Osmanlı'da İş Dünyası, Siyaset, Suikast Meymon'un Uluslararası Fırıldakları

19. yüzyılın son yarısında Osmanlı ülkesinde yatırımlar ve imtiyaz anlaşmaları çoğalırken, uluslararası alanda Avrupa'da iktisadi-siyasal bloklaşma yaşanmakta, Abdülhamit iktidarı bu diplomasi oyununda bir yandan da Avrupa'ya taşınan muhalifleriyle uğraşmak zorundaydı. İttihatçılar Avrupa'yla kurdukları siyasi ve iktisadi ilişkide bu mirasla da baş etmek zorunda, bir yandan da içerdeki muhalifleri susturma gayretindeydiler. Bütün bu ilişkiler ağı, Bernard Maimon gibi, yatırımcıdan komisyoncuya, misyonerden casusa, gazeteciden koleksiyonerliğe kadar her renge boyanabilen ve bütün aktörelerle ilişki kuran, hepsinin tanıdığı ama unutmak istediği kimliklerin de yaratıldığı bir ortamdı.

Business, Politics and Assassination in the Late Ottoman Empire: Maimon's International Intrigues

Investments and economic concessions flourished in the Ottoman Empire during the second half of the 19th century, and the European countries were experiencing a period of political and economic alliances by establishing conflicting blocs among themselves. Abdulhamid was to cope both with the play of diplomacy and the opposition movement that moved to Europe. The Ittihadist governments inherited this web of political and economic networks and relations. They, in the meanwhile, were trying to silence the opposition inside the Empire. This study investigates the people such as Bernard Maimon who was known by every agent in the story who involved in a variety of activities spanning from investment to commissioning, from missionary activity to intelligence, from journalism to indulgence in antiquarian, but no one wishes to remember.

___

Arşiv Kaynakları

Babıali Evrak Odası,

Dahiliye Nezareti: Emniyet-i Umumiye Müdiriyeti, İddari Kısım, Muhaberat-ı Umumiye,

Hariciye Nezareti Siyasi Kısım,

İrade: Harbiye, Taltifat, Ticaret ve Nafia,

Meclis-i Vükela Mazbataları

Sadaret Mektubi Kalemi Mühimme Kalemi Evrakı

Yıldız: Esas Defter; Perakende: Askeri Maruzat, Mabeyn Başkitabeti, Elçilik ve Şehbenderlik Maruzatı, Mütenevvi Maruzat, Posta ve Telgraf Nezareti Maruzatı, Tahrirat-ı Ecnebiye, Zabtiye Nezareti.

The National Archives, Londra, FO 371/1995 File 184/13832.

Kitaplar, Makaleler, Gazeteler

Ahmad, Feroz; İttihat ve Terakki, 1908-1914, çev. Nuran Yavuz, Kaynak Y., İstanbul, 1986.

Akşin, Sina; Jön Türkler ve İttihat ve Terakki, Gerçek Y., İstanbul, 1980

Alakom, Rohat; Bir Kürt Diplomatının Fırtınalı Yılları General Şerif Paşa (1865-1944), APEC, Stockholm, 1995.

Korkmaz Alemdar, İstanbul (1875-1964), Türkiye'de Yayınlanan Fransızca Bir Gazetenin Tarihi, A.İ.T.A., Ankara, 1978.

Anadol, Cemal; İsrail ve Siyonizm Kıskacında Türkiye, Bilge Karınca Y., İstanbul, 3. b., 2004.

D'Aral, René; Le Gaulois, Nisan 1911.

Birinci, Ali; "Şerif Paşa", Tarihin Gölgesinde Meşâhir-i Meçhûleden Birkaç Zât, Dergah Y., İstan- bul, 2001, s. 199-201.

The Brooklyn Daily Eagle, 14 Eylül 1910.

Bliadha, Guth Na; Welsh Outlook, Cilt: 5, Sayı: 4, 1918, s. 24.

