsal Cinsiyet Rolleri Tutum Ölçeği” alt boyutları (eşitlikçi cinsiyet rolü, kadın cinsiyet rolü, evlilikte cinsiyet rolü, geleneksel cinsiyet rolü, erkek cinsiyet rolü) ile yaş, cinsiyet, anne baba eğitim düzeyi, annenin çalışma durumu, ekonomik düzey değişkenleri ile anlamlı bir ilişki bulunmuştur. “BEM Cinsiyet Rolü Envanteri” alt boyutları (feminenlik, maskülenlik, nötr) ile de yaş, cinsiyet, anne eğitim düzeyi, annenin çalışma durumu ve ekonomik düzey değişkenleri ile anlamlı ilişki bulunmuştur. Düşük eğitim düzeyi ve düşük ekonomik gelire sahip ailelerin çocuklarının toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin daha çok “geleneksel cinsiyet rolü” algısına sahip olduğu; annenin çalıştığı, eğitim düzeyi ve ekonomik geliri yüksek ailelerin çocuklarının ise daha çok “eşitlikçi cinsiyet rolü” algısına sahip olduğu saptanmıştır. Sonuç: Ergenlerin yaşı, cinsiyeti ve ailelerinin ekonomik durumu ve eğitim düzeyi gibi sosyodemografik özellikleri ile toplumsal cinsiyet algıları arasında anlamlı ilişki bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler:

cinsiyet rolleri, toplumsal cinsiyet rolü algısı, Ergenlik Dönemii

Evaluation of Gender Role Perceptions in Adolescents According to Sociodemographic Factors

Objective: The main focus of the study is to evaluate the relationship between the development of gender role perception during the adolescence and the social demographic background such as sex; age; educational level, financial situation and working status of the parents, etc...Methods: 100 individuals aged between 12 and 17, living in Istanbul were chosen as a study group. All participants were chosen from the patients who admitted to the clinics of The Balikli Greek Hospital. To analyze the sociodemographic backgrounds of the participants, a semi structured questionaire designed by the researcher were applied to all subjects. To describe the sexual role and gender role perceptions of each individual, two exisiting measures are used: BEM Sex Role Inventory (BSRI) and The Gender Roles Attitude Scale (GRAS). Results: The subcategories of the Gender Roles Attitude Scale (GRAS) (egalitarian gender roles, female gender roles, marriage gender roles, traditional gender roles and male gender roles) were significantly different according to different age and gender groups. Similar results are obtained for the subgroups of BEM Sex Role Inventory (femininity, masculinity, and neutral) as well. Furthermore, the novel finding of this study is the significant relationship between the educational and financial situation of the parents and the gender role perception in their children: while children of the families with low education and low income are more prone to have traditional view, the children with highly educated parents, working mother and high income tend to have more egalitarian view. Conclusion: Results of the present study clearly suggest that certain sociodemographic backgrounds of adolescents are significantly associated with certain aspects of their gender role perceptions.

Keywords:

