Öğretmen Adaylarının Yansıtıcı Düşünme Eğilimleri ile Eleştirel Düşünme Becerilerinin İncelenmesi

Araştırmada, sınıf öğretmeni adaylarının yansıtıcı düşünme eğilimleri ve eleştirel düşünme becerilerini belirleyerek çeşitli değişkenler açısından incelemek ve bu iki kavramın ilişkisini ortaya koymak amaçlanmıştır. Çalışmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Kastamonu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sınıf Eğitimi Ana Bilim Dalı’nda öğrenim görmekte olan 415 öğrenci ile yürütülen araştırmanın verileri “Yansıtıcı Düşünme Eğilimleri Ölçeği” ve “Kritik Düşünme Ölçeği” ile toplanmıştır. Verilerin analizinde betimsel istatistikler, bağımsız gruplar t testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA) kullanılmıştır. Ayrıca ilişkinin tespiti için Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısı hesaplanmıştır. Sınıf öğretmeni adaylarının, “açık fikirlilik” ile “sorgulayıcı ve etkili öğretim” boyutları dışındaki boyutları ve yansıtıcı düşünme eğilimleri açısından ölçekten aldıkları ortalama puanlarının ölçek orta puanının üzerinde olduğu bulunmuştur. Yansıtıcı düşünme eğilimleri erkek öğrenciler lehine anlamlı farklılık gösterirken, sınıf düzeyleri arasında anlamlı bir farklılık görülmemiştir. Sınıf öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme becerileri de benzer şekilde ölçek orta puanının üzerindedir. Bunun yanı sıra cinsiyet ve sınıf düzeyi açısından puanlar arasında anlamlı bir farklılık görülmemiştir. Son olarak, sınıf öğretmeni adaylarının yansıtıcı düşünme eğilimleri ile eleştirel düşünme becerileri arasında pozitif yönlü, orta düzeyde bir ilişki saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

eleştirel düşünme, yansıtıcı düşünme, sınıf öğretmeni adayı

An Investigation of Reflective Thinking Tendencies and Critical Thinking Skills of Teacher Candidates

This research purpose was investigate primary school teacher candidates’ reflective think-ing tendencies and critical thinking skills. It was also aimed that determine relationship between reflective thinking tendencies and critical thinking skills. Descriptive method was used in this study. Primary school teacher candidates’ reflective thinking tendencies and critical thinking skills were analyzed according to their gender and class level. The data were gathered in Kastamonu University. The study group 415 primary school teacher candidates who are study-ing 1-4th grades. The data were collected by “Reflective Thinking Tendencies Scale” and “Critical Thinking Scale”. Descriptive statistics, t-test, one way ANOVA and Pearson Product Moment Correlation Coefficient were used for the data analysis. Classroom teacher candidates were found to have dimensions outside the “open-mindedness” and “inquisitive and effective teaching” dimensions and reflective thinking tendency scores above the scale median score. Reflective thinking tendencies varied in favor of male students. There was no significant differ-ence between class levels. Similarly, the critical thinking skills of classroom teacher candidates were above the scale median score. There was no significant difference between the scores in terms of gender and grade level. Finally, there was a positive and moderate relationship be-tween reflective thinking tendencies of classroom teacher candidates and critical thinking skills.

Keywords:

