KASTAMONU ORMAN ÜRÜNLERİ ENDÜSTRİSİNDE KURULUŞ YERİ SEÇİMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN AHP METODU İLE İNCELENMESİ

Kuruluş yeri seçimi, günümüzde karar vericileri en çok zorlayan faaliyetlerden biridir. Karar vericiler, yatırımları için en uygun kuruluş yerini belirlerken çok sayıda kriteri göze alarak birçok alternatifi değerlendirmek durumundadırlar. Bir işletmenin kuruluş aşamasında, en uygun işletme büyüklüğünün veya üretim kapasitesinin seçimi, en uygun üretim teknolojisinin veya üretim yönteminin seçimi ve en uygun işletme kuruluş yerinin seçimi olmak üzere üç önemli aşama vardır. İşletme kuruluş aşamasında iken belirlemiş olduğu kapasite, üretim yöntemi vb. gibi konuları faaliyet esnasında da belirli sınırlar içerisinde değiştirebilme imkânına sahiptir. Ancak işletmelerin, seçtikleri kuruluş yeri en uygun kuruluş yeri olmadığı takdirde, seçilen kuruluş yerini daha sonra değiştirmesi ya mümkün olmamakta ya da çok büyük maliyetlere katlanması gerekmektedir. Kuruluş yeri seçimi, kendisinden sonra gelen üretim yönetimi faaliyetlerinden, üretim planlaması ve kontrolü, proses dizaynı, iş yeri düzenlemesi, stok kontrolü, kapasite planlaması ve tedarik zinciri yönetim faaliyetlerini de etkilemektedir. Bu anlamda üretim yönetimi faaliyetleri de kuruluş yeri seçiminden doğrudan etkilenmektedir. Yer seçimi konusunda alınacak karar, oldukça uzun bir süre işletmeyi belirli koşullar altında çalışmak zorunda bırakacaktır. Kuruluş yeri ile ilgili karar, üretim maliyetlerini ve karlılığını doğrudan etkileyecek ve dolayısıyla işletmenin varlığı, başarısı ve sürekliliği üzerinde önemli ölçüde etkili olacaktır (Üçüncü, 2006). Yanlış seçilen kuruluş yeri değiştirilmediğinde de hedeflenen verimlilik ve etkinliğe ulaşmaları mümkün olmaz. Kuruluş yeri seçiminde genel olarak etkili faktörler; pazar, hammadde kaynakları, ulaşım ve taşıma imkanları, işgücü, enerji ve yakıt, teşvik imkanları, sosyo-kültürel çevre, yan sanayiye yakınlık, mevcut yatırımlar, finans kurumları, eğitim ve araştırma kurumlarıdır (Üçüncü, 2006; Korkut vd., 2010, Kobu, 2006).Bu araştırmada, Yonga levha, MDF, kapı, kontrplak üretimi ve kerestecilik konusunda alanında başarılı işletmeler bakımından iyi bir deneyime sahip olan Kastamonu ilini kuruluş yeri olarak ön plana çıkarabilecek faktörlerin belirlenmesi ve önem derecelerine göre sıralanmaları amaçlanmaktadır. Bu amaçla 8 farklı kriter belirlenmiş ve çok kriterli karar verme yöntemlerinden biri olan Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP) yöntemi ile analiz edilmiştir. Uzman görüşleri ile yapılan ikili karşılaştırmalar sonucunda hammaddeye yakınlık en öncelikli kriter olurken, sırasıyla pazara yakınlık ve ulaşım-taşıma imkanları kriterleri öncelikli kriterler olarak bulunmuştur.Anahtar kelimeler: Kuruluş yeri seçimi, orman endüstrisi, AHP.

Evaluation via AHP of Factors Affecting Facility Location Selection in Forest Products Industry

Facility location selection is one of the most challenging activities for decision makers nowadays. When decision makers determine the most appropriate institutions place for investment, need to assess the various alternatives taking into account a number of criteria. There are three important stages such as selection of the optimal business size or production capacity, choice of the most suitable production technology or production methods, and the choice of the most suitable facility location selection, during the establishment of a business. Businesses in the foundation stage determine issues such as capacity, production method, but have the opportunity to change according to business's future decisions within certain limits. If facility location chosen by the business is not the most appropriate establishment place, change of the selected location later either is impossible or is required a huge cost. Facility location selection affects production management activities such as, production planning and control, process design, workplace regulations, inventory control, capacity planning and supply chain management. In this respect, product management activities are affected by facility location selection directly. Due to decisions about location selection, business will force to work under certain conditions a quite long time. Decision on the facility location affect directly the profitability and production costs, so It will effective significantly presence of business, success and continuity (Üçüncü, 2003). İf facility location selected wrongly is not changed, it is impossible to reach efficiency and effectiveness desired by the business. Efficient factors for facility place selection generally are markets, sources of raw materials, transportation and transport facilities, workforce, energy and fuel, promoting opportunities, socio-cultural environment, close to sub-industry, ate proximity, existing  investments, financial institutions, education, and research institutions (Üçüncü, 2006; Korkut vd., 2010, Kobu, 2006). In this study, It is aimed to determining the factors that can be brought to the fore as a place of establishment of the province of Kastamonu and ranking according to their severity. For this purpose, it was determined 8 different criteria and analyzed via AHP; a multi criteria decision making tool. After dual comparisions, the strongest criaterias at facility location selection are to be close to the raw materials and markets and transportation facilities. Key Words: Facility location selection, Forest industry, AHP