Kronik Hastalığı Olan Bireylere Bakım Verenlerin Bakım Yükü ve İyilik Halinin Değerlendirilmesi

GİRİŞ ve AMAÇ: Bu çalışmada, kronik hastalığı olan bireylere bakım verenlerin bakım yükü ve iyilik hali, etkileyen faktörler ve bu değişkenler arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi amaçlandı. YÖNTEM ve GEREÇLER: Tanımlayıcı araştırma tipindeki bu çalışmanın evrenini Diyarbakır Eğitim ve Araştırma Hastanesi Hastanesinde kronik hastalık tanısı (Serebrovasküler hastalıklar, kronik böbrek yetmezliği, kalp yetmezliği, kanser ve KOAH) almış olan hastalara bakım veren bireyler oluşturmaktadır. Toplam 250 bireyin dahil edildiği bu çalışmada soru formu, bakım verme yükü ölçeği ve bakıcı iyilik ölçeği ile veriler toplanmıştır. Veriler SPSS 24.0 versiyonu ile analiz edildi. BULGULAR: Bu çalışmada yaş ortalaması 36.26±12.10 olan 125’i kadın ve 125’i erkek toplam 250 bakım veren birey yer almaktadır. Bakım verenlerin bakım yükü ortalama puanı 47.70±7.61, iyilik hali alt boyutlarından temel ihtiyaçlarının ortalama puanı 65.43±9.91 ve yaşamsal faaliyetler ortalama puanı 71.58±9.50 olarak belirlendi. Çalışmada cinsiyet eğitim, meslek, bakım süresi, bakım verilen hastaya yakınlık durumu ve başka bakım veren varlığı gibi birçok faktörün hem bakım yükünü hemde iyilik hali alt boyut ortalama puanlarında anlamlı farklılıklar oluşturduğu belirlendi (p

Examination of The Care Burden and Well-Being of Caregivers of İndividuals with Chronic Disease

INTRODUCTION: The aim of this study was to investigate the care burden and well-being of caregivers of individuals with chronic diseases, the factors affecting them and the relationship between these variables. METHODS: This descriptive study included individuals who were caregiving for patients with chronic disease (stroke, chronic renal failure, heart failure, cancer and COPD) diagnosed in Diyarbakır Training and Research Hospital. A total of 250 individuals are included. Data were collected from questionnaire form, caregiving burden scale, caregiver well being scale. The data were analyzed with SPSS 24.0 version. RESULTS: This study included 125 female and 125 male caregivers with a mean age of 36.26±12.10 years. The care burden average score of the caregivers was 47.70±7.61, the average score of the basic needs was 65.43±9.91 and the average score for the vital activities was 71.58±9.50. In the study, it was determined that many factors such as gender education, profession, duration of care, closeness to the patient and another caregiver had significant differences in both the burden of care and well-being sub-dimension mean scores (p

