Rönesans’tan Kant’a Sonsuzluğa Saçılmış Düşünceyi Bilimsel Bir Zemine Oturtma Çabasının Kısa Tarihi

Rönesans felsefesi, klasik doğa biliminin sınırlarını parçalamış, fakat bu edimi sırasında da düşünceyi sonsuzluğa saçılmış bir halde merkezsiz bırakmıştır. Bu çalışmanın ilk amacı, düşüncenin Rönesans’la birlikte merkezsiz kalışını açık kılmaktır. 17. yüzyıl felsefesi ise, merkezsizliğe bir çözüm getirebilmek adına, matematikle taçlandırılmış bir metafiziği geliştirmeyi denemiş, fakat söz konusu metafiziğin anlama yetisinin sınırlarını ihlal etmesi dolayısıyla da, felsefeyi başka bir temelsiz sonsuzluğun kucağına atmıştır. Çalışmanın ikinci amacı, 17. yüzyıl düşüncesinden doğan bu pozitif ve negatif unsurları belirgin kılmaktır. 18. yüzyıl İngiliz filozofları ise, Newton’ın deneyci yönteminin muazzam etkilerine sırtlarını yaslayarak, düşünceyi “sonsuzluk alanı”ndan “sonluluk alanı”na çekmeyi denemişlerdir. Çalışmanın üçüncü amacı, Hume’un söz konusu “sonluluk alanı”nı kurma denemesinin, Newton’la yükselişe geçmiş olan kesin bilimlere dair güveni nasıl sarstığını ortaya koymaktır. Kant ise, Rönesans’tan beri saçılmakta olan düşünceyi sarsılmaz bir zemine oturma amacıyla, Newtoncı “çekim”e metafizik bir temel bulmayı denemiştir. Kant’ın bahsi geçen denemesini nasıl ilerlettiği ve bunda ne ölçüde başarılı olduğunu ortaya koymak ise, bu çalışmamın nihai amacını oluşturmaktadır.

From Renaissance to Kant, The Brief History of the Attempt to Locate the Thought, Which Has Been Left to Infinity, in a Scientific Ground

Renaissance philosophy broke the boundaries of classical natural science, but while doing so it put the thought into infinity and left it without a center. The first aim of this study is to unveil how the thought was left without a center by Renaissance philosophy. 17th century philosophy tried to develop a metaphysics supported by mathematics in order to bring a solution to this state of centerlessness, but this metaphysics left the thought into another groundless infinity because it violated the boundaries of human understanding. The second aim is to make clear the positive and negative elements arising from 17th century philosophy. 18th century British philosophers tried to relocate the thought from the “realm of infinity” to the “realm of finity” through relying on the tremendous effects of Newton’s empirical method. The third aim is to illustrate how Hume’s attempt to build aforementioned “realm of finity” damaged the confidence in exact sciences which rose with Newton.Kant tried to find a metaphysical ground to Newtonian “gravitation” in the pursuit of locating the thought, which had been left to infinity since Renaissance, in a solid ground. The final aim of this study is to demonstrate how Kant carried out this attempt and how much he succeeded in it.

___

Aristoteles. Fizik. Çev. Saffet Babür. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 1997a.
Aristoteles. Gökyüzü Üzerine. Çev. Saffet Babür. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları, 1997b.
Aristoteles. Metafizik. Çev. Y. Gurur Sev. İstanbul: Pinhan Yayınları, 2018.
Berkeley, George. İnsan Bilgisinin İlkeleri Üzerine. Çev. Halil Turan. Ankara: Bilim Sanat Yayınları, 1996.
Bloch, Ernst. Rönesans Felsefesi. Çev. Hüsen Portakal. İstanbul: Cem Yayınları, 2002.
Bloch, Ernst. İbni Sina ve Aristotelesçi Sol. Çev. Tanıl Bora. İstanbul: İletişim Yayınları, 2013.
Bonitz, Hermann. Index Aristotelicus. Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft, 1955.
Copernicus, Nicolaus. Göksel Kürelerin Devinimleri Üzerine. Çev. C. Cengiz Çevik. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2010.
Copleston, Frederick. A History of Philosophy, Volume III: Late Medieval and Renaissance Philosophy. New York: Doubleday Publishing, 1993.
Cushing, James T. Fizikte Felsefi Kavramlar 1. Çev. B. Özgür Sarıoğlu. İstanbul: Sabancı Üniversitesi Yayınları, 2013.
Descartes, Rene. Metot Üzerine Konuşma. Çev. K. Sahir Sel. İstanbul: Sosyal Yayınları, 1994.
Descartes, Rene. Meditasyonlar. Çev. İsmet Birkan. Ankara: BilgeSu Yayınları, 2007.
Friedman, Michael. Kant ve Kesin Bilimler. Çev. Sibel Şan Öget. İstanbul: Alfa Yayınları, 2015.
Galilei, Galileo. İki Büyük Dünya Sistemi Hakkında Diyalog. Çev. Reşit Aşçıoğlu. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2008.
Homeros. İlyada. Çev. Azra Erhat ve A. Kadir. İstanbul: Sander Yayınları, 1967.
Hume, David. İnsanın Anlama Yetisi Üzerine Bir Soruşturma. Çev. Oruç Aruoba. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları, 1976
Hume, David. İnsan Doğası Üzerine Bir İnceleme. Çev. Ergün Baylan. Ankara: BilgeSu Yayınları, 2009.
Kant, Immanuel. Metaphysical Foundations of Natural Science. Çev. James Ellington. New York: The Bobbs-Merrill Company Press, 1970.
Kant, Immanuel. Pratik Aklın Eleştirisi. Çev. İoanna Kuçuradi, Ülker Gökberk ve Füsun Akatlı. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları, 1980.
Kant, Immanuel. Ahlak Metafiziğinin Temellendirilmesi. Çev. İoanna Kuçuradi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları, 1982.
Kant, Immanuel. Gelecekte Bilim Olarak Ortaya Çıkabilecek Her Metafiziğe Prolegomena. Çev. İoanna Kuçuradi ve Yusuf Örnek. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları, 1983.
Kant, Immanuel. Fragmanlar. Çev. Oruç Aruoba. İstanbul: Altıkırkbeş Yayınları, 2000.
Kant, Immanuel. Critique of Pure Reason. Çev. Paul Guyer ve Allen W. Wood. New York: Cambridge University Press, 2009.
Koyré, Alexandre. “Galileo ile Platon”. Bilim Tarihi Yazıları 1 (ss. 151-186). Çev. Kurtuluş Dinçer. Ankara: Tübitak Popüler Bilim Kitapları, 2002.
Laertios. Ünlü Filozofların Yaşamları ve Öğretileri. Çev. Candan Şentuna. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2013.
Liddell, Henry George ve Scott, Robert. A Greek-English Lexicon. New York: Oxford University Press, 1996
Locke, John. İnsan Anlığı Üzerine Bir Deneme. Çev. Vehbi Hacıkadiroğlu. İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2013.
Spinoza, Benedictus. Ethica. Çev. Çiğdem Dürüşken. İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2011.
Spinoza, Benedictus. Mektuplar. Çev. Emine Ayhan. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları, 2014.
Westfall, Richard S. Modern Bilimin Oluşumu. Çev. İsmail Hakkı Duru. Ankara: Tübitak Popüler Bilim Kitapları, 2004.