"Matbuat hürriyetimiz var mı yok mu?" 1908 Sonrası Basın Özgürlüğü ve Matbuat Kanunu Tartışmaları

II. Meşrutiyet'ın ilanı ile istibdata karşı mücadelenin en önemli unsurlarından biri olan basında sansür sona erdi. Ancak özgürlüğün tadına varan basın için artık yeni bir mücadele alanı vardı: özgürlüğünü bir daha kaybetmemek. Bu makalede Meşrutiyet'in ilanı ile 31 Mart Olayı arasındaki dönemde Matbuat Kanunu Lahiyası üzerinden Osmanlı basınında, ifade ve basın özgürlüğü hakkında yapılagelen tartışmalar ele alınmaktadır. Bu bağlamda dönemin ileri gelen farklı ideolojilerden gazeteci-yazar entellektüellerinin ve siyasi-mizahın önde gelen temsilcilerinin basın özgürlüğüne bakışları dönemin süreli yayınları çerçevesinde değerlendi- rilmektedir.

Is there freedom of the press, or not?" Discussions on the Press Law and Press Freedom after Second Constitution

After the proclamation of the Second Constitution, censorship came to an end in the Ottoman press which was one of the most important aspects of fight against despotism. However the Constitution brought a new challenge into the agenda of Ottoman press: not to lose this freedom once again. In this article, the press freedom debates of Ottoman press about the parliamentary bill of press are discussed in the eight month period between the proclamation of the Second Constitution and 31 March Incident. In this context, press freedom perspective of leading intellectuals and journalists of the era and foremost exam- ples of humor press are examined in the context of articles and caricatures of the then peri- odicals

___

Ahmad, F. (1995). İttihat ve Terakki. İstanbul: Kaynak Yayınları.

Akşin, S. (2001). Jön Türkler ve İttihat ve Terakki. Ankara: İmge Yayınları.

Aktar, Y. (1999). İkinci Meşrutiyet Dönemi Öğrenci Olayları (1908-1918). Ankara: Gündoğan Yayınları.

Alver, F. (2011). Gazetecilik Bilimi ve Kuramları. İstanbul: Kalkedon Yayınları.

Asaf (Borsacı), Mehmed (1324). Matbuat Nizamnamesi Yapanlara Yuf Borusu İstanbul: Artin Asaduryan Matbaası. (İBB Atatürk Kitaplığı Sayısal Arşivi)

Aydın, H. (2010). "Cemiyet-i Matbuat-ı Osmaniye: Kuruluşu ve Basında Tartışmalar", Türki- yat Araştırmaları Dergisi, 27, s. 553-569.

Birinci, A. (1990). Hürriyet ve İtilaf Fırkası, II. Meşrutiyet Devrinde İttihat ve Terakki'ye Karşı Çı- kanlar. İstanbul: Dergah Yayınları.

Çağın, Ş. (2010). "II. Meşrutiyet Döneminde İzmir'de Çıkmış Olan Mizah Gazeteleri: Edeb Yahu", TÜBAR, 28, s.117-143.

Denman, F.K. (2010). İkinci Meşrutiyet Döneminde Bir Jön Türk Dergisi: Kadın. İstanbul: Libra.

Duman, H. (2000).Osmanlı-Türk Süreli Yayınları ve Gazeteleri I. Ankara: Enformasyon ve Do- kümantasyon Hizmetleri Vakfı.

Emiroğlu, K. (1999). Anadolu'da Devrim Günleri. Ankara: İmge.

Gazel, A.A.- Ş. Ortak (2006). "İkinci Meşrutiyet'ten 1927 Yılına Kadar Yayın İmtiyazı Alan Gazete ve Mecmualar", Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), s. 223- 256.

İnuğur, N. (1993). "Türk Basınına Yıllarca Emek Veren Mehmed Asaf Borsacı", Marmara iletişim Dergisi, No: 2, s.161-168

İskit, S. (1939). Türkiye'de Matbuat Rejimleri . İstanbul: Matbuat Umum Müdürlüğü.

Kocabaşoğlu, U. (2010). "Hürriyet"i Beklerken İkinci Meşrutiyet Basını . İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.

Koloğlu, O. (2005). 1908 Basın Patlaması . İstanbul: Türkiye Gazeteciler Cemiyeti.

Odabaşı, A. (2010). "Kadın Dergisi (Selanik) Üzerine Bazı Notlar ve Basına Yansıyan İlk Sabatayizm Tartışması", Müteferrika , 37, s. 83-112.

Şapolyo, B. (1971). Türk Gazetecilik Tarihi ve Her Yönüyle Basın . İstanbul: Güven Matbaası.

Unat, F. R. (1985). İkinci Meşrutiyet'in İlanı ve 31 Mart Hadisesi . Ankara: TTK.

Tokgöz, A. İ. (1993). Matbuat Hatıralarım . İstanbul: İletişim Yayınları.

Yalman, A. E. (1914). The Development of Modern Turkey As Measured by Its Press . Columbia University. (New York: Ams Press, 2. Baskı, 1964)