Türkçeye Robinson tercümeleri

Tercüme bilimi çerçevesinde yapılacak bir tercüme tedkîk veyâ tahlîli, öncelikle, “tercümenin keyfiyeti”ni, dîğer tâbirle “tercüme hattı” üzerindeki mevkiini tâyin etmelidir. Bu anlayışla 1864 senesinden başlıyarak günümüze kadar yapılan onlarca farklı Robenson tercümesinden bazılarının “sahîh tercüme”, bâzılarının ise “tercümemsi uyarlama” oldukları, ayrıca tercümeler içinde “harfiyen temâyüllü tercüme” ile “serbest temâyüllü tercüme”, uyarlamalar içinde de “tâdilen uyarlama” ile “tahvîlen uyarlama” çeşitlerinin tefrîk edilebildiği görülmektedir. Bunlara, bir de “intihâl tercümeler” ilâve olmaktadır. Robenson tercümeleri, bundan başka, tercüme târihimize, asrî Türk nesrinin inşâ târihine, cebrî müdâhalelerle dilimizin istikrârsızlaştırılıp -yarım asırdır devâm eden- fetret devrine sürüklenmesine ve- bir nebze de- iktidârdaki dünyâ görüşü değişikliğine ışık tutmaktadır.

Robinson translations in Turkish

An examination or analysis of a translation along with the rules of the science of translation would determine, before all else, modalities of the translation. Since the very first translation of Robinson into Turkish in 1864, several translations of the book were published. These translations can be categorised as “precise translations” and “adapted translation” and there are also subcategories like “word-by-word translations” or “free translations”, “moderated adaptations” or “transformed adaptations”. Besides these translations there are also few plagiarised ones. An analysis of the Robinson translations would throw a new light on the one hand on how the history of Turkish translation and prose evolved and on the other hand on how the tendencies and forced interferences of political authorities affected the continuity of translation or language policies.

___

Adıvar, Adnan (1987), “İbn Tufeyl”, İslâm Ansiklopedisi, İstanbul: Millî Eritim Bak. Yl., c. 5/II, ss. 829-831

Ahmed Cevdet Paşa (1991), Tezâkir. 40-Tetimme, Hazırlayan: Cavid Baysun, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yl.

“Ambroise Rendu”, Wikipedia, (http://fr.wikipedia.org/wiki/Ambroise_Rendu) (1.2.2012)

Ataç, Nurullah (1941), “Tercümeye Dair”, Tercüme, 19 Mart 1941, c. I, sayı: 6, ss. 505-507

Balcı, Sezai (2006), Osmanlı Devleti’nde Tercümanlık ve Bâb-ı Âlî Tercüme Odası, Doktora Tezi (Tez Danışmanı: İlknur Haydaroğlu), Ankara Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, 198 s.

Bayar, Nevnihal (2006), Açıklamalı Yeni Kelimeler Sözlüğü, Ankara: Akçaş Ye.

“Charte du traducteur” de la FIT (2008), (http://www.fit-ift.org/fr/charte.php) (15.2.2008)

“Daniel Defoe”, Wikipedia Ansiklopedisi, (http://fr.wikipedia.org/wiki/Daniel_Defoe) (11.11.2011)

Defoe, Daniel (1836), Robinson Crusoé. Vie et aventures de Robinson Crusoé écrites par lui-même, traduites par Petrus Borel, Paris: Francisque Borel et Alexandre Varenne, (http://www.ebooksgratuits.com/html/defoe_robinson_crusoe_1.html) (2.2.2008)

Defoe/Ş. Kaya (1923), Robenson Krüzoe, Müt.: Şükrü Kaya, İstanbul: Tanin’in İlâvesi, “İngilizce aslından tercüme edilmiştir”, 425 s.

