Mabrouka Mohamed Muftah ABUAMOUD, Saim ATES, Ekrem DURMAZ

Farklı bölgelerden alınan Kızılçam (Pinus Brutia Ten.) odunlarının bazı anatomik, kimyasal ve lifsel özelliklerinin karşılaştırılması

Çalışmanın amacı: Bu çalışmada Kastamonu ilinin beş farklı bölgesinden temin edilen kızılçam (Pinus Brutia Ten.) odunu örneklerinin anatomik özellikleri, hücre çeperi kimyasal bileşenleri ve lifsel özelliklerinin araştırılması amaçlanmıştır.Çalışma alanı: Bu çalışma, Kastamonu Üniversitesi Orman Endüstri Mühendisliği Bölümü ve Biyoloji Bölümü laboratuvarlarında gerçekleştirilmiştir. Materyal ve Yöntem: Deney materyali olarak, Kastamonu’nun beş farklı bölgesinden alınan (Hanönü, Bozkurt, Araç, İnebolu and Tosya) Kızılçam (Pinus brutia Ten.) odunu örnekleri kullanılmıştır. Anatomik özellikler (öz ışını sayısı, traheid genişliği, ilkbahar ve yaz odunu genişliği), odunun kimyasal bileşenleri (etanol ekstraksiyonu (%), lignin (%), holoselüloz (%), alfa selüloz (%), 1% NaOH çözünürlüğü (%), soğuk su çözünürlüğü (%), sıcak su çözünürlüğü (%) ve kül tayini (%)) ve lifsel özellikler (lif uzunluğu, lif genişliği, lumen genişliği ve hücre çeperi kalınlığı) standart yöntemlere göre tespit edilmiştir. Sonuçlar: Bu çalışma, Tosyadan alınan örneklerin 3.15 mm ile en yüksek lif uzunluğuna ve 27.75 mm ile en yüksek lümen genişliğine sahip olduğu, İnebolu’dan alınan örneklerin ise 42.27 mm ile maksimum lif genişliğine ve 7.90 mm ile maksimum hücre çeperi kalınlığına sahip olduğunu ortaya koymuştur. Kimyasal analizlerin sonucunda, holoselüloz oranı, alfa selüloz oranı, lignin oranı, %1 NaOH çözünürlüğü, etanol çözünürlüğü, sıcak su çözünürlüğü, soğuk su çözünürlüğü ve kül oranlarının %70.37-%72.38, %42.62-%47.30, %26.04-%27.86, %12.38-%13.14, %2.38-%3.41, %2.86-%3.83, %2.29-%3.27 ve %0.26-%0.40 arasında değiştiği belirlenmiştir. Anatomik araştırmaların sonuçlarına bakıldığı zaman, Hanönü’nden alınan örneklerin en yüksek öz ışını sayısına (ort. 7) sahip olduğu görülmüştür. Benzer şekilde maksimum traheid genişliği İnebolu ve Bozkurt bölgelerinden alınan örneklerde 1.31 µm olarak tespit edilmiştir. Ayrıca maksimum ilkbahar odunu genişliği 0.47 mm olarak Bozkurt’tan alınan örneklerde bulunmuşken, maksimum yaz odunu genişliği 1.31 mm ile Hanönü’nden alınan örneklerde bulunmuştur. Araştırma vurguları: Bu çalışma ile farklı bölgelerden alınan benzer ağaç türlerinin farklı anatomik, kimyasal ve lifsel özelliklere sahip olduğu sonucuna varılmaktadır. Bundan dolayı yetişme yeri özelliklerinin ve büyüme ortamlarının benzer türdeki ağaçların özelliklerini etkilediği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler:

Kızılçam, Anatomik Özellikler, Odun Kimyasal Bileşenleri, Odun Lif Özellikleri

Comparison of some anatomical, chemical and fibrous characteristics of Turkish Pine (Pinus Brutia Ten.) sampled from different regions