Burman, John; Britain's Relations With The Ottoman Empire During The Embassy Of Sir Nicholas O'Conor To The Porte, 1898-1908, The Isis Press, Istanbul, 2010.

Canton, William; A History of The Biritsh and Foreign Bible Society, John Murray, Londra, 1910, C. III, C. V.

Cassier's Engineering Monthly, Cilt 51, 1917.

Cavit Bey; Meşrutiyet Ruznamesi, haz. Hasan Babacan, Servet Avşar, TTK Y., Ankara, 2014.

Chamber's Journal, 1917.

Çapanoğlu, Münir Süleyman; "Casus Maimon", Resimli Tarih Mecmuası, Sayı: 36, Aralık 1952, s. 1946-1947.

Delaisi, M.; "The Great War Foretold in 1911", Stead's Review, 21 Ağustos 1920.

Earle, Edward Mead; Bağdat Demiryolu Savaşı, çev. Kasım Yargıcı, Milliyet Y., İstanbul, 1972.

Emiroğlu, Kudret; "Maliye Nazırı Cavit Bey'in Trabzon Gezisi (1911)", Trabzon, Trabzon İli ve İlçeleri Eğitim Kültür ve Sosyal Yardımlaşma Vakfı, Ankara, 1990, Sayı: 4, s. 53-59.

de Fonenoy, La Marqouise; Chicago Tribune, 8 Aralık 1916.

Fuchs, Tim K.; The Tardieu Moment: Andre Tardieu's Failure As Prime Minister Of France, 1929- 1930, Georgia Southern University, 1998.

Gürsoy, Belkıs Altuniş; "Damat Mahmut Celalettin Paşa", Tarihi Kültürü ve Sanatıyla Eyüp Sultan Sempozyumu IX, Eyüp Belediyesi, 2005, s. 268-279.

Hanioğlu, Şükrü; Bir Siyasal Örgüt Olarak Osmanlı İttihad ve Terakki Cemiyeti ve Jön Türklük (1889-1902), İletişim Y., İstanbul, t.y.

Hanioğlu, M. Şükrü; Preparation For a Revolution, The Young Turks, 1902-1908, Oxford U.P., New York, 2001.

Hewins, Ralph; Mr Five Per Cent, The Story of Calouste Gulbenkian, Rinehart & Co., New York, 1958

İrtem, Süleyman Kâni; Yıldız ve Jön Türkler, Temel Y., İstanbul, 1999.

Kansu, Aykut; Politics in Post-Revolutionary Turkey, 1908-1913, Brill, 2000.

Kent, Marian; "Agent of Empire? The National Bank of Turkey and British Foreign Policy", Moguls and Mandarins, Oil, Imperialism and the Middle East in British Foreign Policy, 1900-1940, Frank Cass, Londra, 1993, s. 68-97.

Kévorkian, Raymond; The Armenian Genocide, A Complete History, Tauris, New York, 2011.

Koloğlu, Orhan; Abdülhamid Gerçeği, Gür Y., İstanbul, 1987.

Kuran, Ahmet Bedevi; İnkılap Tarihimiz ve "Jön Türkler", Tan Matbaası, İstanbul, 1945.

Mahmud Şevket Paşa'nın Sadaret Günlüğü, haz. Murat Bardakçı, Türkiye İş Bankası Y., İstanbul, 2014.

Mécheroutiette, "Les Assasinats Politiques", Sayı: 51, Şubat 1914, s. 15-59.

Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi; Devre 1, TBMM Basımevi, Ankara, 1982, İçtima Senesi: I, Cilt 2, 1986, İçtima Senesi: III, Cilt 3.

The Motor World, Cilt 24, 1910.

O'Conor, J. F. X.; "Cuneiform Textes of a Recently Discovered Cylender of Nebakadnezzar King of Babylon from the Original in the Metropolitan Museum of Art, New York", New York, 1885.

