Öğretmenlerde Örgütsel Bağlılığın Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi: Bir Meta-Analiz Çalışması

Bu araştırmada cinsiyet, medeni durum ve branş değişkenlerinin, öğretmenlerin örgütsel bağlılığı üzerindeki etkisinin meta-analiz yöntemiyle birleştirilmesi amaçlanmıştır. Çalışmalardan hangilerinin meta analize dâhil edileceğine ilişkin belirli ölçütler kullanılmıştır. Bu ölçütler şunlardır: 2009-2017 yılları arasında yapılan çalışmalar olması; cinsiyet, medeni durum, branş değişkenlerinin en az birisi üzerinde istatistiksel bulgu elde edilen tarama çalışmalar olması, Allen ve Meyer (1990)’ in örgütsel bağlılık sınıflandırmasını (duygusal bağlılık, devam bağlılığı ve normatif bağlılık) dikkate alan çalışmalar olması, örneklem grubunun öğretmenlerden oluşması ve Türkiye’de yapılan çalışmalar olmasıdır. Bu araştırmada 23 çalışma meta analize dahil edilmiştir. Bütün araştırmalarda aynı değişkenler ele alınmadığı için cinsiyet, medeni durum ve branş değişkenleri için meta analize dâhil eden çalışma sayısı farklıdır. Genel etkinin hesaplanması için öncelikle yayın yanlılığı istatistiğine bakılmış, heterojenlik testi yapılmış, uzman görüşüne başvurulmuş ve sonuçlarına göre sabit etki modeli veya rastgele etkiler modeline göre analiz sonuçları değerlendirilmiştir. Etkisi araştırılan değişkenlerden cinsiyet [duygusal bağlılık alt boyutu için (ED=-0.114), devam bağlılığı alt boyutu için (ED=-0.072), normatif bağlılık alt boyutu için (ED=-0.153)], medeni durum [duygusal bağlılık alt boyutu için (ED=-0.111), devam bağlılığı alt boyutu için (ED=-0.069), normatif bağlılık alt boyutu için (ED=-0.109) ],branş [duygusal bağlılık alt boyutu için (ED=-0.197), devam bağlılığı alt boyutu için (ED=-0.073), normatif bağlılık alt boyutu için (ED=-0.202)], öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları üzerinde önemsiz düzeyde etkilidir. Araştırmada cinsiyetin örgütsel bağlılığın duygusal bağlılık, devam bağlılığı ve normatif bağlılık boyutlarında erkek öğretmenlerin kadın öğretmenlere göre daha fazla duygusal bağlılık yaşadığı sonucuna, medeni durum değişkeninde örgütsel bağlılığın duygusal bağlılık, devam bağlılığı ve normatif bağlılık boyutlarında bekar öğretmenlerin evli öğretmenlere göre daha fazla duygusal bağlılık yaşadığı sonucuna ve branş değişkeninde örgütsel bağlılığın duygusal bağlılık, devam bağlılığı ve normatif bağlılık boyutlarında sınıf öğretmenlerinin branş öğretmenlerine göre daha fazla duygusal bağlılık sergilediği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

meta-analiz, öğretmen, örgütsel bağlılık

Investigating the Organizational Commitment of Teachers According to Some Variables: A Meta-Analysis Study

Within this study, by means of a meta-analysis inquiry, it was aimed to synthesize the effects of gender, marital status and branch variables on teachers' organizational commitment. Specific criteria were used to comprehend which studies would be included in the meta-analysis. These criteria refer to the studies conducted between 2017-2018, the field scanning studies with statistical data on gender, marital status, and branch variables, the studies on the classification of institu-tional commitment (emotional commitment, participation commitment, and normative commitment) by Allen and Meyer (1990), the studies the samples of which cover teachers, and the studies conducted in Turkey. In this study 23 studies have been included in the meta-analysis. With the aim of counting the general effects, the following steps were taken: statistics of publication bias was initially taken into consideration; a heterogeneity test was conducted; experts’ views were noted and the analysis results were evaluated through stable effect model and random effect model. Gender, one of the variables the effect of which is inquired, was found out to bear small significance on the institutional commitment of teachers sub-dimension emotional commitment (ED=-0.114), sub-dimension participation commitment (ED=-0.072), sub-dimension normative commitment (ED=-0.153), marital status emotional commitment sub-dimension (ED=-0.111), participation sub-dimension (ED=-0.069), normative commitment sub-dimension (ED=-0.109), branch emotional commitment sub-dimension (ED=-0.197), participation sub-dimension (ED=-0.073), normative commitment sub-dimension (ED=-0.202). The results of the study suggest that compared to male teachers, female teachers feel more emotional commitment with respect to the sub-dimensions of institutional commitment-emotional, participation, and normative commitments regarding the gender, compared to single teachers, married teachers bear more emotional commitment with respect to the sub-dimensions of institutional commitment-emotional, participation, and normative commitments regarding marital status, and compared to field teachers, class teachers represent more emotional commitment with respect to the sub-dimensions of institutional commitment-emotional, participation, and normative commitments regarding the branch variable.