critical thinking, reflective thinking, classroom teacher candidates,

PDF

___

Açışlı, S. (2016). Sınıf öğretmeni adaylarının öğrenme stilleri ile eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 15(1), 273-285.
Akar, Ü. (2007). Öğretmen adaylarının bilimsel süreç becerileri ve eleştirel düşünme beceri düzeyleri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
Alkın-Şahin, S., Tunca, N. ve Ulubey, Ö. (2014). Öğretmen adaylarının eğitim inançları ile eleştirel düşünme eğilimleri arasındaki ilişki. İlköğretim Online, 13(4), 1473-1492.
Aslan, G. (2009). Sınıf öğretmenlerinin yansıtıcı düşünme eğilimleri ile sürekli kaygı düzeyleri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Aybek, B. (2006). Konu ve beceri temelli eleştirel düşünme öğretiminin öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimi ve düzeyine etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Aybek, B. ve Aslan, S. (2017). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri ile benimsedikleri eğitim felsefelerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 16 (2), 373-385.
Aydın, M. ve Çelik, T. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının yansıtıcı düşünme becerilerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34 (11), 169-181.
Aydın, N. ve Yılmaz, A. (2010). Yapılandırıcı yaklaşımın öğrencilerin üst düzey bilişsel becerilerine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39, (57-68).
Barnhill, E. J. (2010). Teaching strategies for critical thinking: perceptions of liberal arts faculty. Unpublished Doctor of Education Thesis, University of Arkansas, Arkansas.
Baysal, N. ve Demirbaş, B. (2012). Sınıf öğretmenliği adaylarının bilinçli farkındalıkları ile yansıtıcı düşünme eğilimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(4), 466-48.
Beşoluk, Ş. ve Önder, İ. (2010). Öğretmen adaylarının öğrenme yaklaşımları, öğrenme stilleri ve eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. Elementary Education Online, 9(2), 679–693.
Büyüköztürk Ş. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
Can, Ş. ve Kaymakçı, G. (2015). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri. NWSA-Education Sciences, 10 (2), 66-83. Dewey, J. (1910). How we think? Boston: Heath & Co. Publishers.
Doğan-Dolapçıoğlu, S. (2007). Sınıf öğretmenlerinin yansıtıcı düşünme düzeylerinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Üniversitesi, Hatay.
Duban, N. ve Yanpar-Yelken, T. (2010). Öğretmen adaylarının yansıtıcı düşünme eğilimleri ve yansıtıcı öğretmen özellikleriyle ilgili görüşleri. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19 (2), 343 – 360.
Ekinci, Ö. ve Aybek, B. (2010). Öğretmen adaylarının empatik ve eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. Elementary Education Online, 9(2), 816-827.
Emir, S. (2013). Eğitim fakültesi öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimleri. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 17, 34-57. Ennis, R. H. (1996) Critical thinking. Upper Saddle River, NJ: Prentice-Hall.
Evin-Gencel, İ. ve Güzel-Candan, D. (2015). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri ve yansıtıcı düşünme düzeylerinin incelenmesi. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Çalışmaları Dergisi, 4 (8), 55-68.
Fırat-Durdukoca, Ş. ve Demir, M. (2012). İlköğretim öğretmenlerin bazı değişkenlere göre yansıtıcı düşünme düzeyleri ve düşüncelerindeki öğretmen niteliklerinin yansıtıcı öğretmen niteliklerine uygunluğu. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (20), 357-374.
Fraenkel, J.R. and Wallen, N.E. (2009). How to design and evaluate research in education. New York: McGraw-Hill Genç, S.Z. (2008). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 8 (1), 89-116.
Gedik, H. Akhan, N. E. ve Kılıçoğlu, G. (2014). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının yansıtıcı düşünme eğilimleri. Mediterranean Journal of Humanities, 4 (2), 113-130.
Gök, B. ve Erdoğan, T. (2011). Sınıf öğretmeni adaylarının yaratıcı düşünme düzeyleri ve eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi Ankara University, Journal of Faculty of Educational Sciences, 44 (2), 29-51.
Gökkuş, İ. ve Delican, B. (2016). Sınıf öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri ve okuma alışkanlığına ilişkin tutumları. Cumhuriyet International Journal of Education, 5 (1), 10-28.
Halpern, D. F. (2014). Thought and knowledge: an introduction to critical thinking. Hillsdale, NJ: Lawrence Earlbaum Associates. Hamurcu, H. Akamca-Özyılmaz, G. ve Günay, Y. (2005). Sınıf öğretmenliği ve fen bilgisi eğitimi anabilim dalı öğrencilerinin eleştirel düşünme ile ilgili görüşleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 12-25.
Huitt, W. (1998). Critical Thinking: An Overview. http://www.edpsycinteractive.org/topics/cogsys/critthnk.html (08.06.2017 tarihinde ulaşılmıştır.)
Jansen, A. and Spitzer, S. M. (2009). Prospective middle school mathematics teachers’ reflective thinking skills: descriptions of their students’ thinking and interpretations of their teaching. J Math Teacher Education, 12, 133–151.
Jones-Branch, A, J. (2009). Reflective practice in an early childhood teacher education program: a study of the components of learning about and implementıng reflective practice. Unpublished Doctor of Education Thesis. Nebraska: University of Nebraska.
