Kamusal Alanda Özgürleştirici Müdahaleler, Parazit Mekânlar

Günümüzde kent, tüketim odaklı bir sunum nesnesi haline dönüşmektedir. Kamusal alanın ortadan kalktığı söylemleri eşliğinde, mimarlar ve şehirciler tarafından yeni tür kamusallıkların yaratılmasına yönelik farklı pratiklerin geliştirildiği gözlemlenir. Bu pratiklerden bir tanesi, mekânı sosyal bir ürün olarak kabul eden eylemlilik halinin yaratılması ve beraberinde toplumsal sürekliliğinin sağlanmasına yönelik gündelik hayata nüfus edecek strüktürel eylem alanlarının tasarlanması ve beraberinde kamusal alanda bireyin özgürleştirilmesidir. Temelde yer alan eylemlilik anlayışına görünür olmak eklenir ve mimari mekân bu durumda karşılığını parazit strüktürlerle bulur. Mevcuda eklemlenen yapısı ile parazit, kentlinin her gün baktığı ama göremediği alanları mekânsallaştırır, dinamikleştirir ve kentliyi değişime dâhil eder. Aynı eylem, -bakmak- için de eylemsel alana dönüşür. Deneyim alanının yaşandığı kentsel mekân kenti geri almanın muştusudur. Bu çalışmanın amacı, tüketim ve seyirlik bir nesneye dönüşen kente kamusal yarara dönük eylem-mekânları yerleştirerek -plug into- yeni kamusal mekân kavramını irdelemek, anlık, geçici kamusal alan müdahalelerini parazit mimari mekânlar üzerinden tartışmaktır. Yapılı çevrenin özelleştirilen-ticarileşen kamusal alanlarında parazit strüktürler ile yapılı çevreye müdahale edilerek kamu yararına dönüştürmek niyeti deneysel bir stüdyonun ürünleri ile tartışmaya açılmıştır. Bu ürünler, İstanbul’un gündelik hayatında belkemiğini oluşturan E5 yolculuk güzergâhında bulunan metrobüs duraklarına yapılacak parazit müdahaleler olup, bir çeşit mekânın normalleşmesine meydan okuma olarak ortaya çıkmaktadır. Mimari ürünler ile ortaya çıkan problem alanında eylemlilik-görünürlük-izleyici kavramları yeniden ele alınır.

Anahtar Kelimeler:

yeni kamusal alanlar, özgürleşme, görünürlük, eylemlilik, parazit strüktür

Emancipating Urban Interventions: Parasitic Spaces

It is observed that cities are transformed into consumption-oriented presentation objects. Apart from the discourse of vanishing public space different practices which is aim to create new publicities have been developed by architects and urbanists. With acceptence of the space as a social product, to create the structural action space which is penetrated to a daily routine in order to social sustainability makes people free in public space. Being visible is added to the action-based approaches, and it reflects to architectural space as parasitic structures. With its articulated structure, it spatialized, dynamizes the place we look at every day but not see, and transform the spectator into an emancipated active agent. As a stage of the gazing action, the place transformed into agency space. And this urban space practice herald to get back to city. In this study, articulation of the agency space to urban space which is transformed into consumption and theatrical thing, it is presented as a method that will make the people interact with others. It is aimed to discuss the situation arising from the products of the experimental studio which aims to design the parasite structure on the E5 journey route, which constitutes the backbone of Istanbul. The studio's products emerge as a challenge to the normalization of existing static and defined space. The concept of agency-visibility-spectator will be re-examined through the architectural designs.