Keywords:

meta-analysis, teacher, organizational commitment,

PDF

___

Acar, T. (2015). Bilimsel Araştırma Yöntemlerinden Nitel ve Nicel Araştırma Retoriğine. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 1(1), 10–16.
*Akgül, Z. (2014). Örgütsel bağlılık ve tükenmişlik arasındaki ilişkinin matematik öğretmenlerinin algılarına göre incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). Cumhuriyet Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sivas.
*Akyol, P., Atan. T., & Gökmen, B. (2012). Beden eğitimi ve sınıf öğretmenlerinin örgütsel bağlılık düzeylerinin incelenmesi. Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi, 4(1), 38-45.
Allen, N. & Meyer, J. (1990). The measurement and antecedents of affective, continuance, and normative commitment to the organization. The Journal Of Occupational Psychology, 63(1), 1-18.
*Aslan, İ. (2017). Öğretmenlerġn pozitif psikolojik sermaye algıları ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). Siirt Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Siirt.
Aven, F. F., Parker, B., & Mcenvoy, G. M. (1993). Gender and attitudinal commitment to organizations: a meta analysis. Journal Of Applied Psychology, 26(1), 63-73.
Aydin, A., Sarier, Y., & Uysal, S. (2011). The effect of gender on organizational commitment of teachers: a meta analytic analysis. Educational Sciences: Theory and Practice, 11(2), 628-632.
*Aydoğan, S. E. (2010). Resmi liselerde çalışan öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri. (Yüksek lisans tezi). Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
*Başyiğit, F. (2009). Öğretmenlerin karar alma sürecine katılım düzeylerinin örgütsel bağlılık düzeyleri ile ilişkisi. (Yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Billingsley, B. S., & Cross, L. H. (1992). Predictors of commitment, job satisfaction, and intent to stay in teaching: A comparison of general and special educators. The Journal of Special Education, 25(4), 453-471.
Borenstein, M., Hedges, L. V., Higgins, J. P. T., & Rothstein, H. R. (2009). Introduction to meta-analysis. West Sussex, UK: John Wiley & Sons, Ltd.
Büyüköztürk, S., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, S., & Demirel, F. (2012). Bilimsel Arastirma Yöntemleri (18. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayımcılık.
Caught, K. & Shadur. (2000). The measurement artifact in the organizational commitment questionnaire. Psychological Reports, 87(3), 777-788.
Chalmers, I., Hedges, L. V., & Cooper, H. (2002). A brief history of research synthesis. Evaluation & The Health Professions, 25(1), 12-37.
*Coşkun, E., (2012). Okul yöneticilerinin etkililiği ile öğretmenlerin örgütsel bağlılığı arasındaki ilişki (İstanbul-Bağcılar örneği). (Yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Culver, S. M., Wolfle, L. M., & Cross, L. H. (1990). Testing a model of teacher satisfaction for blacks and whites. American Educational Research Journal, 27(2), 323-349.
Dinçer, S. (2014). Eğitim bilimlerinde uygulamalı meta-analiz. Pegem Atıf İndeksi, 2014(1), 1-133.
Ebmeier, H. (2003). How supervision influences teacher efficacy and commitment: An investigation of a path model. Journal of Curriculum and Supervision, 18(2), 110-141.
Eisenberger, R., Karagonlar, G., Stinglhamber, F., Neves, P., Becker, T. E., Gonzalez-Morales, M. G., & Steiger-Mueller, M. (2010). Leader–member exchange and affective organizational commitment: the contribution of supervisor's organizational embodiment. Journal Of Applied Psychology, 95(6), 1085.
Erkuş, A. (2009). Davranış bilimleri için bilimsel araştırma süreci. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Firestone, W. A., & Pennell, J. R. (1993). Teacher commitment, working conditions, and differential incentive policies. Review of Educational Research, 63(4), 489-525.
Firestone, W. A., & Rosenblum, S. (1988). Building commitment in urban high schools. Educational Evaluation and Policy Analysis, 10(4), 285-299.
Fresko, B., Kfir, D., & Nasser, F. (1997). Predicting teacher commitment. Teaching and Teacher Education, 13(4), 429-438.
Gedik, A., & Üstüner, M. (2017). Eğitim Örgütlerinde Örgütsel Bağlılık ve İş Doyumu İlişkisi: Bir Meta-Analiz Çalışması. e-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8(2), 41-57.
Glass, G. V. (2006). Meta-analysis: The quantitative synthesis of research findings. In J. L. Green, P. B. Elmore & G. Camilli (Eds.), Handbook of Complementary Methods in Education Research. Mahwah: Lawrence Erlbaum Associates.