sexual roles, gender role perception, Adolescence,

PDF

___

1) Tekeli ES. Toplumsal cinsiyet çerçevesinde kadın mağduriyeti. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Polis Akademisi, Güvenlik Bilimleri Enstitüsü; 2011.
2) Arıcı F. Üniversite öğrencilerinde toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin algılar ve psikolojik iyi oluş. Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi. Ankara : Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü; 2011.
3) Ökten Ş. Toplumsal cinsiyet ve iktidar: Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin toplumsal cinsiyet düzeni Gender andpower: The system of gender in Southeastern Anatolia 2009.
4) Güldü Ö, Ersoy Kart M. Toplumsal cinsiyet rolleri ve siyasal tutumlar: Sosyal psikolojik bir değerlendirme. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 2009; 64(3): 97-116.
5) Damarlı Ö. Ergenlerde toplumsal cinsiyet rolleri, bağlanma stilleri ve benlik kavramı arasındaki ilişkiler. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; 2006.
6) Yılmaz DV, Zeyneloğlu S, Kocaöz S et all. Üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin görüşleri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi 2009; 6(1): 775-792.
7) Erdir F. Muğla türkülerinde kadın ve erkek temsillerinin ve rollerinin toplumsal cinsiyet açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; 2016.
8) Akın A, Demirel, S. Toplumsal cinsiyet kavramı ve sağlığa etkileri. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi Halk Sağlığı Özel Eki 2003; 25(4): 73–83.
9) Zeyneloğlu S, Terzioğlu F. Toplumsal Cinsiyet Rolleri Tutum Ölçeği’nin geliştirilmesi ve psikometrik özellikleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 2011; 40: 409-420.
10) Dökmen Z. Bem Cinsiyet Rolü Envanterinin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 1991; 35(1):81-89.
11) Dökmen ZY. Bem Cinsiyet Rolü Envanteri Kadınsılık ve Erkeksilik Ölçekleri Türkçe Formunun Psikometrik Özellikleri. Kriz Dergisi 1999; (1): 27-40.
12) Can Y. Attitude of the university students, family, gender roles and violence to wards the women. International Journal of Social Sciencesand Education Research 2015; 1(1): 163-175.
13) Larsen KS,Long E. Attitudes toward sex-roles: Traditional or egalitarian?. Sex Roles 1988; 19(1-2): 1-12.
14) Esen E, Siyez D, Soylu Y, et all. Üniversite Öğrencilerinde Toplumsal Cinsiyet Algısının Toplumsal Cinsiyet Rolü ve Cinsiyet Değişkenlerine Göre İncelenmesi//Examination of Gender Perception of University Students According to Sex and Sex Roles. e-International Journal of Educational Research 2017; 8(1).
15) Seçgin F, Tural A. ‘‘Sınıf Öğretmenliği Bölümü Öğretmen Adaylarının Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Tutumları’’, e-Journal of New World Sciences Academy Education Sciences 2011; 6(4): 2446-2458.
16) Vefikuluçay D, Demirel S, Taşkın L et all. Kafkas üniversitesi son sınıf öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin bakış açıları. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2007; 14(2): 12–27.
17) Pınar G, Taşkın L, Eroğlu K. Başkent Üniversitesi öğrenci yurdunda kalan gençlerin toplumsal cinsiyet rol kalıplarına ilişkin tutumları. Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi 2008; 15(1): 47-57.
18) Atış F. Ebelik/hemşirelik 1. ve 4. sınıf öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumlarının belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2010.
19) Çetinkaya SK. Üniversite Öğrencilerinin Şiddet Eğilimlerinin ve Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Tutumlarının Belirlenmesi. Nesne Dergisi 2013; 1(2):21-43.
20) Gümüşoğlu F. İlköğretim öğrencilerinin toplumsal cinsiyet algıları. Yeditepe Üniversitesi Yayınları Kadın Çalışmalarında Disiplinlerarası Buluşma 2004;3,:317-327.
21) Kaymak Ö. Yoksulluğun toplumsal cinsiyet bağlamında incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul :İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü; 2011.
22) Altuntaş O, Altınova HH. Toplumsal cinsiyet algısı ile sosyoekonomik değişkenler arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literatureand History of Turkishor Turkic 2015;10(6): 83-100.
23) Aktaş G. Farklı sosyoekonomik ve kültürel özelliklere sahip ailelerde kız çocuklarına ilişkin aile içi kültürel tanımlamalar. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; 2011.
24) Öztürk S. Kadın/erkek olma süreçleri ile ilgili yaklaşımlar: İstanbul Anadolu yakasında bulunan ve farklı özelliklere sahip liselerde yapılan niteliksel çalışma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; 2012.
25) Öcal Yüceol SE. Toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumlar ile ilişki doyumu ve romantik ilişkilerde akılcı olmayan inançlar arasındaki ilişkiler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Bilim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; 2016.
26) Öngen B, Aytaç S. Üniversite Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Tutumları Ve Yaşam Değerleri İlişkisi. Sosyoloji Konferansları 2013; 48 :1-18.
27) Burt K, Scott J. Parentand adolescent gender role attitudes in 1990‟s Great Britain, Sex Roles 2002; 46(7/8): 239-245.
28) Yağan Güder S, Güler Yıldız T. Okul Öncesi Dönemdeki Çocukların Toplumsal Cinsiyet Algılarında Ailenin Rolü. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 2014; 31(2): 424-446.
29) Özcan A. Toplumsal cinsiyet eğitiminin üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rol tutumlarına etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2012.
30) Tatlıer Baş MM. Avrupa Birliği’nde toplumsal cinsiyet eşitliğinin ana plan ve politikalara yerleştirilmesi: Romanya ve Türkiye örneklerinin irdelenmesi. Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü 2011.
31) Endendijk JJ, Groeneveld MG, Pol LD,et all. Gender differences in child aggression: relations with gender‐differentiated parenting and parents’ gender‐role stereotypes. Child development 2017; 88(1): 299-316.
32) Boiche J, Chalabaev A, Sarrazin, P. Evolution of gender sport stereo types during adolescence: A 3-wave longitudinal study. Psychology of Sportand Exercise, (15), 212–5. doi:10.1016/j.psychsport.2013.11.003.
33) Schmalz DL, Davision KK. Differences in physical self-concept among pre-adolescents who participate in gender-typed and cross-gendered sports. Journal of Sport Behavior 2006; 29:335–352.
34) Xiang P, McBride RE, Lin S et all. Students' gender stereotypes about running in schools. The Journal of Experimental Education 2017: 1-14.
35) Sayılan F, Özkazanç A. İktidar ve direniş bağlamında toplumsal cinsiyet: Bir okul etnografisi. Toplum ve Bilim Dergisi 2009;114: 51-73.
36) Çelik Bekleviç A. Bir üniversite hastanesi araştırma görevlilerinin toplumsal cinsiyet rolleri tutum ölçeği ve çalışma yaşamında toplumsal cinsiyet rolleri algısının değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Zonguldak : Bülent Ecevit Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2013.
37) Alfieri T, Ruble DN, Higgins ET. Gender stereo types during adolescence: Developmental changes and the transition to junior high school. Developmental Psychology 1996; 32: 1129–37.
38) Martin CL, Wood CH, Little JK. The development of gender stereotype components. Child Development, 1990; 61: 1891–1904. doi:10.1111/1467-8624.ep9103040648.
39) Rogers AA, Updegraff KA, Santos CE et all. Masculinity and school adjustment in middle school. Psychology of Men & Masculinity 2016;18(1):50.
40) Campano JP, Munakata T. Anger and aggression among Filipino students. Adolescence 2004; 39(156): 757.
41) Boman P. Gender differences in schoolanger. International Education Journal 2003; 4(2): 71-77.
42) Üney BM. Ergenlik dönemi obezitesinde ruhsal işleyişin değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; 2014.

ISSN: 1309-3878
Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
Başlangıç: 2009
Yayıncı: Düzce Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği AD adına Yrd.Doç.Dr.Cemil Işık Sönmez