Bir siyasi-idari kurum olarak osmanlı'da Cami

Osmanlı İmparatorluğu'nda cami sadece bir ibadethane değil aynı zamanda idari bir kurumdur. Bu hali ile de salt bir ibadethane olan mescitten farklılaşır. Camide görev yapan imam-hatip olan kişi sadece bir din adamı değil aynı zamanda resmi bir görevlidir. Buradan hareketle Osmanlı sisteminde, İslam'da olmadığı kabul edilen resmi sıfatlı bir din görevlisi sınıfı mevcuttur. Bu sınıf da tıpkı diğer devlet görevlileri gibi "resmi memur" statü ve kimliğine sahiptir. Siyasi bir metin olan hutbeyi, sultan adına okuyan bu görevli sultan tarafından atanan diğer memurların özelliklerini taşımaktadır. Bu çalışma yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti'nin de devlet memuru-imam uygulamasını Osmanlı'nın bu geleneğinden alıp devam ettirdiğini ileri sürmektedir.

The mosque as a political and administative institution in the ottoman empire

The mosque was not only a prayer house but also an administrative institution in the Ottoman Empire. In this respect, it differs from the mescid, whose sole function was to serve as a prayer house. The imam-hatib, who were serving within the Mosque were not only men of religion per se but also an civil servant of the State. Accordingly, despite the general assumption that Islam did not permit its existence, a religious class was thus created in the Ottoman administrative system. This class possessed the status and identity of the "state official" exactly in the same way as other state officials. İmam or hatib was commissioned by the Sultan himself for reading the hutbe, a kind of political text, in the name of the Sultan. The study argues that the newly founded Turkish Republic continued this Ottoman tradition, which was based on the principle that the imam was actually a state official.

___

3 Numaralı Mühime Defteri, (1990), Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayını, Ankara.

ADIYEKE Nuri, (1999), "Islahat Fermanı Öncesinde Osmanlı İmparatorluğu'nda Millet Sistemi ve Gayrimüslimlerin Yaşantılarına Dair", Osmanlı, c. 4., (Edit: Güler Eren), Yeni Türkiye Yayınları, Ankara.

ADIYEKE Nuri, (1996), "Osmanlı İmparatorluğu'nda İnanç Özgürlüğüne Dair", Bilim ve Ütopya, Sayı: 25, (Temmuz 1996).

AFYONCU Erhan - ÜNAL Ahmet, (2007), "Osmanlı Döneminde Törenler ve Eminönü", 2. Uluslararası Eminönü Sempozyumu, Tebliğler Kitabı, (Edit: Erol Cihan), İstanbul. Aşıkpaşaoğlu Tarihi, (1992), (Haz: Nihal Atsız), MEB. Yayını, İstanbul.

ÇİÇEK Kemal, (1985), "Tanzimat ve Şeriat," Toplumsal Tarih, c. 15 (Mart 1985).

DEMİR Aydoğan, (1984), "Kanuni Sultan Süleyman'ın Terk-i Salat Edenlerle İlgili Fermanı", Tarih İncelemeleri Dergisi, c. II. .

ERGENÇ Özer, (1981), "Osmanlı Şehirlerindeki Yönetim Kurumlarının Niteliği Üzerine Bazı Düşünceler", VIII. Türk Tarih Kongresi (1976), Kongreye Sunulan Bildiriler, c. II, TTK. Yayını, Ankara.

GAZALİ, Kimya-ı Saadeti (Çev. Abdullah Aydın-Abdurrahman Aydm), Aydın Yayınevi, İstanbul, (Basım yılı yok).

Hüdavendigar Livası Tahrir Defterleri I, (1988), (Yayma Hazırlayan: Ömer Lütfü Barkan, Enver Meriçli), TTK. Yayını, Ankara.

İBN HALDUN, (1991), Mukaddime, c. II, (Çev. Zakir Kadiri Ugan), MEB. Yayını, İstanbul.

KARA Adem, (2000), Antakya 'nın III Numaralı Şeriye Sicili, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya.

MEHMED NEŞRİ, (1987), Kitab-ı Cihannuma - Neşri Tarihi, c. I, (Yay: Faik Reşit Unat, Mehmet Altan Köymen) TTK. Yayını, Ankara.

MUSTAFA NAİMA, (1280), Tarih-i Naima, c. 2, İstanbul.

OCAK Ahmet Yaşar, (1999), Türkler, Türkiye ve İslam, İletişim Yayınları, İstanbul.

ŞEMSEDDİN SAMİ, (1978), Kamus-u Türki, İstanbul.