Defoe /Ş. Kaya (1923/1950), Robinson Crusoe, Müt.: Şükrü Kaya, İstanbul: Hilmi Ke., 2 cild (İbrahim Hilmi Çığıraçan’ın “Hayatı ve Eserleri” başlıklı takdîm yazısıyle; ilk baskısı: 1923), 578 s., 20 cm, resimli

Defoe /Y. Nabi (1938), Robinson Crusoe: Issız Adada 28 Yıl, “Daniel De Foë’den tercüme eden: Yaşar Nabi”, İstanbul: Kanaat Ke., 150 s., 18 cm, resimli (Dîğer Kanaat Ke. Baskıları: 4. baskısı: 1946, 146 s.; 9. baskısı: 1965, 125 s.; Varlık Yl.: 1970; 1977: 15. b.)

Defoe /Özbay (1965), Robenson Kruzoe. Hayatı ve Maceraları, Tercüme Eden: M. Doğan Özbay, İstanbul: İyigün Yayınevi, resimli, 14x19,5cm, 128 s.

Defoe /Göktürk (1969/2010), Robinson Crusoe, Müt.: Akşit Göktürk, İstanbul: Yapı Kredi Yl., 631 s., 19 cm (5. baskı; ilk baskısı 1969’da, Kök Yl.’da, 2 cild hâlinde. 1969’da TDK “Çeviri Ödülü”nü kazandı.)

Defoe /Dokuman (1969), Robinson Crusoe, Müt.: Öz Dokuman, İstanbul: Sanat Neşriyat A.Ş., 310 s. (1971’de Sanat Neşriyat, 244 s.; 1975’de 312 s.)

Defoe /Bulur (1979), Robinson Crusoe (Yaşamı ve Maceraları), “Dilimize Çeviren: M. İhsan Bulur, İstanbul: Arda Yl., 182 s.

Defoe/Tanya Can (2002), Robinson Crusoe, Müt.: Tanya Can, İstanbul: Akyüz Ye., 603 s. > Akşit Göktürk’ün Tercümesinden İntihâl!

Defoe/Öner (2006), Robinson Crusoe, Müt.: Celâl Öner, İstanbul: Alkım Yl., 319 s., 19 cm > Akşit Göktürk’ün Tercümesinden İntihâl!

Defoe/Bahar (2011), Robinson Crusoe, Müt.: Mustafa Bahar, İstanbul: İskele Yl., 536 s., 19 cm (İlk baskısı: 2005, İstanbul: Kum Saati Yl., 560 s.) > Şükrü Kaya’nın Tercümesinden İntihâl!

Defoe, Daniel (2009), Robinson Crusoe, Müt.: Sabri Akdağ, İstanbul: Yuva Yl., 320 s.

Defoe, Daniel (2004), Robinson Crusoe, Müt.: Pınar Güncan, İstanbul: Bordo Siyah Klasik Yayınlar, 440 s., 21 cm (2. baskı -?-: 2007)

Defoe, Daniel (2005), Robinson Crusoe, Müt.: İkbal Menderesoğlu, İstanbul: Cümle Yayıncılık, 543 s.

Defoe, Daniel (2006), Robinson Crusoe, Müt.: Fatma Kaya, İstanbul: Amfora Yl., 503 s.

Déjean le Féal, Karla (1993), “Pédagogie raisonnée de la traduction”, Meta, volume 38, numéro 2, juin 1993, pp. 154-197

Delisle, Jean (1980), L’Analyse du discours comme méthode de traduction, Ottawa: Éditions de l’Université d’Ottawa

Elmas, Nazım (2011), Romanın Kapıları. Tanzimat Romanında Mukaddimeler ve Hâtimeler, Konya: Çizgi Ke.

Göktürk, Akşit (2000), Çeviri: Dillerin Dili, İstanbul: Yapı Kredi Yl., (YKY’da 3. basım; ilk basım: 1986) “İbn Tufayl” (1995), Encyclopædia Universalis, Paris

İsmail Habib (Sevük) (1941), Avrupa Edebiyatı ve Biz. Garptan Tercümeler, İstanbul: Remzi Ke., 2. Cild (1. Cild: 1940)

Jakobson, Roman (1970), Essais de linguistique générale, traduction et introduction de Nicolas Ruwet (texte en français approuvé par Jakobson lui-même), Paris: Editions de Minuit, collection Points

Karadağ, Ayşe Banu (2008-1), Çevirinin Tanıklığında ‘Medeniyet’in Dönüşümü, İstanbul: Diye Yl.