*Gören, T. (2012). İlköğretim kurumlarında görev yapan yönetici ve öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri (Aydın ili örneği). (Yüksek lisans tezi). Adanan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
Hedges L. & Olkin I. (1985) Statistical methods for meta-analysis. San Diego, CA: Academic Press. Hedges, L. V., & Vevea, J. L. (1998). Fixed-and random-effects models in meta-analysis. Psychological Methods, 3(4), 486-504.
Huedo-Medina, T. B., Sánchez-Meca, J., Marín-Martínez, F., & Botella, J. (2006). Assessing heterogeneity in meta-analysis: Q statistic or I² index?. Psychological methods, 11(2), 193.
Hunter, J. E., & Schmidt, F. L. (2004). Methods of meta-analysis: Correcting error and bias in research findings.California: Sage Publications.
*Karaköse, B. (2012). Rehberlik ve araştırma merkezlerinde çalışan personelin örgütsel bağlılık ve çalışma yaşamı kaliteleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). Erciyes Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Aydın.
*Kaygısız, A. G. (2012). İlköğretim öğretmenlerinin örgütsel bağlılık düzeyleri ve karara katılma durumları arasındaki ilişki: Kütahya örneği. (Yüksek lisans tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
*Kılıçoğlu, G. (2010). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel bağlılık algılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). Ege üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
*Korkmaz, H. (2014). Ortaöğretim devlet okullarında görev yapan öğretmenlerin yabancılaşma düzeyleri ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi.(Yüksek lisans tezi). Bahçeşehir Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
*Korkmaz, O. (2014). Öğretmenlerin psikolojik sermaye algıları ile örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişki (Kahramanmaraş Örneği). (Yüksek lisans tezi). Zirve Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
*Kurşunoğlu, A., Baka, E. & Tanrıöğen, A. (2010). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel bağlılık düzeyleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(28), 101-115.
Kushman, J. W. (1992). The organizational dynamics of teacher workplace commitment: A study of urban elementary and middle schools. Educational administration quarterly, 28(1), 5-42.
Lub, X., Nije Bijvank, M., Matthijs Bal, P., Blomme, R., & Schalk, R. (2012). Different or a like? Exploring the psychological contract and commitment of different generations of hospitality workers. International Journal Of Contemporary Hospitality Management, 24(4), 553-573.
Mathieu, J. E., & Zajac, D. M. (1990). A review and meta-analysis of the antecedents, correlates and consequences of organizational commitment. Psychological Bulletin, 108 (2), 171-194.
*Menep, İ. (2009). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel bağlılığa ilişkin algı düzeylerinin incelenmesi (Şırnak/idil örneği). (Yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
Meyer, J. and Allen, N. (1991). 'A three component conceptualization of organizational commitment', Human Resource Management Review, 1(1), 61-89.
Mowday, R. T., Porter, L. W., & Steers, R. (1982). Organizational linkage: the psychology of commitment, absenteeism and turnover. Organizational and Occupational Psychology, 10(3), 2008.
Mowday, R. T., Steers, R. M., & Porter, L. W. (1979). The measurement of organizational commitment. Journal of vocational behavior, 14(2), 224-247.
Mullen, B., Muellerleile, P., & Bryant, B. (2001). Cumulative meta-analysis: a consideration of indicators of sufficiency and stability. Personality and Social Psychology Bulletin, 27(11), 1450.
Niehoff, R. L. (1997). Job Satisfaction, Organizational Commitment, and Individual and Organizational Mission Values Congruence: Investigating the Relationships. (Doctoral dissertation). Gonzaga University.
O’Reilly, C., & Chatman, J. (1986). Organizational commitment and psychological attachment: the effect of compliance, indentification and internalization on prosocial behavior. Journal Of Applied Psychology, 71 (3), 492-499.
*Özkan, S. (2010). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel bağlılığı ve iş değerleri. (Yüksek lisans tezi). Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Üniversitesi, Mersin.
Petticrew, M. (2003). Why certain systematic reviews reach uncertain conclusions. British Medical Journal, 326(7392), 756-758.