Kaf-Hasırcı, Ö. ve Sadık, F. (2011). Sınıf öğretmenlerinin yansıtıcı düşünme eğilimlerinin incelenmesi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20 (2), 195-210.
Kandemir, M. A. (2015). Sınıf ve ilköğretim matematik öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilim düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Electronic Turkish Studies, 12 (6), 453-474.
Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Kartal, T. (2012). İlköğretim fen bilgisi öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 13 (2), Sayfa 279-297.
Kawashima, N. and Shiomi, K. (2007). Factors of the thinking disposition of Japanese high school students. Social Behavior and Personality, 35 (2), 187- 194.
Keskinkılıç-Yumuşak, G. (2015). Öğretmen adaylarının yansıtıcı düşünme eğilimleri ve mesleğe yönelik tutumları. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4 (2), 466-481.
Korkmaz, Ö. (2009). Öğretmenlerin eleştirel düşünme eğilim ve düzeyleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 10 (1), 1-13.
Kökdemir, D. (2003). Eleştirel düşünme ve bilim eğitimi. Pivolka, 2 (4),3-5.
Kuvaç, M. ve Koç, I. (2004). Fen bilgisi öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri: İstanbul üniversitesi örneği. Turkish Journal of Education, 3 (2), 46-59.
Kürüm, D. (2002). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme gücü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Lane-Patrice, L. A. (2013). Enhancing critical thinking, writing and disposition preparedness amongst four-year universıty teacher education students. Capella University
Lee, H. J. (2005). Understanding and assessing preservice teachers’ reflective thinking. Teaching and Teacher Education, 21, 699–715.
Meral, E. (2009). Yeni (2006) ilköğretim İngilizce programını uygulayan öğretmenlerin eleştirel ve yansıtıcı düşünmeleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Elazığ: Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Ocak, G., Eymir, E. ve Ocak, İ. (2016). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (1), 63-91.
Özsoy-Güneş, Z. Çıngıl-Barış, Ç. ve Kırbaşlar, F. G. (2013). Fen bilgisi öğretmen adaylarının matematik okuryazarlığı öz-yeterlik düzeyleri ile eleştirel düşünme eğilimleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 19 (1), 47-64.
Pedro, J. Y. (2001). Reflection in teacher education: exploring pre-service teachers' meanings of reflective practice. Unpublished Doctor of Education Thesis, Virginia: Virginia Polytechnic Institute and State University.
Pennington, R. E. (2010). Measuring the effects of an instructional scaffolding intervention on reflective thinking in elementary preservice teacher developmental portfolios. Unpublished Doctor of Education Thesis, Chattanooga: The University of Tennessee.
Russback, S. K. (2010). The perceived value of reflective thinking by preservice teachers and new teachers in Missouri. Unpublished Doctor of Education Thesis, Arkansas: Arkansas State University.
Semerci, N. (2000). Kritik düşünme ölçeği. Eğitim ve Bilim, 25(16), 23-26.
Semerci, Ç. (2007). Öğretmen ve öğretmen adayları için yansıtıcı düşünme eğilimi (YANDE) ölçeğinin geliştirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 7(3), 1351-1377.
Siegel, H. (2010). Critical thinking. International Encyclopedia of Education, 6, 141-145.
Susar-Kırmızı, F. Fenli, A. ve Kasap, D. (2014). Sınıf öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri ile okuma alışkanlıklarına yönelik tutumları arasındaki ilişki. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 3 (1), 354-367.
Şahin, A. (2011). Türkçe öğretmeni adaylarının yansıtıcı düşünme eğilimlerinin çeşitli değişkenlere göre değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (37), 108-119.
Şahinel, S. (2011). Eleştirel düşünme. Demirel, Ö. (Ed.) Eğitimde yeni yönelimler. Ankara: Pegem Akademi.
Şengül, C. ve Üstündağ, T. (2009). Fizik öğretmenlerinin eleştirel düşünme eğilimi düzeyleri ve düzenledikleri etkinliklerde eleştirel düşünmenin yeri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36, 237-248.
Şenlik, N. Z., Balkan, Ö. ve Aycan, Ş. (2011). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme becerileri: Muğla Üniversitesi örneği. C.B.Ü. Fen Bilimleri Dergisi, 7(1), 67–76.
Şensoy, Ö. ve Yıldırım, H. İ. (2017). Araştırma soruşturma tabanlı öğrenme yaklaşımının yaratıcı düşünme ve bilimsel süreç becerilerine etkisi. Cumhuriyet International Journal of Education-CIJE, 6 (1), 34-46.
Yorulmaz, M. (2006). İlköğretim I. kademesinde görev yapan sınıf öğretmenlerinin yansıtıcı düşünmeye ilişkin görüş ve uygulamalarının değerlendirilmesi (Diyarbakır ili örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
Taggart, G. (2005). Becoming a reflective teacher. CA: Corwin Press.
Tekin, N., Aslan, O. ve Yağız, D. (2016). Fen bilimleri öğretmen adaylarının bilimsel okuryazarlık düzeyleri ve eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 23-50.
Tican, C. (2013). Yansıtıcı düşünmeye dayalı öğretim etkinliklerinin öğretmen adaylarının yansıtıcı düşünme becerilerine, eleştirel düşünme becerilerine, demokratik tutumlarına ve akademik başarılarına etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Tokyürek, H. (2001). Öğretmen tutumlarının öğrencilerin eleştirel düşünme becerilerine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
Tümkaya, S. (2011). Fen bilimleri öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimleri ve öğrenme stillerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12 (3), 215-234.