PDF

___

1.Durna Z. Kronik hastalıklar ve bakım. İstanbul: Nobel tıp kitabevi. 2012.
2. Ünal B, Ergör G. Türkiye kronik hastalıklar ve risk faktörleri sıklığı çalışması. Ankara, 2013 file:///C:/Users/HP/Downloads/_Ekutuphane_kitaplar _khrfat.pdf Erişim tarihi: 10.06.2019.
3. González GMC, Herrera, BS, Ortiz BL, Díaz, LC. Carga del cuidado de la enfermedad crónica no transmisible. Aquichan. 2013;13(2):247-59.
4. Atagün Mİ, Balaban ÖD, Atagün Z, Elagöz M, Özpolat A. Kronik hastalıklarda bakım verme yükü. Psikiyatride Güncel Yaklaşım. 2011;3:513-552.
5. Adejumo OA, Iyawe IO, Akinbodewa A, Abolarin OS and Alli EO. Burden, psychological well-being and quality of life of caregivers of end stage renal disease patients. Ghana Med J. 2019; 53(3):190-196.
6. Mollaoğlu M, Özkan Tuncay F, Kars Fertelli T. İnmeli hasta bakım vericilerinde bakım yükü ve etkileyen faktörler. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi. 2011;4:125- 130.
7. Remington PL, Brownson RC. Fifty years of progress in chronic disease epidemiology and control. Morbidity and Mortality Weekly Report (MMWR). 2011;60:70-77.
8. Kardaş Özdemir F, Akgün Şahin Z, Küçük D. Kanserli çocuğu olan annelerin bakım verme yüklerinin belirlenmesi. Yeni Tıp Dergisi. 2009;26:153-158.
9. Buchanan RJ, Radin D, Huang C. Caregiver burden amount informal caregivers assisting people with multiple sclerosis. International Journal of MS Care. 2011;13:76-83.
10. Sautter JM, Tulsky, JA, Johnson KS, Olsen MK, Burton-Chase AM, Lindquist JH, Zimmerman S, Steinhauser KE. Caregiver experience during advanced chronic illness and last year of life. Journal of the American Geriatrics Society. 2014;62:1082- 1090.
11. Northouse LL, Katapodi MC, Song L, Zhang L, Mood DW. Interventions with family caregivers of cancer patients: meta-analysis of randomized trials. CA Cancer J Clin. 2010;60:317-39.
12. Ryan P, Sawin KJ. The individual and family self-management theory: background and perspectives on context, process, and outcomes. Nurs Outlook. 2009;57:217-25.
13. Myers JE, Sweeney TJ, Witmer JM. The Wheel of wellness counseling for wellness: a holistic model for treatment planning. Journal of Counseling & Development. 2000;78:251-266.
14. Korkut-Owen F, Owen DW. İyilik hali yıldızı modeli, uygulanması ve değerlendirilmesi. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi. 2012;3(9):24-33.
15. Bahadır Yılmaz E, Ata EE. Nörolojik hastalığı olan bireylerin bakım vericilerinin bakım veren yükü ile stresle başa çıkma biçimleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Journal of Psychiatric Nursing. 2017;8(3):145–149.
16. Kabataş Yıldız M, Ekinci M. Kanserli hastaya bakım veren aile üyelerinin bakım yükleri ve öfke ifade tarzları arasındaki ilişki ve etkileyen faktörler. Hemşirelikte Eğitim Ve Araştırma Dergisi. 2017;14 (3):176-184.
17. Şirzai H, Delialioğlu Ünsal S, Sarı İF, Özel S. İnme ve bakım verme yükü. Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Bilimleri Dergisi. 2015;18:162-169.
18. Fertelli TK, Özkan Tuncay F. İnmeli bireye bakım verenlerde bakım yükü, sosyal destek ve yaşam kalitesi arasındaki ilişki. JAREN. 2019;5(2):107-115
19. İnci FH, Erdem M. Bakım verme yükü ölçeği’ nin Türkçe’ ye uyarlanması geçerlilik ve güvenirliliği. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokul Dergisi. 2008;11:85-95.
20. Demirtepe D, Bozo Ö. Bakıcı iyilik ölçeği’ nin uyarlama, güvenirlik ve geçerlik çalışması. Türk Psikoloji Yazıları. 2009;12:28-37.
21. Yıldız E, Özden D, Pakyüz SÇ. Kanser hastalarına bakım veren aile üyelerinin bakım yükü ve yaşam kalitesinin incelenmesi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi. 2016;13:216-225.
22. Lıao X, Huang Y, Zhang Z, Zhong S, Xıe G, Wang L and Xıao H. Factors associated with healthrelated quality of life among family caregivers of people with Alzheimer’s disease. Psychogeriatrics. 2020 doi:10.1111/psyg.12528
23. Or R. Yaşlıya bakım veren aile bireylerinin bakım verme yükü ve bakım verenin iyilik hali. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Halk Sağlığı Hemşireliği Anabilim Dalı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Denizli: Pamukkale Üniversitesi. 2013.
24. Gök Metin Z, Helvacı A. Kalp yetersizliği hastalarına bakım veren aile üyelerinde algılanan bakım yükü ve etkileyen faktörler. Turk J Cardiovasc Nurs. 2019;10(22):59-66.
25. Orak OS, Sezgin S. Kanser hastasına bakım veren aile bireylerinin bakım verme yüklerinin belirlenmesi. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi. 2015;6:33-39.
26. Özmen S, Yurttaş, A. Determination of care burden of caregivers of patients with multiple sclerosis in Turkey. Behavioural Neurology. 2018. https://doi.org/10.1155/2018/72050461-7.
27. Yakubu YA, Schutte DW. Caregiver attributes and socio-demographic determinants of caregiving burden in selected low-income communities in cape town. South Africa. Journal of Compassionate Health Care. 2018;5:1-10.
28. Aktaş A, Sertel Berk HÖ. Hemodiyaliz hastalarına bakım verenlerde bakıcı stres modelinin test edilmesi. Psikoloji Çalışmaları - Studies in Psychology. 2019;39(2): 401- 427.
29. Kaçmaz N, Yıldırım NK, Özkan M. Kanser hastalarının hasta yakınları/bakım vericileri: yaşadıkları ve gereksinimleri. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2015;31:98-112.
30. Dökmen Z. Yakınlarına bakım verenlerin ruh sağlıkları ile sosyal destek algıları arasındaki ilişkiler. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2012;3(1) DOI: 10.1501/sbeder_0000000038.
31. Oliverira WT, Matsuda LM, Sales CA. Relationship between wellness and sociodemographic characteristics of caregivers of people with cancer. Investigación y Educación en Enfermería. 2016;34:128-136.
32. Yazıcı E, Karabulut Ü, Yıldız M, Baskan Tekeş S, İnan E, Çakır U, Boşgelmez Ş, Turgut C. Şizofrenisi olan hastalara bakım verenlerin yükü ve ilişkili etmenler. Archives of Neuropsychiatry. 2016;53:96-101.
33. Kasapoğlu ES, Enç N. Kronik kalp yetersizliğinin bakım yönetiminde hemşireler için bir rehber. Journal of Cardiovascular Nursing. 2017;8(16):35-44
34. Günal A, Uyanık M. İnmeli bireylere bakım verenlerde sosyal problem çözme yaklaşımının bakım verme rolü, depresyon ve yaşam kalitesi üzerine etkisi. Journal of Human Rhythm. 2019;5(2)86-103.
35. Hwang SS, Chang VT, Alejandro Y, Osenenko P, Davis C, Cogswell J, Srinivas S, Kasimis B. Caregiver unmet needs, burden, and satisfaction in symptomatic advanced cancer patients at a veterans affairs (VA) Medical Center. Palliat Support Care. 2003;1:319-29.