Karamanlıca Terakki Dergisi: “Anatolluları dalmış oldukları uykudan uyandırmak”

Bu yazıda, Nevşehir Terakkiperver Uhuvveti tarafından çıkarılan Terakki dergisi incelenmektedir. Dergi, 19. yüzyıl sonu Karamanlıca süreli yayın külliyatının bir parçasını oluşturmaktadır ve okurlarını hem İstanbul’a ya da başka önemli kentlere göç edenler arasında Türkdil Anadolulu Ortodokslar hem de yerel Ortodokslar cemaatler oluşturmaktadır. İstanbul’a Nevşehir’den göç eden Anadolulu Ortodokslar hatırı sayılır bir cemaat teşkil etmektedirler. Dergi de okurlarına eğitim, aile hayatı, din, sağlık, tarih, coğrafya gibi konularda ansiklopedik bilgi sunmaktadır. Sosyo-ekonomik değişimin hızlanmasıyla mevcut toplumsal ilişkiler ile hiyerarşinin tehdit altına girdiği bir çağda modern muhafazakar bir görüşü savunur. Dergi aynı zamanda eğitimli genç kuşaklar ile Anadolulu Ortodoks göçmenler arasındaki nevzuhur meslek erbabının fikirlerini ifade edebildikleri bir mecra işlevi de görmüştür. Bu okuryazar elitler Terakki gibi kendilerini ifade edebildikleri araçlar ile Türkdil Anadolu Ortodokslarının Osmanlı Rum milletinin toplumsal, kültürel ve dilsel standartlarını benimsemelerinde önemli bir işlev gördüler

Karamanli Terakki Periodical: Waking Up Anatolians from Deep Sleep

This article deals with the journal of Terakki (Progress) published by the Progressive Association of Nevşehir. The journal is part of the Karamanli (in Turkish written with Greek letters) periodical literature of the late nineteenth century. Its readership mainly consisted of Turkish speaking Anatolian Orthodox immigrants of Istanbul or other important urban areas of the Empire but also it had customers in the local Anatolian Orthodox communities themselves. Among the Anatolian Orthodox immigrants in the capital of the Empire those from Nevşehir formed an important segment. The journal has an encyclopedic orientation since it provided its readership information on topics concerning education, family life, religion, health, history, geography etc. It defended a conservative modernist perspective in an age that the rhythm of socioeconomic change threatened existing social relations and hierarchies. The journal served as a vehicle for the expression of the ideas of the educated younger generation and the emerging new segment of professionals of the Turkish speaking Anatolian Orthodox immigrants. This new educated elite through their vehicles of expression like the journal Terakki, served a very crucial role in the process of adoption and/or appropriation of the social, cultural and linguistic standards of the Ottoman Greek millet by the Turkish speaking Anatolian Orthodox.