Karadağ, Ayşe Banu (2008-2), Osmanlıcada Robenson, İstanbul: Diye Yl.

Kaya, Zeynep N. (2011), ”Din Derslerinin Örgün Eşitime Yeniden Girişi ve Basında Din Öğretimi-Laiklik Tartışmaları (1947-1949 Yılları)”, Dem Dergi, yıl: 1, sayı: 2, ss. 82-93

Korkmaz, Zeynep (2003), Türkiye Türkçesi Grameri (şekil Bilgisi), Ankara: T. Dil Kurumu Yl.

Lederer, Marianne (1987), “La Théorie interprétative de la traduction”, Le Français dans le monde, août-septembre 1987, no spécial: Retour à la traduction, pp. 11-16

Lederer, Marianne (1994), La Traduction aujourd’hui. Le Modèle interprétatif, Paris: Hachette F.L.E.

Mustafa Nihat (Özön) (1936), Türkçede Roman Hakkında Bir Deneme, İstanbul: Remzi Ke.

Nadaux, Marc (2012), “Louis Hachette”,(http://www.19e.org/biographies/H/hachette.htm) (1.2.2012)

Nordon, Pierre (1995), “Defoe D.”, Encyclopædia Universalis, Paris, t. 7, pp. 105-106

Özpalabıyıklar, Selâhattin (2006), “Bir Çeviri Hırsızlığını Nasıl İhbâr Edebilirim?”, Çeviribilim, 26.05.2006, (http://ceviribilim.com/?p=155) (27.3.2009)

Perin, Cevdet (1946), Tanzimat Edebiyatında Fransız Tesiri, İstanbul: İstanbul Üni. Ed. Fak. Yl.

“Pétrus Borel” (1995), Encyclopædia Universalis, Paris

Poisson-Quinton, Sylvie, Reine MIMRAN et Michèle MAHÉO-LE COADIC (2006), Grammaire explıquée du françaıs. Niveau intermédiaire. Exercices, Paris: Clé International

Reiss, Katharina (2002), La Critique des traductions, ses possibilités et ses limites, traduit de l’allemand par Catherine Bocquet, Arras: Artois Presses Université

“Robinson Crusoé”, Wikipedia Ansiklopedisi, (http://fr.wikipedia.org/wiki/Robinson_Cruso) (11.11.2011)

Rendu, Ambroise (1836), Robinson dans son île, ou Abrégé des aventures de Robinson, à l'usage de la jeunesse, Lausanne: Au Dépôt bibliographique de Benj. Corbaz, 4e éd. (http://books.google.com.tr/books?id=hAg7AAAAcAAJ&printsec=frontcover&hl=tr &source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false) (31.1.2012)

Seleskovitch, Danica (1980), “Pour une théorie de la traduction inspirée de sa pratique”, Meta, volume 25, numéro 4, décembre 1980, pp. 401-408

“Şükrü Kaya” (1972), Meydan-Larousse Ansiklopedisi, 7/102

Yasa,Ş. Alparslan (2009), Problèmes et stratégies de la traduction littéraire illustrés par des exemples de traductions en turc (Türkçeye Tercümelerden Örneklerle Edebî Tercümenin Teorik Mes’eleleri ve Stratejileri), Hacettepe Üniversitesi, Doktora Tezi, Ankara

Yasa, Ş. Alparslan (2011), “Türkçeyi Geliştirme Stratejisi Olarak Tercüme”, Kebikeç, 2011, sayı: 31, ss. 53-95

“Yaşar Nabi Nayır”, (http://www.varlik.com.tr/yasarNabi.aspx) (30.4.2012)