Keywords:

new public space, emancipation, visibility, agency, parasitic structure,

PDF

___

Arendth, H. (1994). İnsanlık Durumu. (Çev. Bahadır Sina Şener), İletişim, İstanbul.
Augé, M. (2017). Yok-Yerler. (Çev. Turhan Ilgaz), Daimon Yayınları, İstanbul.
d’Entreves, M. P. (2019). Hannah Arendt, içinde, The Stanford Encyclopedia of Philosophy. (Der. Edward N. Zalta) (Elektronik Kaynak). Erişim Tarihi: 4.9.2019.https://plato.stanford.edu/entries/arendt/#CitPubSph .
Ferreri, M. (2015). The seductions of temporary urbanism, içinde, Ephemera Journal, (Elektronik Kaynak). Erişim Tarihi: 5.9.2019.http://www.ephemerajournal.org/sites/default/files/pdfs/contribution/15-1ferreri.pdf
Harrison, M. (2017). Stavros Stavrıdes’ new book common space: the cıty as commons, içinde, Agent of Alternatives, (Elektronik Kaynak). Erişim Tarihi: 4.9.2019.http://agentsofalternatives.com/?p=2530
Harvey, D. (2019). Postmodernliğin Durumu. (Çev. Sungur Savran), Metis, İstanbul.
Katznelson, I. (2003). Önsöz (çev. Mehmet Moralı), içinde, Sosyal Adalet ve Şehir (David Harvey), Metis Yayınları, İstanbul.
Koyama, M. (2017). Can Temporary Urbanism be a Permanent Solution? Urban Spaces in Liquid Times, içinde, Medium, (Elektronik Kaynak). Erişim Tarihi: 5.9.2019. https://medium.com/@megukoyama/can-temporary-urbanism-be-a-permanent-solution-urban-spaces-in-liquid-times-643d423ae4fc
Lefebvre, H. (2015). Şehir Hakkı. (Çev. Işık Ergüden), Sel Yayın, İstanbul.
Lehtovuori, P., Ruoppila, S. (2012). Temporary Uses As Means Of Experimental Urban Planning, içinde, Serbian Architectural Journal, s. 4, (Der. John Henneberry), (Elektronik Kaynak). Erişim Tarihi: 5.9.2019. https://www.researchgate.net/publication/275259733_Temporary_uses_as_means_of_experimental_urban_planning
Madanipour, A. (2017). Cities in Time Temporary Urbanism and the Future of the City, s.3-4, Bloomsbury Academic Press, London.
Myburg, J. (2014). MESOPARASITE. A Symbiotic Affair. Unitec Institute of Technology.
Pit, M., Steller, K. & Streng, G.(2017). T02 essay parasitic architecture.pdf. (Elektronik Kaynak). Erişim Tarihi: 5.9.2019.http://www.gerjanstreng.eu/files/T02%20essay%20parasitic%20architecture.pdf.
Ranciére, J. (2010). Özgürleşen Seyirci. (Çev. Burak Şaman). Metis, Istanbul.
Salama, A. M. (1995). New Trends in Architectural Education: Designing the Design Studio. Tailored Text and Unlimited Potential Publishing, USA.
Salama, A. M. (2015). Spatial Design Education: New Directions for Pedagogy in Architecture and Beyond. Ashgate Publishing, UK, USA.
Salama, A. S., Nicholas Wilkinson, N. (editörler.) (2007). Design Studio Pedagogy: Horizons For The Future, The Urban International Press, UK.
Stavrides, S. (2018). Müşterek Mekân. (Çev. Cenk Saraçoğlu). Sel Yayıncılık, İstanbul.
Üngür, E. (2018). Kentleşmeyi Gerçekleştiren Biyopolitik Bir Araç Olarak D-100 Karayolu, içinde, Mimarist, s.63, s. 32-36, İstanbul Mimarlar Odası.
Üstün Demirkaya, F., Maçka Kalfa, S. (2017). Biyolojik Yaşam Şeklinden Mimari Ürüne: Konak Binada Parazitik Mimari,içinde, Fen, Matematik, Mühendislik ve Doğa Bilimleri Araştırmaları, s. 242-250.
Yorgancıoğlu, D., Seyman Güray, T. (2018). Mimari Tasarım Eğitiminde Alternatif Yaklaşımlar: Bir Mekân Tasarımı Stratejisi Olarak “Parazit Mimari”, içinde, MEGARON 2018;13(1):144-155, DOI: 10.5505/megaron.2017.74946