20855

Erken Cumhuriyet Döneminde Öğretmenlik Mesleği ve Öğretmen Kimliği

u yazı erken Cumhuriyet döneminde yönetici elitin toplumu dönüştürmekte aracı olacak yeni bir öğretmen kimliği oluşturma çabalarını ve bu politikaların uygulama sürecinde nasıl işlediğini dönemin kaynaklarında yer alan tartışmalardan yola çıkarak ele almaktadır. Yönetici elitin, öğretmenler arasında bir grup kimliği oluşturma ve öncülük bilinci yaratmaya yönelik tüm bu çabalarının birtakım yapısal engellere takıldığına ve bu nedenle başarılı ola- madığına işaret edilmektedir. Öğretmenlerden köylerdeki sıhhi ve ahlaki koşulları iyileştirme- leri ve köylü topluluklarını ulusal bütünlüğe intibak ettirmeleri beklenirken, pek çok ekono- mik ve sosyal sorunla karşı karşıya olan öğretmenler kendilerine yüklenen bu sorumluluğu üstlenmeye fazla istekli olmamışlardır.

Teaching Profession and Teacher Identity in the Early Republican Period

This paper deals with the early Republican governing elite's attempts at forging an ideal teacher identity, defined as an agent of the modernization project. Although state's penetration into and transformation of the traditional society through schooling has been widely acknowledged in modern Turkish historiography, the possibility of the teachers' resistance to these national projects and policies has not been explored. The paper argues that the project of recruiting teachers for modernization purposes was doomed to fail, mainly because the state lacked the very tools and infrastructural power that was necessary to carry out this policy. Although teachers were expected to sanitize, moralize, and nationalize peasants, most teachers who were faced with economic and social restraints were not interested in assuming this responsibility

___

Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Muamelat Genel Müdürlüğü Katalogu Süreli yayınlar

Muallimler Mecmuası, 1930-1932, 1935

Muallim Sesi, 1934-1935, 1937-1940

Akyüz, Yahya. Türkiye'de Öğretmenlerin Toplumsal Değişmedeki Etkileri. Ankara: Doğan Basımevi, 1978.

Ateş, Ahmet Emre. 1940-1946 Yılları Arasında Türkiye'de Köylü Eğitimi: Ulus-Devlet İnşasında Köy Enstitülerinin Yeri (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı, 2011.

Atabaki, Touraj ve Gavin D. Brockett. "Ottoman and Republican Turkish Labour History: An Introduction" International Review of Social History, cilt 54, no. S17, 2009: 1-17

Başvekâlet İstatistik Umum Müdürlüğü. Maarif 1933-1934 Yılı Muallimler İstatistiği. İstanbul: Devlet Matbaası, 1935.

Başvekâlet İstatistik Umum Müdürlüğü. Öğretmenler İstatistiği. Ankara: Ulusal Matbaa, 1943.

Balkır, Edip S. Eski Bir Öğretmenin Anıları. İstanbul: 1968.

Bora, Tanıl. "Türkiye'de Meslek Kuruluşları: 'Kamu', 'Sivil' ve 'Milli'nin Muğlak Kesişim Alanı" S. Yerasimos, G. Seufert ve N. Mert (der.), Türkiye'de Sivil Toplum ve Milliyetçilik. İstanbul: İletişim Yayınları, 1998.

Brockett, Gavin D. "Social History and the Historiography of Modern Turkey" Gavin D. Brockett (der.), Towards a Social History of Modern Turkey: Essays in Theory and Practice. İstanbul: Libra, 2011: 13-37.

Çetinkaya, Y. Doğan. "'Sefaletten İhyaya': Türkiye İşçi Sınıfı Tarihi ve E. P. Thompson" Tarih ve Toplum Yeni Yaklaşımlar. no. 17, 2014: 201-221.

Demiray, T. "Muallimlerimiz Fizyolojik Felaketlerin Tehdidi Altında" Muallimler Mecmuası, cilt: 9, no: 23, 1931: 86-88.

Erkson, M. Şevki. "Niçin İstanbul Vilayetinde 459 Nüfusa, Mardin Vilayetinde ise 3594 Nüfusa Bir Muallim Düşüyor" Muallimler Mecmuası, cilt: 12, no. 38-39, 1935: 189.

Esen, Yasemin. "Öğretmenlerin Toplumsal/Mesleki Kimliklerine ve Rollerine İlişkin Değerlendirmeleri: Sosyal Bilgiler Öğretmenleri Üzerine Yapılmış Bir Araştırma" Eğitim, Bilim, Toplum, cilt: 3, no. 11, 2005: 16-47.

Giray, Tahsin. "Yeni Maarif Hareketinin Arifesinde miyiz?" Muallimler Mecmuası, cilt: 7, no. 9-10, 1930: 289.

Metinsoy, Murat. "Erken Cumhuriyet Döneminde 'Mebus'ların 'İntihap Dairesi' ve 'Teftiş Bölgesi' Raporları" Tarih ve Toplum Yeni Yaklaşımlar, no. 3, 2006: 103-169.

Metinsoy, Murat. "Kemalizmin Taşrası: Erken Cumhuriyet Taşrasında Parti, Devlet ve Toplum" Toplum ve Bilim, no. 118, 2010.

Nami K. "Örnek Köy Muallimi", Muallimler Mecmuası, cilt: 7, no. 7, 1930: 170-171.

Osman, F. "Muallimlerin Mesken Bedelleri" Muallimler Mecmuası, cilt: 12, Sayı: 38-39, 1935: 208.

Özbek, Nadir. "Alternatif Tarih Tahayyülleri: Siyaset, İdeoloji ve Osmanlı-Türkiye Tarihi" Toplum ve Bilim, no. 98, 2003: 234-254.

Özbek, Nadir. "İmparatorluk Tartışmalarında Radikal Bir Açılım" Virgül, no. 101, 2006: 14- 16.

Seregny, Scott J. "Teachers and Rural Cooperatives: The Politics of Education and Profes- sional Identities in Russia, 1908-17". Russian Review, cilt: 55, no.14, 1996a: 567-590.

Seregny, Scott J. "Professional Activism and Association among Russian Teachers, 1864- 1905" Balzer, Harkey D. (der.), Russia's Missing Middle Class: The Professions in Russian His- tory. Armonk: M. R. Sharpe, 1996b: 169-95.

Tekben, Şerif. Neden Köy Enstitüleri. İstanbul: TMGT Gençlik Yayınları, 1962.

Tekeli, İlhan ve Selim İlkin. 1929 Dünya Buhranında Türkiye'nin İktisadi Politika Arayışları. Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi Yayınları, 1977.

Vaughan, Mary Kay. Cultural Politics in Revolution: Teachers, Peasants, and Schools in Mexico, 1930- 1940. Tucson: University of Arizona Press, 1997.

Weber, Eugen. Peasants into Frenchmen: the Modernization of Rural France, 1870-1914. Stanford: Stanford University Press, 1976.