Petticrew, M., & Roberts, H. (2006). Systematic reviews in the social sciences: A practical guide. Malden: Balckwell Publishing.
Randall, D. (1990). 'The consequences of organizational commitment: methodological investigation', Journal of Organizational Behavior, 11, 361-378.
Reames, E. H., & Spencer, W. A. (1998). Teacher Efficacy and Commitment: Relationships to Middle School Culture. Paper presented at the annual meeting of the American Educational Research Association, San Diego, CA.
Reyes, P. (1990). Teachers and Their Workplace: Commitment, Performance, and Productivity. Newbury Park :Sage Publications.
Riehl, C., & Sipple, J. W. (1996). Making the most of time and talent: Secondary school organizational climates, teaching task environments, and teacher commitment. American Educational Research Journal, 33(4), 873-901.
Riketta, M. (2002). Attitudinal organizational commitment and job performance: a meta‐analysis. Journal of organizational behavior, 23(3), 257-266.
Rosenholtz, S. J. (1989). Workplace conditions that affect teacher quality and commitment: Implications for teacher induction programs. The Elementary School Journal, 89(4), 421-439. Rosenthal, R. (1979). The file drawer problem and tolerance for null results. Psychological bulletin, 86(3), 638.
Rosenthal, R., & DiMatteo, M. R. (2001). Meta-analysis: Recent developments in quantitative methods for literature reviews. Annual Review of Psychology, 52(1), 59-82.
*Selçuklu, A. E. (2013). Örgütsel bağlılığın bir yordayıcısı olarak kurum kültürü ve psikolojik dayanıklılık: okulöncesi öğretmenler üzerine bir çalışma. (Yüksek lisans tezi). Erciyes Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
*Serdaroğlu, R. (2013). Ortaöğretġm kurumlarındaki yöneticilerin yönetimde gücü kullanma stillerinin öğretmen algılarına göre örgütsel bağlılığa etkisi. (Yüksek lisans tezi). Trakya Üniversitesi, sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
Shann, M. H. (1998). Professional commitment and satisfaction among teachers in urban middle schools. The Journal of Educational Research, 92(2), 67-73.
Singh, K., & Billingsley, B. S. (1998). Professional support and its effects on teachers' commitment. The journal of educational research, 91(4), 229-239.
Somech, A., & Bogler, R. (2002). Antecedents and consequences of teacher organizational and professional commitment. Educational administration quarterly, 38(4), 555-577.
*Sönmez, M. (2016). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin örgütsel bağlılıklarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). Bahçeşehir Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Tak, B., Acar Erdur, D., & Kitapçı, N. (2011). Türkiye'de Örgütsel Bağlılık Yazını (2002-2010): Bir Meta- Analiz Çalışması.İşletme Fakültesi Dergisi, 12(2), 335-353.
Thalheimer, W., & Cook, S. (2002). How to calculate effect size from published research: a simplified spreadsheet. Erişim tarihi: 02.02.2018. http://www.work-learning.com/white_papers/ effect_sizes/effect_sizes_spreadsheet.xls adresinden erişilmiştir.
*Uştu, H. (2014). Sınıf öğretmenlerinin mesleki bağlılık, işten ayrılma niyeti ve sosyo demografik özelliklerinin örgütsel bağlılığı yordama düzeylerinin incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
*Uysal, E. (2014). Lise öğretmenlerinin örgütsel güven algıları ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki. (Yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Ülbegi, İ. D., & Yalçın, A. (2016). Örgütsel bağlılık ve iş doyumu ilişkisinin meta-analiz yöntemiyle incelenmesi. Türk Psikoloji Dergisi, 31(77), 80-98.
*Vurdu, U. (2017). Resmi okullarda görev yapan öğretmenlerin mesleki tükenmişlik durumları ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki. (Yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
*Yalçın, B. (2009). Eğitim örgütlerinde meyer ve allen üç boyutlu örgütsel bağlılık ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. (Yüksek lisans tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
Yılmaz, K., Altınkurt, Y., & Yıldırım, H. (2015). Türkiye’deki öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışlarına cinsiyet, kıdem ve branş değişkenlerinin etkisi: Bir meta-analiz çalışması. Eğitim ve Bilim, 40(178), 285-304.
*Yörük, S., & Sağban, Ş. (2012). Okul Müdürlerinin Kültürel Liderlik Rollerinin Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılık Düzeyine Etkisi. Turkish Studies, 7(3), 2795-2813.
(* meta-analize dahil edilen birincil çalışmalar)