Aim of study: In this study, it was aimed to research the anatomical properties, chemical composition of the cell wall and fiber characteristics of Turkish Pine (Pinus brutia Ten.) wood sampled from five different zone of Kastamonu province in Turkey. Area of study: This study was performed at the laboratories of Department of Forest Industry Engineering and Department of Biology, Kastamonu University. Material and Methods: Turkish Pine (Pinus brutia Ten.) wood samples obtained from five different zone of Kastamonu (Hanönü, Bozkurt, Araç, İnebolu and Tosya) were used as experimental materials. Anatomical properties (ray number, tracheid widths, widths of early and late wood zones), wood chemical components (ethanol extraction (%), lignin (%), holocellulose (%), alpha cellulose (%), 1% NaOH solubility (%), cold water solubility (%), hot water solubility (%) and ash specification (%)) and fibrous characteristics of wood fibers (fiber length, fiber width, lumen width and cell wall thickness) were measured according to standard methods.Main results: This study indicated that the samples obtained from Tosya have maximum fibre length with 3.15 mm and maximum lumen width with 27.75 mm, whereas maximum fibre width was found in samples obtained from İnebolu with 42.27 mm and maximum cell wall thickness was seen in samples of İnebolu with 7.90 mm. As a consequence of chemical analyses, it was confirmed that holocellulose ratio, alpha-cellulose ratio, lignin ratio, 1% NaOH solubility, ethanol solubility, hot water solubility, cold water solubility and ash ratio changed within the range of 70.37%-72.38%, 42.62%-47.30%, 26.04%-27.86%, 12.38%-13.14%, 2.38%-3.41%, 2.86%-3.83%, 2.29%-3.27% and 0.26%-0.40%, respectively. When it was looked to the results of anatomical research, it was determined that the samples taken from Hanönü had maximum average ray numbers with 7. Likewise, maximum tracheid widths were found samples in İnebolu and Bozkurt with 1.31 µm. Besides, maximum earlywood width was confirmed samples taken from Bozkurt with 0.47 mm, whereas maximum latewood width was confirmed samples taken from Hanönü with 1.31 mm. Research highlights: It is inferred that the same tree species taken from different areas have varied anatomical, chemical and fibre properties measured by means of this study. Because of this, it can be stated that growth location properties and growth media affect the characteristics of same type trees.

Keywords:

Turkish Pine, Anatomical Properties, Wood Chemical Components, Wood Fibre Characteristics,