___

Terakki Neologos
Akşin, Sina. İstanbul Hükümetleri ve Millî Mücadele Mutlakiyete Dönüş (1918-1919). İstanbul: Cem Yayınevi, 1992.
Aleksandris, Alexis. “The Constantinopolitan Greek Factor During the Greco-Turkish Confrontation of 1919–1922”, Byzantine and Modern Greek Studies, vol. 8, 1983.
Anagnostopoulou, Sia. Μικρά Ασία 19ος αιώνας - 1919 Οι Ελληνορθόδοξες Κοινότητες. Atina: Ελληνικά Γράμματα, 1997.
Anastasiadis, G. I. “Savva Roumi Pasas”, Mikrasiatika Hronika, cilt C, 1940: 250-265.
Balta, Evangelia & Nurdan Şafak, “The ‘Derviş’ Savva Rumi Paşa and the Karamanlidika newspaper Sebat”, Cultural Encounters in the Turkish Speaking Communities of the Late Ottoman Empire, ed. Evangelia Balta. İstanbul: The Isis Press, 2014: 311-34.
Balta, Evangelia. “Catalogue of the Karamanlidika Press” Beyond the Language Frontier Studies on the Karamanlis and the Karamanlidika Printing. Istanbul: The Isis Press 2010.
Balta, Evangelia. “Karamanli Press (Smyrna 1845 – Athens 1926)” Beyond the Language Fontier Studies on the Karamanlis and the Karamanlidika Printing. Istanbul: The Isis Press 2010.
Balta, Evangelia. “Sisam Beyliği”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, cilt 37, s. 273-4.
Balta, Evangelia. “Το Καραμανλίδικο Έντυπο (The Karamanlidika Printed Matter)”, Τα Ιστορικά Vol. 5 sayı 9, December 1988.
Balta, Evangelia. Gerçi Rum isek de, Rumca bilmez Türkçe söyleriz Karamanlılar ve Karamanlıca edebiyat üzerine araştırmalar. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2014.
Benlisoy, Foti & Stefo Benlisoy. “Karamanlılar, Anadolu Ahalisi ve Aşağı Tabakalar: Türkdil Anadolu Ortodokslarında Kimlik Algısı” Tarih ve Toplum 11, Güz 2010: 7-22.
Benlisoy, Stefo. “İstanbul’da yaşayan Nevşehirli Ortodokslar Tarafından Kurulan Papa Yeorgios nam Cemiyet-i Islahiyyesi”, Tarih ve Toplum cilt 40, sayı 236, Ağustos 2003, s. 35-41.
Benlisoy, Stefo. “Nevşehirli Peynirci Esnafı İttihadı”, Tarih ve Toplum cilt 40, sayı 239, Kasım 2003, s. 4-9.
Benlisoy, Stefo. “Nevşehirli, doktor, eğitimci, sendikacı: Doktor Arhangelos Gavril kimdi?”, Karamanlidika Legacies, ed. Evangelia Balta. Istanbul: The Isis Press, 2018: 107-126.
Benlisoy, Stefo. Education in the Turcophone Orthodox Communities of Anatolia during the Nineteenth Century. Boğaziçi University. Yayımlanmamış doktora tezi, 2011.
Ioannidis, Ioannis. Καισάρεια Μητροπολιτλερί βε Μααλουμάτη Μουτενεββιά [Kesarya Mitropolitleri ve Maalumat-ı Mütenevviyya]. Der Saadet: Aleksandros Nomismatidis Matbaası 1896.
İoannidis, İoannis. Kesaria Mitropolitleri ve Maalumat-ı Mütenevvia. Dersaadet: Aleksandros Nomismatidis Matbaası, 1896
Leontiadis, St. I. “Φίλιππος Αριστόβουλος [Filippos Aristovulos]”, Μικρασιατικόν Ημερολόγιον ο Αστήρ 1913. Constantinople: Protopapa and Sas, 1912: 137-45.
Nevşehir Mekteplerinin Dersaadet Ephoriasının Yüzüncü Sene-i Devriyesi 1820-1920. Dersaadet: Anatoli Matbaası, 1920.
Orakçı, Meryem. “Karamanlıca bir gazete: Terakki”, Cultural Encounters in the Turkish Speaking Communities of the Late Ottoman Empire, ed. Evangelia Balta. İstanbul: The Isis Press, 2014: 411-428.
Petropoulou, Ioanna. “Cultural and Intellectual Life in 19th Century Cappadocia a Sketch”, Lula Kipreu (ed) Cappadocia Travel in the Christian East. Atina: Adam Editions, 1993.
Strauss, Johann. “Is Karamanli Literature Part of a ‘Christian-Turkish (Turco-Christian) Literature’?” inTurcologica 83 Cries and Whispers in Karamanlidika Books, ed. By Evangelia Balta & Matthias Kappler. Harrasowitz Verlag: Wiesbaden, 2010: 153-200.
Şişmanoğlu Şimşek, Şehnaz. “Karamanlidika Literary Production at the End of the 19th Century as Reflected in the pages of Anatoli”, Cultural Encounters in the Turkish Speaking Communities of the Late Ottoman Empire, ed. Evangelia Balta. İstanbul: The IsisPress, 2014: 429-447.
Şişmanoğlu Şimşek, Şehnaz. “The Yeniçeriler of Ioannis Gavriilidis A Palimpest in Karamanlidika”, Between Religion and Language Turkish-speaking Christians, Jews and Greekspeaking Muslims and Catholics in the Ottoman Empire, ed.: Evangelia Balta & Mehmet Ölmez. İstanbul: Eren: 245-275.
Tokgöz, Ahmed İhsan. Matbuat Hatıralarım, yay. haz. Alpay Kabacalı. İstanbul: İletişim Yayınları, 1993.
Valavanis, İoakim. Μικρασιατικά. Atina: Adelfon Peri 1891.