Sam Amca'nın tozları 1960'lar ve 2000'lerde Türk Sineması'nda marshall planı ve Demokrat Parti'nin sunumu

Bu çalışmada, Türkiye’de siyasal, toplumsal ve ekonomik açılardan çok önemli bir dönem olan Marshall Planı uygulaması ve Demokrat Parti iktidarının Türk sinemasındaki yerine, 1960 ve 2000 sonrasında çekilen filmler aracılığıyla bakılmaktadır. Çalışmanın ilk bölümünde Marshall Planı ve Demokrat Parti dönemine ilişkin genel bir bakış açısı ile kısaca giriş yapıldıktan sonra ikinci bölümde film analizlerine geçilmiştir. Film analizlerinde ilk kısım Marshall Planı uygulaması ve Demokrat Parti iktidarından hemen sonra çekilen 1960 yıllarına ait filmlerden oluşmaktadır. Bu filmler, Türk sinemasında “toplumsal gerçekçilik” olarak anılan eleştirel bir bakış açısıyla filmlerin çekildiği bir dönemde üretilmiş olması nedeniyle de ayrıca önemlidir. İkinci kısım filmler ise 2000’lerde çekilmiş olan ve Marshall Planı ile Demokrat Parti yıllarına direkt olarak eleştiriler içeren filmlerden oluşmaktadır. Çalışmanın sonunda her iki döneme ait filmler karşılaştırılarak 2000’lerde çekilen filmlerin çok yoğun ve direkt eleştirel mesajlar taşıdığı ortaya çıkmıştır.

In this paper, reflection of Marshall Plan and Demokrat Party’s rule, an important era in Turkish history, will be analyzed in films made between 1960 and 2000. In the first part of the paper a general perspective of Marshall Plan and Demokrat Party era is presented. Second part of the paper consists of film analyses. In the first group of film analyses there are films that had been made in 1960s, soon after Marshall Plan and governing of Demokrat Party. These films are important because of having a “social realist” perspective. Second group of films have produced in 2000s and have direct criticism on Marshall Plan and governing of Demokrat Party. And lastly, films from both eras are compared and it is concluded that films from latter era have direct and intense criticism.

___

Eroğul, Cem (1990), Demokrat Parti Tarihi ve İdeolojisi, Ankara: İmge Kitabevi.

Gevgilili, Ali (1987), Yükseliş ve Düşüş, İstanbul: Bağlam.

Grimal, Pierre (1997), Mitoloji Sözlüğü Yunan ve Roma, İstanbul: Sosyal Yayınlar.

Kahraman, Hasan Bülent (2003), Kitle Kültürü Kitlelerin Afyonu İstanbul: Agora.

Keyder, Çağlar (2001), Türkiye’de Devlet ve Sınıflar, İstanbul: İletişim Yayınları.

Kongar, Emre (1999), 21. Yüzyılda Türkiye, İstanbul: Remzi Kitabevi.

www.kongar.org/aydinlanma/2004/14.04.2009/12:30.

Maktav, Hilmi (2001), “Türk Sinemasında Yoksulluk ve Yoksul Kahramanlar”, Toplum ve Bilim, Sayı 89, Yaz.

Onaran, Alim Şerif (1994), Türk Sineması (I. Cilt), Ankara: Kitle Yayınları.

Oran, Baskın (2002), Türk Dış Politikası - Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular Belgeler Yorumlar, Ed. B. Oran, Cilt I, İstanbul: İletişim Yayınları.

Özbek, Meral (1999), Popüler Kültür ve Orhan Gencebay Arabeski, İstanbul: İletişim Yayınları.

Özön, Nijat (1968), Türk Sineması Kronolojisi, Ankara: Bilgi Yayınevi.

Tunçkanat, Haydar (1996), 27 Mayıs 1960 Devrimi Diktadan Demokrasiye, İstanbul: Çağdaş Yayınları.

Türk Dil Kurumu (1988), Türkçe Sözlük, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.

Tören, Tolga (2007), Yeniden Yapılanan Dünya Ekonomisinde Marshall Planı ve Türkiye Uygulaması, İstanbul: Sosyal Araştırmalar Vakfı.

Tören, Tolga (2009), Marshall Planı İle İlgili Görüşme.

Yaylagül, Levent (2004), “1960-1970 Dönemi Türk Sinemasında Düşünce Akımları”, Sinemada Anlatı ve Türler, Ankara: Vadi Y.