PDF

___

Ansin, R., Özkan, Z.C. (2006). Tohumlu bitkiler (Spermatophyta) odunsu taksonlar, Yayın No: 19/167, Karadeniz Teknik Üniversitesi Basımevi, Trabzon.
Ay, N. (1993). Alanya yöresi kızılçamlarının iç morfolojik özelliklerinin incelenmesi, Uluslararası Kızılçam Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 662-669.
Baharoglu, M., Nemli, G., Sarı, B., Birtürk, T. Bardak, S. (2013). Effects of anatomical and chemical properties of wood on the quality of particleboard, Composites: Part B, 52, 282–285.
Bozkurt, Y. (1971). Önemli bazı ağaç türlerinin tanımı, teknolojik özellikleri ve kullanılış yerleri. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 177. İstanbul.
Bozkurt, Y., Göker, Y., Erdin, N,. As, N. (1993). Datça kızılçamında anatomik ve teknolojik özellikler, Uluslararası Kızılçam Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 628-635.
Bozkurt, A.Y. Erdin, N. (2000). Odun anatomisi (İğne yapraklı odunlarda tanıma özellikleri), Yayın No: 6/3907, İstanbul Üniversitesi Basımevi, İstanbul.
Bektas, İ., Tutus, A., Eroglu, H. (1999). A study of the suitability of Calabrian Pine (Pinus brutia Ten.) for pulp and paper manufacture. Turkish Journal of Agriculture and Forestry. Ek sayı 3(23), 589-597.
Chambel, M. R., Climent, J., Pichot, C., Ducci, F. (2013). Forest tree breeding in Europe, Managing Forest Ecosystems, 25, 229–265.
Erten, P., Taskın, O. (1985). Kızılçam (Pinus brutia Ten.) kabuklarında tanen miktarının saptanmasına ilişkin araştırmalar. Ormancılık Araştırma Enstitüsü Yayınları. Teknik Bülten Serisi, No. 147.
Fady, B., Semerci, H., Vendramin, G. G. (2011). Euforgen technical guidelines for genetic conservation and use for Aleppo pine (Pinus halepensis) and Brutia pine (Pinus brutia), Bioversity International, 1-6.
Frankis, I. (1993). Morphology and affinities of Pinus brutia Ten. Proceedings of the International Symposium of Pinus brutia Ten. Marmaris, Turkey, 11-18, Publication of Ministry of Forestry, Ankara.
Göksel E. (1981). Kızılçamın lif morfolojisi ve odunundan sülfat selülozu elde etme olanakları üzerine araştırmalar. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Seri: A, 31(1), 203-216.
Göksin, A. (2001). Kızılçamın Botanik Özellikleri, Kızılçam El Kitabı 2, 13-14.
Gürboy, B. (2007). Kuzey Kıbrıs’ta doğal olarak yetişen kızılçam (Pinus brutia Ten.)’in lif morfolojisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Seri A, 2, 119-127.
Hafızoğlu, H., Usta, M. (2005). Chemical composition of coniferous wood species occuring in Turkey. Holz als Roh-und Werkstoff, 63, 83–85.
Hafızoğlu, H., Deniz, İ. (2011). Odun Kimyası Ders Kitabı, Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi, Trabzon.
Kayacık, H. (1980). Orman ve park ağaçlarının özel sistematiği, Gymnospermae (Açık Tohumlular), İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Cilt I, Yayın No. 281. İstanbul.
Kırcı, H. (1991). Alkali sülfit antrakinon etanol (ASAE) yöntemiyle kızılçam (pinus brutia ten.) odunundan kağıt hamuru üretim koşullarının belirlenmesi, Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
Mahesh, S., Kumar, P., Ansari, S. A. (2015). A rapid and economical method for the maceration of wood fibers in Boswellia serrata Roxb., Tropical Plant Research, 2(2), 108–111.
Merev, N. (2003). Odun Anatomisi ve Odun Tanımı, Yayın No: 32/210, KTÜ Basımevi, Trabzon.
Neyisci, T. (2001). Kızılçam ormanlarında yangından korunma ve mücadele, Kızılçam El Kitabı 2, 125-131.
Papajoannou, J. (1936). Eine new varietat von Pinus brutia Ten., Pinus brutia Ten. var. agrophyottii. Extrait des Praktika de l’Académie d’Athenes, 11, 14-24.
Praciak, A. (2013). The CABI encyclopedia of forest trees.
Sarıusta, S. E. (2007). Sarıçam (Pinus Sylvestris L.), karaçam (Pinus Nigra Arnold.) ve kızılçam (Pinus Brutia Ten.) reaksiyon odununun anatomik yapısı ve kimyasal bilesimi üzerine araştırmalar, Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Zonguldak.
Schiller, G. (2000). Inter-and intra-specific genetic diversity of Pinus halepensis Mill. and P. brutia Ten. In: Ne’eman G. and Trabaud L. (eds), Ecology, Biogeograhy and Management of Pinus halepensis and P. brutia Forest Ecosystems in the Mediterranean Basin, Backhuys Publishers, Leiden, pp.13–35
Selik, M. (1962). Eine neue Varietat von Pinus brutia Ten.(Pinus brutia Ten.var. pyramidalis Selik var.nov.) Sonderdruck aus Mitteilungen der Deutschen Dendrologischer Gesellschaft, Jahrbuck, 1961/62, Nr.2.
Tank, T., Göksel, E., Cengiz, M., Gürboy, B. (1990). Hızlı gelişen bazı iğne yapraklı ağaç türlerinin lif ve kağıt teknolojisi yönünden incelenmesi. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 40(1), 40-54.
URL-1. https://www.mgm.gov.tr/
Yaltırık F. Boydak M. (1989). Ülkemizde yeni bir kızılçam varyetesi. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, A: 39: 42–64.
Yaltırık, F., Boydak, M. (2000). A new variety of Calabrian pine (Pinus brutia Ten.) from Anatolia. Karaca Arboretum Magazine (TEMA), 5(5), 173-180.
Yaltırık, F. Efe, A. (2000). Dendroloji Ders Kitabı (Gymnospermae-Angiospermae), 2.Baskı, Yayın No: 465/4265, İstanbul.