Ortaylı, İlber; İkinci Abdülhamit Döneminde Osmanlı İmparatorluğu'nda Alman Nüfuzu, SBF Y., Ankara, 1981.

Özyüksel, Murat, Anadolu ve Bağdat Demiryolları, Arba Y., İstanbul, 1988.

Özyüksel, Murat; "İkinci Meşruriyet ve Osmanlı İmparatorluğu'nda Alman-İngiliz Nüfuz Mücadelesi", İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, No: 38, Mart 2008, s. 239-264.

Pierson, Delavan L.; The Missionary Review of the World, Missionary Review Publishing, 1917.

Postgate, Nicholas ve Dominique Collon, "More Stray Assur Tablets", State Archives of Assyria Bulletin, Cilt 13, 1999, s. 1-16.

The Railway News, 1893, Cilt 59.

Railway Times, 1888, Cilt 54.

Le Rappel, 23 Nisan-3 Mayıs 1911.

Rıza Nur, Siyasi Risaleler içinde "Hürriyet ve İtilaf Nasıl Doğdu, Nasıl Öldü?", haz. Ahmed Nezih Galitekin, Şehir Y., İstanbul, 2005.

Roderich-Stoltheim, F.; The Riddle of The Jew's Success, çev. Capel Pownall, Hammer Verlag, Leipzig, 1927.

Salomon, Reinach; Chroniques d'Orient: documents sur les fouilles ef découvertes dans l'Orient héllenique de 1883 à 1890, E. Leroux, Paris, 1896.

The Saint Paul Globe, "Argus-Eyed Sultan Abdul Hamid Of Turkey Is The Head Of The Greatest System Of Spies In The World ", 17 Ağustos 1912.

The Seventy-eighth Report of the British and Foreign Bible Society, Londra, 1882.

Siebert, B. De; Entente Diplomacy and the World: Matrix of the History of Europe, 1909-14, Lond- ra, 1923.

Sonyel, Salahi R.; "İngiliz Kaynaklarına Göre, Ermeni Militanlarca Sahtelenen ve Osmanlı Arşivlerinden Aşırılan Gizli Belgeler", XXIII. Türk Tarih Kongresi Ankara 4-8 Ekim 1999, TTK Y., Ankara, 2002, s. 425-437.

Spar, Ira ve Michael Jursa; Cuneiform Textes in the Metropolitan Museum of Art, Volume IV, The Ebabbar Temple Archive and other texts from the fourth to the First Millenium B.C., The Metropolitan Museum of Art, New York, 2014.

Staley, Eugene; War And The Private Investor, Doubleday, Doran & CO., New York, 1935.

Start, Alaric Bertrand; History of Tufts College, Tufts College, Massachusettes, 1896.

Le Stephanois, 9 Nisan 1911, s. 3.

Şerif Paşa; Bir Muhalifin Hatıraları, İttihat ve Terakki'ye Muhalefet, Nehir Y., İstanbul, 1990,

Tahsin Paşa; Sultan Abdülhamid Tahsin Paşa'nın Yıldız Hatıraları, Boğaziçi Y., İstanbul, 1990.

Timur, Taner; Yakın Osmanlı Tarihinde Aykırı Çehreler, İmge Kitabevi, Ankara, 2006.

Timur, Taner; "Bir İttihatçı Düşmanı Şerif Paşa ve Meşrutiyet Gazetesi", Tarih ve Toplum, Sayı 72, Aralık 1989, s. 17-20.

Tunaya, Tarık Zafer; İttihat ve Terakki, Bir Çağın, Bir Kuşağın, Bir Partinin Tarihi, Hürriyet Vakfı Y., İstanbul, 1989.

Yalçın, Hüseyin Cahit; Siyasal Anılar, haz. Rauf Mutluay, Türkiye İş Bankası Y., İstanbul, 1976.

Young, Robert; Light in Lands of Darkness, Londra, 1883.

Ziya Şakir, "Meymon Meselesi", Büyük Doğu, 19, 8 Mart 1946, s. 14.